ئامادەكردنی: نامیق رەسول جۆن مەككەین، سیناتۆر و پاڵەوانەی جەنگی ڤێتنام و كاندیدیی پێشووی سەرۆكایەتی ئەمریكا لە تەمەنی 81 ساڵیدا بە نەخۆشی شێرپەنجەی مێشك كۆچی دواییكرد. بە گوێرەی كورتە بەیاننامەیەكی نوسینگەكەی مەككەین رۆژی شەممە بە ئامادەبوونی ئەندامانی خێزانەكەی دواهەناسەی داوە و كۆچی دواییكردووە. پزیشكەكانی ئەمریكا تەمموزی رابردوو ئاشكرایانكرد كە مەككەین دووچاری نەخۆشی شێرپەنجەی مێشك بووە و نەخۆشییەكەشی زۆر بە خێرایی تەشەنەدەكات و لەو كاتەشەوە تا رۆژی هەینی رابردوو چارەسەری وەردەگرت و بڕیاریدا چیتر چارەسەر وەرنەگرێت. مەككەین و ترەمپ جۆن مەككەین هەرچەندە یەكێك بوو لە سیناتۆرەی كۆمارییەكان بۆ چەند خولێك لە ئەنجومەنی پیرانی ئەمریكا و جارێكیش كاندیدی ئەو پارتە بوو بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی، بەڵام نەیارێكی ئاشكرای سیاسەتەكانی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكە كۆمارییەكەی ئێستای ئەمریكا بوو. "خوازیارم كە مردم، ترەمپ بەشداری مەراسیمی ناشتنەكەم نەكات" ئەمە نامەیەكی جۆن مەككەین سیناتۆری كۆمارییەكان و سەرۆكی لیژنەی هێزە چەكدارەكانە لە ئەنجومەنی پیران بۆ كۆشكی سپی ئەمریكا. رۆژنامەی (نیویۆرك تایمز)ی ئەمریكی مانگی ئایاری رابردوو لەسەر زاری چەند سەرچاوەیەكی خێزانی مەككەینەوە بڵاویكردەوە، مەككەین خوازیارە مایك پێنس جێگری سەرۆك وەك نوێنەرایەتی كۆشكی سپی بەشداری مەراسیمی ناشتنی بكات ئەگەر كۆچی دواییكرد. مەككەین لە وتەیەكیدا كە میدیاكانی ئەمریكا بڵاویانكردەوە دەڵێت:" ترەمپ نوێنەرایەتی بەهاكانی ئەمریكا ناكات كاتێك ستەمكاران بە باشە وەسفدەكات و گومان لە دەزگاكانی راگەیاندن دەكات و پشت لە پرسی مافەكانی مرۆڤ دەكات و رقی لە پەنابەرانە". " شەپۆلی دڵەڕاوكێ" مەككەین لە بیرەوەرییەكانیدا كە بەناونیشانی " شەپۆلی دڵەڕاوكێ‌" ، ترەمپی بەمشێوەیە وەسفكردووە:" دۆستی ستایش و دوژمنی رەخنەیە". هەروەها مەككەین گاڵتەی بە دوو راوێژكاری پێشووی ترەمپ كردووە كە بریتین لە (ستڤن بانۆن) و (سیباستیان گۆركا) و دەڵێت: " زۆر لە ترەمپ نامۆترن" و خۆشحاڵی خۆشی بە دووركەوتنەوەیان لە كۆشكی سپی دەربڕیوە كە بەوتەی ئەو لەدوای " گیرخواردنی ویلیام تافت لە گەرماو" كۆشكی سپی رووداوی نامۆی وەهای بەخۆیەوە نەبینوە، ئەوەش ئاماژەیە بۆ چیرۆكی سەرۆكی ئەمریكا ویلیام تافت لە سەرەتای سەدەی بیستەمەدا كە لەكاتی خۆشۆردنیدا لە كۆشكی سپی لە ناو حەوزی گەرماوەكەیدا گیری خواردبوو. ترەمپ لەكاتی هەڵمەتی بانگەشەی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیدا ساڵی 2016 مەككەینی بەوە وەسفكردبوو كە " پاڵەوانێكی راستەقینە " نیە، مەككەین یەكێكە لەو كەسانەی بە توندی پشتیوانی لەو لێكۆڵینەوەیە دەكات، كە مۆلەر لەسەر پرسی دەستوەردانی روسیا لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی ئەمریكا لە بەرژەوەندی ترەمپ، ئەنجامیدەدات. پاڵەوانی جەنگ و رێوی سیاسەت مەككەین  كە بە پاڵەوانی جەنگ و رێوی سیاسەت و قسەلەڕوو وەسفدەكرێت، لە 29ی ئابی 1936 لەدایكبووە، لەسەرمتای لاوێتیدا پەیوەندی بە ریزەكانی سوپای ئەمریكا كردووە و بووەتە فڕۆكەوانی جەنگی لە هێزی دەریایی لە میانی جەنگی ڤێتنام[ه، پێنج ساڵ لە ڤێتنامی باكور دیل بووە. مەككەین لە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریكا لە باڵی هەڵۆكانە و یەكی`ك بوو لە بەهێزترین ئەو كەسانەی پشتگیری لە شەڕی عێراق و زیادكردنی هێزەكانی ئەمریكای كرد لە عێراق بە فەرماندەیی ژەنەراڵ دەیڤد پێترایۆس، بەڵام لە شەڕی داگیركردنی عێراقدا دۆناڵد رامسفیڵدی وەزیری پێشووتری بەرگری ئەمریكای بە " یەكێك لە خراپترین وەزیرەكانی بەرگری لە مێژوودا" وەسفكرد، هەروەها رەخنەشی لە ئیدارەی بۆش گرت لە مامەڵەی لەگەڵ ململانێكانی عێراقدا. مەككەین بە توندی رەخنەی لە گواستنەوەی دەستگیركراون بە تۆمەتی تیرۆر گرت بۆ زیندانیی نهێنی لە وڵاتانێك كە شێوازی لێكۆڵینەوەی نایاسایی تێدا پەیڕەودەكرێت هەروەها دژی بەكارهێنانی ئەشكەنجەدانیش بوو، سەركەوتوو بوو لە داڕشتنی یاسایەك كە بەكارهێنانی شێوازی توند و نامرۆیی و ناپیشەیی بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ گومانلێكراواندا قەدەغەدەكات. تێپەڕاندنی حزبایەتی مەككەین هەرگیز دوودڵ نەبووە لە هەماهەنگیكردن لەگەڵ سیناتۆرە دیموكراتەكاندا لە كۆنگرێس بۆ بەدیهێنانی ئامانجەكانی، لەگەڵ (جۆ لیبەرمان) سیناتۆری دیموكراتی لە ئەنجومەنی پیران یاساییەكیان بۆ سنوداركردنی بڵاوبوونەوەی گازی كاربۆن داڕشت، هەروەها ساڵی 2007 پرۆژە یاسایەكی بۆ كۆچ بۆ هەردوو حزبەكە داڕشت و ئەگەر پەسەندبكرایە رێگەی بە لێخۆشبوون لە كۆچبەرە نایاساییەكان دەدا، بەڵام كۆتوبەندی توندی بەسەر سنورەكاندا دەسەپاند. مەككەین بۆچوونی وابوو ئەوانەی لە ئەمریكا بەبێ‌ مۆڵەت كاردەكەن، پێویستە مافی بەدەستهێنانی هاوڵاتیبوونیان پێببەخشرێت، ئەو بۆچوونەشی لەگەڵ بۆچوونی بەشێكی زۆر لە سیناتۆرە كۆمارییەكاندا یەكناگرێتەوە. ئەوەی مەككەینی بە دەنگدەرانی ئەمریكا زیاتر ناساند ، ئەو كەسایەتیەی بوو كە لە چەند ساڵی خزمەتكردنیدا لە هێزی دەریایی ئەمریكا بونیادیناف،،، هەروەها ئەو كوڕی ئەدیمراڵێكی گەورەی هێزی دەریاییە و ساڵی 1958 ئەكادیمایی دەریایی ئەمریكی تەواوكردووە و دواتر 22 ساڵ وەك فڕۆكەوان لە هێزی دەریاییدا كاریكردووە. مەككەین لە شەڕی ڤێتنام بەشداری كردووە ساڵی 1967 بە شێوەیەكی سەرنجڕاكێش لە مردن رزگاریبوو كاتێك مووشەكێك تەنكی سوتەمەنی فڕۆكەكەی پێكا، لە كاتێكدا دەیویست بە فڕۆكەكەی لەسەر كەشتی فڕۆكەهەڵگری "فۆریستاڵ" بەرەو ئەركێك بفڕێت و بەهۆی گڕگرتنی ئەو سوتەمەنییەوە (135) سەربازی هێزەكانی ئەمریكا مردن و دوای سێ‌ مانگیش فڕۆكەكەی لەسەر ئاسمانی باكوری ڤێتنام خرایە خوارەوە و لەلایەن ڤێتنامییەكانەوە بەدیلگیرا و هەتا ساڵی 1973 لایان مایەوە، وەكو خۆی باسی دەكات لەو ماوەیەدا مەككەین رووبەرووی لێدان بوەتەوە، بەهۆیەوە جوڵەی یەكێك لە قۆڵەكانی كەمبوەتەوە" مەككەین تاوەكو ساڵی 1981 لە سوپادا ماوەتەوە و پاشان خانەنشینكرا. ژیانی سیاسیی دوای خانەنیشبوون مەككەین چووە ویلایەتی ئەریزۆنا و لەوێ‌ سیاسەتی دەستپێكرد و ساڵی 1982 كورسییەكی ئەنجومەنی نوێنەرانی بەدەستهێنا و دوای چوار ساڵ كورسییەكی ئەنجومەنی پیرانی بردەوە و لە نەوەدەكانیشەوە رۆڵێكی گرنگی گێڕاوە لە ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانی ئەمریكا لەگەڵ ڤێتنامدا. لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی 2000 ركابەری جۆرج بۆشی كوڕی كرد و كەسایەتییەكەی پشتیوانییەكی زۆری لێكرد و لە هەڵبژاردنی بەراییدا لە ولایەتی نیوهامپشیێر سەركەوتنی بەدەستهێنا، بەڵام رووبەڕووی زنجیرەیەك لە هێرش بووەوە، كە ركابەرێتییەكەی بووە ناكۆكیی و ململانێیەكی توند، ئەوەش وایكرد ئەندامە راستڕەوەكانی پارتی كۆماریی ناكۆك بن لەسەری. لە سیاسەتی دەرەوەدا، مەككەین پشتگیری لە هەڵوێستەكانی بۆش كرد سەبارەت بە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و عێراق و چەندینجار جەختیكردووەتەوە لەسەر زیادكردنی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق بۆ نەهێشتنی توندوتیژی. ساڵی 2008 مەككەین بووە كاندیدی كۆمارییەكان بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی، بەڵام لەبەرامبەر باراك ئۆباما كاندیدی دیموكراتەكان شكستیهێنا بە رێژەی 365 بەرامبەر بە 173 نوێنەر لە كۆمەڵگەی هەڵبژاردن و 53% بەرامبەر بە 46% لە ژمارەی دەنگەكاندا. دوای ئەوە مەككەین هەڵوێستی زیاتر پارێزگارانەی وەرگرت و دژی زۆرینەی سیاسەتەكانی ئیدارەی ئۆباما وەستایەوە لەسەر ئاستی دەرەوە، لە ساڵی 2015 بووە سەرۆكی لیژنەی هێزە چەكدارەكان لە ئەنجومەنی پیران و هەروەها یەكێكیش بوو لەوانەی كە زۆر جەختیان لە گرتنبەری هەڵوێستی توند لەدژی ئێران دەكردەوە. كاتێك "بەهاری عەرەبی" ساڵی 2011 دەستیپێكرد، مەككەین حوسنی موبارەك سەرۆكی ئەو كاتەی میسری هاندا دەستبەرداری پۆستەكەی بێت و داواشی لە ئەمریكا كرد هەڵوێستی پشتیوانی لە دیموكراتیەت بگرێتەبەر لە ناوچەكە، سەرەڕای مەترسی ئەوەی كە ئیسلامییەكان لە وڵاتانی ئەو ناوچەیە دەسەڵات بگرنەدەست.

راپۆرتی: درەو میدیا لە دوو ڕۆژی ڕابردوودا ململانێكانی نێوماڵی شیعە پێینایە قۆناغێكی نوێ‌ ، وەك دەوترێت ئەوەی تادوێنێ‌ لەژێر بەڕەبو، كێبڕكێی پێكهێنانی حكومەت هێنایە سەر بەڕە. لەگەڵ ئەوەی ململانێی نێوان  گروپەكانی حەشدی شەعبی لەگەڵ حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق تازە نیە، بەڵام گەیشتنی بەم ئاستە و بڵاوكردنەوەی بەیاننامەیە و لێدوانی توندی دژ بەیەك، پەیوەندییەكی ڕاستەوخۆی هەیە بەدابەشبونیان بەسەر دوو سەربازگەی جیاواز و، بگرە دوو ئەجێندای تەواو ناكۆك و دژبەیەكیشدا.  گەشانەوەی سەرلەنوێی پشكۆی ناكۆكییەكانی نێوان حەشد و عەبادی ئەگەر پەیوەندییەكی ڕاستەوخۆی نەبێت بە پرۆسەی پێكهێنانی حكومەت، بەتایبەت  دوای داواكاری سوننەكان بۆ كشانەوەی حەشدی شەعبی لە شارە سوننیەكانی باكور و خۆرئاوای عێراق، ئەوە بێگومان دابڕاونیە لەم پرسە، هاوكات بەدەریش نیە لەفشارەكانی سەدر بۆ سنورداركردنی پێگە و لەقاڵبدانی گروپەكانی حەشدی شەعبی بەتایبەتی دوای كۆتاییهاتنی شەڕی تیرۆر و گواستنەوەی سەنگەرەكانیان لەبەرەكانی جەنگەوە بۆ گۆڕەپانی سیاسی.  عەبادی ناچارە شەڕی حەشد بكات تاكە ڕێگەی بەردەم عەبادی بەدیهێنانی خواستەكانی سەدر و پتەوكردنی ئەوبەرەیەی كە تاكە ئومێدیەتی بۆ دانیشتنەوە لەسەر كورسی سەرۆك وەزیرانی بۆ خولی دووەم، ڕەنگە ڕێگایەكی بەرهەمداریش بێت بۆ  كێشكردنی سونەكان و ئەگەر بكرێت كوردیش بۆ ئەو بەرەیە، چونكە هەم سوننەكان و هەم كوردیش لەپرسی پێگە و ڕۆڵی داهاتوی حەشدی شەعبی ترس و تێبینی زۆریان هەیە و خوازیاری ئەوەن  ئەو هێزە لەقاڵبدرێت.  ئەم شەڕە بەدەریش نیە لەوەی عەبادی دەیەوێت وەك پیاوی قۆناغەكە خۆی نمایشبكات، پیاوێك كە لە هەستیارترین دۆخەكاندا بەرگری لە دەستور و هەیبەتی دامەزراوەكانی دەوڵەت دەكات  و ڕێگەنادات لە دەرەوەی دەوڵەت دەوڵەتی تر و لە دەرەوەی هێزە ڕەسمییەكان هێزی تر بڕیار بدا و خاوەنی قسەی یەكلاكەرەوە بێت. عەبادی گوێزە و گۆچانی پیشانی حەشددا دوای توندبوونەوەی ململانێكان و تۆمەتباركردنی لەلایەن حەشدی شەعبیەوە، حەیدەر عەبادی سەردانی بارەگای دەستەی حەشدی كرد، بەگوێرەی هەندێك سەرچاوە بەشێكی بەرچاو لە فەرماندەی لیواكان و بەڕێوبەرەكانی حەشد بایكۆتی دانیشتنەكەیان كردووە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا (فالح فەیاز) كە سەرۆكی دەستەكەیە و ئێستا وەك یەكێك لە ڕكابەرە دیارەكانی عەبادی بۆ وەرگرتنی شوێنەكەی ناوی دێت، لەپێشی پێشەوەی پێشوازیكاراندا بووە. عەبادی لە دایشتنەكەدا، ستایشی زۆری قوربانییەكانی حەشدی شەعبی كردووە، حەشدی وەك هیوایەكی تازە وەسفكردوە، ئاماژەی بەوەشداوە، لە نیویۆرك و زۆربەی ئەو كۆبونەوە نێودەوڵەتییانەی ئامادەی بووە كۆی ئەوتۆمەتانەی ڕەتكردوەتەوە كە ئاڕاستەی حەشد كراون، بەقسەی خۆی، حەشدی بەگروپێك لەگەنج و لاوی ئازا كەپارێزگاری لە وڵات دەكەن ناوبردووە، هەر لەو وتەیەیدا كە عەبادی بەئامادەبوونی ژمارەیەك لە سەركردەكانی حەشد شەعبی پێشكەشی كرد، حەشدی وەك یەكێك لە دامەزراوە شەرعی و ڕەسەكانی دەوڵەت باسكردوە و ڕایگەیاندووە، ئەگەر لێرە و لەوێش هەندێك پێشێلكاریی ڕووبدات خزمەت بە بەرژوەندی حەشد ناكات هەروەك چۆن كاریگەریش لەسەر ناو و ناوبانگی ناكات، بەوپێیەی هاوشێوەی هەر دامەزراوەیەكی تری سوپا لە چوارێوەی دەستور و یاسادا ڕێكخراوە و كارەكانی ڕادەپەڕێنێت. پەیامە ڕوون و ڕاشكاوەكانی عەبادی بۆ حەشد لەدوای ئەمەوە عەبادی كۆمەڵێك پەیامی دا بەگوێی سەركردەكانی حەشدا كە ڕەنگە زۆرێكیان حەز بە بیستنی نەكەن، بەڵام عەبادی شێلگیر بوو لەسەری و بەڕاشكاوی وشەی "قبوڵی ناكەین"ی، بەكارهێنا. عەبادی باسی لە گرنگی كشانەوەی هێزەكانی سوپاكرد لەناو شارەكان دوای ئازادكردنیان، بەوپێیەی ئەركی سوپا پاراستنی ئەمنییەتی شارەكان نیە بەڵكو شەڕە لەگەڵ دوژمن، مانەوەی سوپاشی لەناو شارەكان بەمەترسییەكی گەورە پیشاندا بۆ دروستبونی پێكدادان و ڕووبەڕووبوونەوە، حەشدیشی كردە چوارچێوەی ئەم پرۆسەیەوە جەختی كردەوە لە پێویستی كشانەوەیان لەناو شارەكان بەڵام بەشێوەیەكی لەسەرخۆ نەك بەكتوپڕی كە بۆشایی و كەلێنی ئەمنیان بۆ دروستدەكات، وەك خۆی وتی، ئەوەشی بەهۆكاری سەرەكی دەركردنی فەرمانەكەی چەند ڕۆژی ڕابردووی وەسفكرد، كە پێدەچێت ئەمە و قسەكردنی عەبادی لەسەر بە سیاسییكردنی حەشد، هۆكاری سەرەكی تەقینەوەی كێشەكانی بێت لەگەڵ حەشدی شەعبی. عەبادی لە قسەكردن لەسەر بەسیاسییكردنی حەشدی شەعبی قسەكانی ڕوونتر و ڕاشكاوانەتر و دەوڵەتیی تر خۆی نمایشكرد، كاتێك وتی"ڕێگەنادەین حەشد بەسیاسی بكرێت، حەشد هێزێكی جەنگاوەرە كە بە ڕێنمایی مەرجەعیەت دروستبووە". وتیشی:" دەستوری عێراق ڕێگەنادات بەوانەی لەسوپا كاردەكەن تێكەڵ بەكاری سیاسی بن، ناكرێت ئاسایش و سیاسەت تێكەڵاو بەیەكتر بكرێن، وەك ئەوەی لە دەستوردا هاتووە كە لەلایەن سەرجەم كوتلە سیاسییەكان و زۆرینەی خەڵكی عێراقەوە متمانەی پێدراوە". عەبادی جەختیشیكردەوە ڕێگەنادەن هیچ دەزگایەكی سەربازی فەرمان لەم لایەن سیاسی و ئەو لایەنی سیاسی وەربگرێت، دابڕینی دامەزراوە سەربازییەكانیشی لەململانێی سیاسی بە هەنگاوێكی گرنگ وەسفكرد و وتی ئەگەر ئەمە نەكەین و دامەزراوە سەربازییەكان ببنەبەشێك لە كاری سیاسی، وەك دەزانن كوتلە سیاسیەكان جیاوازی وناكۆكییان هەیە و ڕكابەری یەكن، بەمەش هێزە ئەمنییەكان دەبنە ڕكابەری یەك و ئەركی ئەم هێزانە لەپاراستنی هاوڵاتیان بەبێ جیاوازییەوە دەگۆڕێت بۆ ململانێكردنی یەكتری، كە وەك خۆی ڕایگەیاند، بەكارهێنانیان لە ململانێی سیاسیدا بۆخۆی ناشكرینكردنی ئەم دامەزراوانە و قوربانیەكانیەتی.      ناكۆكییەكانی حەشد و عەبادی  ڕۆژێك پێش سەردانەكەی عەبادی بۆ بارەگای حەشدی شەعبی، بەیاننامەیەكی توند بەناوی فەرماندەیی حەشدەوە بڵاوبوەوە، كە پێدەچێت سەردانەكەی عەبادیش زیاتر كاردانەوەی ئەو بەیاننامەیە بووبێت، فەرماندەیی حەشدی شەعبی لە بەیاننامەكەیدا، بۆ عەبادی نوسیوە" باشتر وابوو موچەی جەنگاوەرەكانت بدایە و بایەخت بۆ بریندار و كەسوكاری شەهیدان بووایە، لەبری بەكارهێنانی زمانی قۆڵبادان لەپێناو بەدەستهێنانی ویلایەتی دووەم".  فەرماندەیی حەشد لە بەیاننامەكەیدا، عەبای تۆمەتباركردووە بە بەكارهێنانی سیاسەتی فشار و قۆڵبادان لە ماوەی چەند ساڵی ڕابردوودا بۆ موجامەلەكردنی ئەمریكییەكان لەپێناو بوونەوە بە سەرۆك وەزیران بۆ خولی دووەم، لە بەشێكی بەیاننامەكەدا هاتووە، ڕەفتارەكانی عەبادی دژ بەحەشدی شەعبی خۆی دەبینێتەوە لە پێنەدانی دەرماڵەی دارایی پێویست بۆ پێدانی موچەی ئەندامانی حەشد هاوشێوەی هێزە ئەمنییەكان و پشتگوێخستنی دۆسیەی شەهیدان و برینداران بە پاساوی جۆراوجۆر. ئاماژە بەوەشكراوە، عەبادی هەر بە فشاری داراییەوە نەوەستاوە بەڵكو چەندین جار هێرشیكردوەتە سەر حەشدی شەعبی لەپێناو خستنی لەڕووی مەعنەوییەوە"جارێك بەبوونی فەزائی(بندیوار) و جارێك ڕێگری دەكات لەوەی زریپۆش و هامەریان بدرێتێ‌ هاوشێوەی هێزە عێراقییەكانی تر". حەشد شەعبی كەی و چۆن دامەزرا؟ چوار ڕۆژ دوای كەوتنی موسڵ و لە ڕۆژی 13 حوزەیرانی ساڵی 2014 بە فەتوای عەلی سیستانی  مەرجەعی باڵای شیعەكان لە عێراق، فەتوای (جیهادی كفائی) دەركرد بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی هەڕەشەكانی داعش، كە لە ماوەیەكی دیاریكراودا زیاتر لەیەك لەسەر سێی خاكی عێراقیان داگیركرد و هەڕەشەی جدییان لەسەر بەغدادی پایتەخت دروستكرد، ئەم فەتوایە بووە بنەمای دروستبوونی هێزێكی میللی چەكدار و سەدان هەزار گەنج و تەمەنی جیاواز لەپەیڕەوانی مەزهەبی شیعە لە عێراق لەچوارچێوەیەی چەند گروپێكی چەكداری ناڕێكخراودا كۆكرانەوە بەناوی حەشدی شەعبی. بە یاساییكردنی حەشد وەك دامەزراوەیەكی دەوڵەتیی لایەنە شیعەكان، دوای فشار و هەوڵێكی بێوچان توانیان لە 26 تشرینی دووەمی  2016دا، یاسای حەشدی شەعبی لە پەرلەمانی عێراق تێپەِڕێنن، بەوەش چەترێكی یاساییان بۆ ئامادەیی ئەم هێزە لەناو دامەزراوەكانی سوپای عێراقدا دروستكرد و كارەكانیان لەڕێی ئەو دەستەوەیە ڕێكخست كە بەناوی دەستەی حەشدی شەعبی دەناسرێت و ڕاستەوخۆ سەربە سەرۆك وەزیران و فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكانی عێراقە.  لەگەڵ ئەوەی حەشدی شەعبی لە دۆخێكی ئەمنیی و سیاسی تایبەتدا لەعێراق دروستبوو بەئامانجی  روِوبەڕووبوونەوەو لەناوبردنی داعش، بەڵام وەك دەوترێت بیرۆكە و ئیلهامپێدەری دروستبونی ئەم هێزە مەزهەبیە سوپای پاسدارانی ئێرانە، كەبە پایە و  سەرە ڕمی پارێزگاریكردن لەمانەوەی ڕژێم و ویلایەتی فەقیه لەئێران ئەژمار دەكرێت. حەشد وەك ئاڕاستەی ئایدۆلۆجی، هیچ ڕوانینێكی سیاسی یاخود خاوەنی بەرنامەیەكی سیاسی دیاریكراو نەبووە، بەڵام دوای ئەوەی لە هەڵبژاردنی  12 ئایاری ئەمساڵ لەژێر سایەی هاوپەیمانێتییەكدا بەناوی (فەتح) بەشداری هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقیان كرد و بووە دووەم هێز لەسەر ئاستی عێراق، لێرەوە مەترسی بە سیاسییكردنی دامەزراوە ئەمنییەكان و گەورەبوونی  هەژمونی فەرماندە سەربازی و ئەمنییەكانی حەشد لەپرۆسەی سیاسی بووە پرسێكی جدی ، بەشێك لە هێز و لایەنەكان بە هەڕەشەیەكی گەورەی دادەنێن بۆ سەرپێگەی خۆیان، جگە لەو مەترسییە ڕاستەقینەیەی لەسەر ئینتیمانی ئەو دامەزراوانە دروستیدەكەن، هەرچەندە لە بنەمادا دامەزراوەكانی دەوڵەت لەم ڕوەوە پارێزراونین. حەشد موڵكی شیعەیە بە تامێكی عێراقی  حەشدی شەعبی جگە لەوەی وەك هێزێكی تایبەت بەپێكهاتەیەك تەماشادەكرێت نەك هێزێك كە نوێنەرایەتی هەموو عێراقییەكان بكات و بەیەك مەسافە لە هەموویان ڕاوەستێت، لەناو ئەو پێكهاتەیەشدا كۆمەڵێك هێز و كەسایەتی خاوەندارێتیی دەكەن كە قوڵایی و باكگراوندێكی ئێرانییان هەیە، ئەمەش یەكێكی ترە لەو مەترسیانەی لەسەر مانەوە و گەورەبونی هەژمونی ئەم هێزانە هەیە بەتایبەتی لەلایەن هەردوو پێكهاتەكەی تر (كورد و سوننە)، ئەوە لەكاتێكدایە كە تەواوی پێداویستییەكانی حەشدی شەعبی لەچەك و تەقەمەنی و موچەی ئەندامەكانی و ئیمتیازاتی شەهید و چارسەركردنی بریندارەكانی لەلایەن حكومەتی عێراق و بودجەی گشتییەوە دابیندەكرێت. لەپاڵ ئەمەشدا ڕاستیەك هەیە كە ناكرێت نكوڵی لێبكرێت, لەدوای 9ی حوزەیرانی ساڵی 2014 و هاتنی داعشەوە بۆ عێراق، بەشێوەیەكی كرداری شتێك نەما ناوی سوپای عێراق بێت، سوپایەكی فاشیل و شكستخواردوو، كە بێ تەقاندنی فیشەكێك هەزاران كیلۆمەتر زەوی و بەشی سوپایەكی تەواو چەك و تفاقی سەربازی لە چەندین ناوچەی عێراق بەجێهێشت و هەڵات و دواتر هەموی كەوتنە دەست داعش و بەو هۆیەوە خەڵكی عێراق دووچاری ئاوارەیی و ماڵوێرانییەكی گەورەبوون، وەك هەندێك دەڵێن، ئەگەر لەوكاتەدا مەرجەعیەت فەتوای دروستكردنی ئەو هێزەی نەدایە، ئەوا ئێستا شتێك لەم ناوچە و گەلێك لەسەر ئەم خاكە نەمابوو ناوی عێراق و عێراقییەكان بێت.   

(درەو میدیا): ئەمڕۆ شەممە 25ی ئەیلول لە ئەڵمانیا چالاكییەكانی " رۆژی دەرگای كراوە" دەستیانپێكرد، سبەی یەكشەممەش بەردەوام دەبن و لەماوەی ئەو دوو رۆژەدا دیوانی راوێژكاریی ئەڵمانیا و نوسینگەی رۆژنامەوانی فیدراڵی و 14 وەزارەتی ئەو وڵاتە لە بەرلینی پایتەخت دەرگاكانیان لەبەردەم هاوڵاتیاندا واڵادەكەن و چەندین ئەڵقەی گفتوگۆ و ئاهەنگی میوزیك رێكدەخەن، بە ئامانجی پتەوتركردنی پەیوەندیی نێوان هاوڵاتیان و دامەزراوەكانی دەوڵەت. چالاكییەكانی ئەمساڵی رۆژی دەرگا كراوە بە دروشمی " بەخێربێیت .. سیاسەت" رێكدەخرێت و تێیدا 580 نمایش پێشكەشدەكرێت، كە بریتین لە سەردانی ناو دیوانی  راوێژكاریی و 14 وزارەت و نوسینگەی رۆژنامەوانیی فیدراڵی لەگەڵ چەند گفتوگۆ و پێشانگە و ئاهەنگێكی میوزیك و گۆرانیدا. حكومەتی ئەڵمانیا لەرێگەی ئەم چالاكییانەوە دەیەوێت پەیوەمدی نێوان دامەزراوەكانی دەوڵەت و هاوڵاتیان پتەوتربكات و وەڵام و روونكردنەوەیە پێویست بدات هاوڵاتیان. ئەوە بیستەمین جارە چالاكیی " رۆژی دەرگای كراوە" لە ئەڵمانیا بەڕێوەبچێت و پێشبینیدەكرێت لەمیانی ئەو دوو رۆژەدا دەیان هەزار هاوڵاتی بەشداریبكەن و بە گوێرەی داتاكانی حكومەتی ئەڵمانیا ساڵی پار نزیكەی 120 هەزار كەس بەشداربوون. دیارترین چالاكیی یەكێك لە دیارترین چالاكییەكانی ئەو رۆژە ئەو گەشتە كلاسیكییەیە كە ئەنگێلا مێركڵی راوێژكاری ئەڵمانیا دوانیوەڕۆی یەكشەممە لە دیوانی راوێژكاریی ئەنجامیدەدات و ئامادەبووان دەتوانن راستەوخۆر مێركڵ ببینن و قسەی لەگەڵدا بكەن و وێنەی لەگەڵدا بگرن و ئاشنا بن بە كارەكانی و چواردەورەكەی. هەروەها هاوڵاتیان دەتوانن چاویان بە وەزیرەكانی حكومەت بكەوێت و راستەوخۆ گفتوگۆیان لەگەڵدا بكەن لە بارەگای وەزارەتەكانیاندا بێت یان لە نوسینگەی رۆژنامەوانیی فیدراڵی. ئەو كەسانەی كە بەشداری چالاكییەكانی ئەمڕۆژە دەكەن لەماوەی ئەو دوو رۆژەدا دەتوانن خزمەتگوزاری پاسی گواستنەوەی بێ‌ بەرامبەر بەكاربهێنن، و سەردانكەران پێویستە جانتای گەورە هەڵنەگرن و لەكاتی چونە ژوورەوەدا بۆ بارەگا حكومییەكان ناسنامەی خۆیان بدەنە خاڵەكانی پشكنین. سەرچاوە: " DW"

(درەو میدیا): نەسرین ستودە پارێزەر و ژنە چالاكی بواری مافەكانی مرۆڤ  لە ئێران لە زیندانیدا مانگرتنی لە خواردن دەستپێكرد، بەهۆی ئەوەی بەوتەی خۆی بە نایاسایی دەستگیركراوە. ستودە لە پەیامێكدا كە رەزا خەندانی هاوسەری بڵاویكردوەتەوە دەڵێت دەستگیركردنەكەی راستەوخۆ پەیوەندی بەوەوە هەیە كە وەك پارێزەرێك بەرگری لەو ژنە ئێرانیانە كردووە كە لە شوێنە گشتییەكاندا حیجابیان لابردووە لە چوارچێوەی ناڕەزایەتی دەربڕیندا. نەسرین ستودە بەهۆی بەرگریكردنییەوە لە چالاكانی ئۆپۆزسیۆن لە ئێران خەڵاتی " ساخارۆڤ"ی  لەلایەن یەكێتی ئەوروپاوە بۆ ئازادی بیروڕا پێبەخشراوە. ستودە لە نۆی شوباتی 2011 بە 11 ساڵ زیندانیكردن سزادرا لەگەڵ قەدەغەكردنی گەشت و كاری پارێزەرایەتی بۆماوەی 20 ساڵ، لە ناوەڕاستی ئەیلولی 2011 دادگای تێهەڵچوونەوە سزاكەی بۆ شەش ساڵ كەمكردەوە و هەڵپەساردنی مۆڵەتی كاركردنی پارێزەرایەتیشی بۆ 10 ساڵ كەمكرایەوە.

( درەو میدیا): دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا وەڵامی ئەگەرەكانی رووبەڕبوونەوەی سەندنەوەی متمانە لێی دایەوە و هۆشداریدا لەوەی هەنگاوێكی لەوشێوەیە زیانێكی زۆر بە ئابووری ئەمریكا دەگەیەنێت. ترەمپ لە چاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ كەناڵی " فۆكس نیوز" وتی بازاڕ دەڕمێت و هەموان زۆر هەژار دەبن". ئەم لێدوانەی ترەمپ دوای ئەوەهات كە پارێزەری پێشووی " مایكڵ كوهینت" دانینا بەوەدا كە تاوانی كردووە و یاساكانی هەڵبژاردنی پێشێلكردووە و راشیگەیاند بۆ هەموو ئەو كارانەی فەرمانی لە خودی ترەمپەوە پێكراوە. ترەمپ زۆر بە دەگمەن باس لە ئەگەری سەندنەوەی متمان لێی و ئاراستەكردنی تۆمەتی یاسایی دەكات، لە كاتێكدا لە پۆستی سەرۆكایەتیدایە و ئەوەش پارێزبەندی پێدەبەخشێت. پەیامنێرانی ئاژانسەكانی هەواڵ دەڵێن پێناچێت هیچكام لە نەیارەكانی ترەمپ هەوڵبدەن بۆ لێپرسینەوە و سەندنەوەی متمانە لێی پێش وادەی هەڵبژاردنی نیوەی كۆنگرێس لە تشرینی دووەمی داهاتوودا. بۆچی ترەمپ دەڵێت بازاڕ دەڕمێت؟ ترەمپ لەو چاوپێكەوتنە تەلەفزیۆنییەدا پرسیاری كرد و وتی:" نازانم چۆن دەكرێت متمانە لە كەسێك بسەندرێتەوە كە كارێكی مەزنی جێبەجێكردووە". وتیشی:" بوارم بدە با پێت بڵێم چی دەگوزەرێ‌، ئەگەر من رووبەڕووی سەندنەوەی متمانە ببمەوە، باوەڕم وایە بازاڕ دەڕمێت و هەمووان زۆر هەژار دەبن". ترەمپ بە ئاماژەدان بۆ سەری وتی:" چونكە بەبێ‌ ئەم بیركردنەوەیە، ئەو ژمارە سەرسوڕهێنەرانەی بەدەستهاتوون، بە ئاراستەی پێچەوانەوە دادەبەزن". ترەمپ دەربارەی بێدەنگكردنی دوو كچ بە پارە چی وت؟ پارێزەرەكەی ترەمپ، مایكڵ كوهین رایگەیاند لەمیانی هەڵمەتی بانگەشەی سەرۆكایەتیدا لە ساڵی 2016 پارەی بە دوو كچ داوە بۆئەوەی بێدەنگیان بكڕێت. ئەو دوو كچە بریتین لە ئەكتەری فیلمە سێكسییەكان " ستۆرمی دانییڵز" و نمایشكاری گۆڤاری پلای بۆی " كارین كاكدۆ گال" و دەڵێن پەیوەندییی سێكسییان لەگەڵ ترەمپدا هەبووە. كوهین دوای سوێندخواردنی یاسایی رایگەیاند بە رێنمایی ترەمپ پارەی بەو دوو كچە داوە و بە ئامانجێكی بنەڕەتی كە كاریگەری خستە سەر هەڵبژاردنەكانە، بەڵام ترەمپ جەختیكردەوە لەسەر ئەوەی پارەدان بەو دوو كچە پێشێلكردنی یاساكانی هەڵمەتی بانگەشەی هەڵبژاردن نییە. هەروەها كوهین ئاشكراشیكرد لە پارەی تایبەتی خۆی پارەی بەو دووكچە داوە نەك لە بودجەی هەڵمەتی بانگەشەی هەڵبژاردن   تا كاتێكی دواتریش نەیناسیون. لە تەمموزی رابردووشدا كۆهین تۆمارێكی دەنگی خۆی و ترەمپی بڵاوكردەوە كە باس لە پێدانی بڕەپارەی یەكەم دەكەن پێش هەڵبژاردنەكان و سەرۆكی ئەمریكا كۆهینی بەوە تۆمەتباركرد بەوەی ئەو چیرۆكانە دروست دەكات بۆ ئەوەی حكومێكی سووك بدرێت وتی :" دانی بە تۆمەتێكدا ناوە كە تاوان نییە و كەس لێی تێ‌ ناگات". ترەمپ وتیشی" لە راستیدا ژمارەیەكی وۆر نمایشی تەلەفزۆیۆنییم بینیوە، هەندێكجار چەند زانیارییەكی زۆرت لەو نمایشانە دەستدەكەوێت، ئەو دوو تۆمەتە ناگەنە ئاستی تاوان و لە بودجەی هەڵمەتی بانگەشەی هەڵبژاردن نەبووو". لە پێدانی پارە بەو دوو كچە یاساكانی هەڵبژاردن پێشێلكراون؟ دۆسیەی پێدانی پارە بەو دوو كچە بۆئەوەی بێدەنگبن لەكاتی بانگەشەی هەڵبژاردندا بۆ كۆمسیۆنی فیدراڵی هەڵبژاردنەكان بەرزكرایەوە. لێرەدا پرسیارەكە ئەوەیە: ئایا پارەكە بۆ پاراستنی ناوبانگی كەسیی ترەمپ دراوە، یان بۆ پاراستنی وێنەی ترەمپ وەك كاندیدێكی سەرۆكایەتی؟ ئایا ترەمپ دوای تۆمەتباركردنی بەڕێوەبەری هەڵمەتی بانگەشەكەی و پارێزەرە تایبەتەكەی پارێزراو دەبێت؟ لە یاسای هەڵبژاردنەكانی ئەمریكادا پێویستە هەر بڕە پارەیەك بە ئامانجی كاریگەری خستە سەر پرۆسەی دەنگدان دەدرێت ئاشكرابكرێت و ئەگەر دەربارەی پێدانی ئەو پارەیە لێكۆڵینەوە لەگەڵ ترەمپ بكرێتن ئەوا لە رێگە  دادگای ئاساییەوە ناكرێت، كە ئەو هێشتا لە پۆستی سەرۆكدا بێت، بەڵكو پێویستە لە رێگەی كاراكردنی پرۆسەی سەندنەوەی متمانەوە بێت لە كۆنگرێسی ئەمریكا، لەسەر داواكاری گشتیش پێویستە بیسەلمێنێت كە ترەمپ بە فیعلی ئەو پارانەی پێشكەشی كۆهین كردووە بە ئامانجی هەڵبژاردنەكان. چۆن ترەمپ كەوتە پارادۆكسەوە؟ ستۆمی دانیێڵز، ئەكتەری فیلمە سێكسییەكان و كارین كاكدۆ گال كچە مۆدێلی گۆڤاری پلای بۆی  دەڵێن كە پەیوەندیی سێكسییان لەگەڵ ترەمپدا هەبووە و سێكسیان لەگەڵدا كردووە، ترەمپ لە یەكەمین قسەیدا دەربارەی پەیوەندی لەگەڵ ستۆرمی دانیێڵز لە نیسانی رابردوودا رەتیكردەوە زانیاری هەبێت كە 130 هەزار دۆلار لە رێگەی كۆهینی پارێزەرییەوە درابێت بەو كچە. دانیێڵز كە ناوی راستەقینەی " ستیفانی كلیفۆر"ە دەڵێت  ساڵی 2006 لە ژووری هۆتێلێكدا لەگەڵ ترەمپدا سێكسی كردووە و كاتێك رۆژنامەنوسێك لەناو فڕۆكەی سەرۆكایەتی " ئێر فۆرس وەن" پرسیاری ئەوەی لە ترەمپ كرد كە زانیاریی هەیە دەربارەی سەرچاوەی ئەو پارەیەی كە كۆهین بە دانییڵزی داوە، ترەمپ وتی:" نازانم". بەڵام لە مانگی دواتردا ترەمپ بە رەسمی ئاشكرایكرد لە 2016دا  لە نێوان 100.001 و 250.000  دۆلاری داوەتە كۆهین بۆ ئەو خەرجییەكان. دواتر چی روودەدات؟ پێناچێت پێش بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنەكانی نیوەی كۆنگرێس لە شەی تشرینی دووەمدا هیچ رێوشوێنێك دژی ترەمپ بگیرێتەبەر، چونكە دیموكراتەكان دەیانەوێت لە كۆنگرێسدا هەژمونی كۆمارییەكان بشكێنن كە ترەمپ خۆی كۆمارییە و ئێستا ئەوان زۆرینەی ئەنجومەنی نوێنەران و پیرانیان بەدەستەوەیە. هەر لە هەمان چوارچێوەدا  لەوانەیە مایكڵ كوهین، رەزامەندیی دەرببڕێت ئامادە بێت بۆ لێدوان لە لێكۆڵینەوەكانی دەنگۆی بووونی پەیوەندی لە نێوان هەڵمەتی ترەمپ و روسیادا، تا ئێستا دیارنییە كە كوهین لەبەردەم لیژنەی لێكۆڵینەوە تایبەت بەو پرسە كە " رۆبەرت مۆلەر" بەڕێوەیدەبات، قسەدەكات یان نا، بەڵام پارێزەرە تایبەتەكەی رایگەیاند كۆهین خۆشحاڵ دەبێت ئەگەر لەبەردەم ئەو لیژنەیەدا قسەبكات.    http://www.bbc.com/arabic/world-45286212

(درەو میدیا) : وەزارەتی بەرگری ڕوسیا لە گرتە ڤیدیۆییەكدا ئامارەكانی جوڵە و چالاكییەكانی لە سوریا بڵاوكردەوە:. - زیاتر لە 63 هەزار سەرباز كە 26 هەزاریان ئەفسەر و 434 ژەنەراڵبوون بەشداری كردە سەربازییەكانیان لە سوریا كردووە. - زیاتر لە 39 هەزار هێرشی ئاسمانی ئەنجامدراون كە ڕۆژانەی زیاتر لە 100 هێرش ئەنجامدراوە، كە 34 فڕۆكەی شەڕكەر و 16 هێلیكۆپتەری جەنگی لە بنكەی حمێمیم جێگیركراون   - زیاتر لە 139 جوڵەی دەریا ئەنجامدراوە كە 89ی كەشتییە جەنگییەكان و 14  ژێردەریایی و كەشتی بچوك بوون و زیاتر لە 100 موشەكی كالیبەر ئاراستەی ئامانجەكان كراون. - زیاتر  91%ی هێزە ئاسمانییەكانی ڕوسیا شارەزایی جەنگیان لە كردە سەربازییەكان وەرگرتووە و جۆرەها چەكیان تاقیكردووەتەوە. - زیاتر لە 231 جۆر چەكی نوێ و پێشكەوتووی لە جەنگەكەدا تاقیكردووەتەوە، كە سەرجەمیان كاریگەری دیاریان هەبووە. ئەمە جگە لە تاقیكردنەوەی جۆرەها فڕۆكەی بێفڕۆكەوان. -  سوپای سوریا 96%ی خاكی سوریای كۆنترۆڵكردووەتەوە لەكاتێكدا پێش ئەوەی ڕوسیا كردە سەربازییەكانی دەستپێبكات 8%ی خاكی وڵاتەكەی بەدەستەوەمابوو.  لە ساڵی 2015 دا ڕوسیا بەشداری لەشەڕەكانی سوریا كردووە و لە ماوەیەكەی كەمدا جەنگەكەی لە قازانجی ڕژێمی سوریا گۆڕی.

(درەو میدیا): سەنتەری لێكۆڵینەوەی ئایندەیی (Center For Future Studies ) كە سەنتەرێكی توێژینەوەی زانستی ناحكومییە دامەزراوە بۆ سوودی گشتیە، پەیپەرێكی سەبارەت بە (پەیوەندیەكانی توركیا و ئەمریكا... لە هاوپەیمانێتییەوە بۆ نەیارێتی) بڵاوكردۆتەوە، تایبەت بە هۆكارەكانی ئاڵۆزبوونی پەیوەندییەكانی نێوان توركیا و ئەمریكا، لێكەوتەكانی ئاڵوزبوونی پەیوەندییەكان و كاریگەری ئاڵۆزبوونی پەیوەندییەكانی نێوان توركیا و ئەمریكا لەسەر هەرێمی كوردستان هاوكات سیناریۆكانی ئایندەی پەیوەندییەكان لە نێوان توركیا و ئەمریكا سەرەتا ئاڵۆزی و توندتربوونی ناکۆکی ئەنکەرە و واشنتۆن لە دەسگیرکردنی (ئەندرۆ برانسن)ی قەشە و دادگاییکردنی بە تۆمەتی هاوکاری تیرۆریستان و سیخوڕی، لەلایەن تورکیاوە، گەیشتە لوتکە و چیدی لە روپۆشی میدیایی و پینەکردنی لێدوانی دبلۆماسی ترازا و دەسبەجێ ترەمپی سەرۆک و مایک پینس-ی جێگری هێنایەسەرهێڵ. یەکەمیان بە هەڕەشەی گەمارۆی فراوان و دووەمیان بە هەڕەشەی سزادانی تورکیا، هۆشداری توندییان دایە ئەنکەرە. بەڵام راستییەکەی ئەمە روکەشی ململانێکانە و برانسن تەنها شقارتەی توندترکردنی ململانێیەکی چەندساڵەی دوایی بوو. ململانێی ئەم دوو وڵات، تارماییەکانی بۆ ساڵی ٢٠١١ی گرژییەکانی سوریا و پاشان دەرکەوتنی داعش و پێکدادان و ناتەریببوونی سیاسەتی دەرەکی هەردوو وڵات بۆ ئیدارەدانی ململانێکانی سوریا و کڕینی سیستمی دژەئاسمانی S400ی روسی لەلایەن ئەنکەرەوە، دەگەڕێتەوە. بەڵام دۆسێی ئیدارەدانی باکووری سوریا و وردتر دۆسێی پەیەدە و کانتۆنەکانی رۆژئاوا، لە هەرە خاڵە زەقەکانی ئەم ململانێیەن کە راستەوخۆ پەیوەندی بە کوردەوە هەیە. داکشانی لیرەش لە سەروبەندی هەڵبژاردنە پێشوەختەکەی تورکیاوە و سەرکەوتنەوەی ئەردۆگان، دەرئەنجامێکی جەنگی ئابووریانەی ئەو گرژیانەیە. لە ڕوانگەی ئەم تێگەیشتنە سەرەتاییەوە، ئەم پەیپەرە دەخوازێت وەڵام بۆ چەند پرسیارێک لەمەڕ ئەم بابەتە بخاتەڕوو، وەک: هۆکارەکانی ئاڵۆزبوونی پەیوەندییەکانی نێوان تورکیا و ئەمریکا چی بوون؟ چۆن بەرەو گرژی ڕۆیشتن؟ ئاکامە‌ سیاسی وئابورییه‌كانی ئەم ئاڵۆزبوونەی په‌یوه‌ندییه‌كانیان چییە؟ كاریگه‌ری تێكچونی په‌یوه‌ندییەکانی نێوانیان له‌سه‌ر هه‌رێمی كوردستان چییە؟ ئایندەی پێگەی هەرێمی کوردستان لەکوێی بەریەککەوتنی بەرژەوەندییەکانی نێوان ئەم دوو وڵاتەدایە؟ هەڕەشە و هەلەکانی کامانەن؟ سیناریۆكانی ئاینده‌یی په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوانیان چین؟   یەکەم: هۆکارەکانی ئاڵۆزبونی په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان تورکیا و ئەمریکا: ئه‌و گۆڕانكاری و ئاڵۆزییانه‌ی له‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان وڵاته‌ یه‌كگرتوه‌كانی ئه‌مریكا و توركیادا ڕویداوه‌، له‌ ڕووی شێوازی ئاڵۆزییه‌كه‌ و ئاستی كێشه‌كان گه‌یشتووه‌ به‌ ئاستی قه‌یران، له‌ راستیدا ناوه‌ڕۆك و ئاستی ململانێ و جیاوازییه‌كان له‌ به‌ره‌و پێشچونێكی به‌رده‌وامدایه‌، بۆیه‌ ئاڵنگارییه‌كان به‌ڕاده‌یه‌ك له‌به‌رزبونه‌وه‌دایه‌ گرقتی گه‌وره‌ی له‌به‌رده‌م سازانه‌وه‌ی په‌یوه‌ندییه‌كان دروست كردوه‌. هه‌رچه‌نده‌ له‌ روی مێژووییه‌وه‌ په‌یوه‌ندییه‌ سیاسی و ئابوری و به‌رژوه‌ندییه‌كانی نێوان ئه‌مریكا و توركیا به‌ هه‌ڵبه‌زو دابه‌زی زۆردا تێپه‌ڕیوه‌، له‌ دۆستایه‌تی و هاوپه‌یمانێتییه‌وه‌ بۆ ناکۆکی ونه‌یارێتی. به‌ڵام له‌ ئێستادا به‌ هۆی زیاتر له‌ هۆكارێكه‌وه‌ ئاستی په‌یوه‌ندییه‌كان گرژی و ئاڵۆزی به‌ خۆوه‌ بینیوه‌، لێره‌دا ئاماژە به‌ دیارترین ئه‌و هۆكارانه‌ ده‌كه‌ین كه‌له‌ پشت قه‌یرانه‌ سیاسی و دبلۆماسی و ئابورییه‌كانی نێوان توركیا و ئه‌مریكا هه‌یه، کە گرنگترینیان بریتین لە: ١- بۆ ئه‌وه‌ی نه‌گه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ مێژوو ته‌نها باس له‌و هۆكارانه‌ بكه‌ین كه‌ ڕاسته‌وخۆ كاریگه‌رییان دروستكردوه‌ له‌سه‌ر ئاڵۆزی په‌یوه‌ندییه‌كان، ڕە‌‌نگه‌ خاڵی جه‌وهه‌ری له ئاڵۆزكردنی په‌یوه‌ندییه‌كان ڕوداوه‌كانی ئه‌و كۆدێتا سه‌ربازییه‌ بێت كه‌ له‌ یۆلۆی 2016 ڕویدا و به‌ هۆیه‌وه‌ حكومه‌تی توركیا، دوای لیكۆڵینه‌وه‌ی هه‌واڵگری و یاسایی، ئه‌وه‌ی ئاشكرا كرد كه‌ گروپی (فتح الله‌ گویله‌ن) كه‌ له‌ ویلایه‌تی په‌نسلڤانیا نیشته‌جێیه‌، له‌ پشت ڕوداوه‌كانه‌وه‌ بون، ته‌نانه‌ت حكومه‌تی توركیا باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ به‌ڵگه‌ی ته‌واویان داوه‌ته‌ ئه‌مریكا كه‌ به‌شێك له‌ كۆبونه‌وه‌كان بۆ ئاماده‌كاری ئه‌م ڕوداوه‌ له‌ ماڵی گویله‌ن و له‌ په‌نسلڤانیا ئه‌نجامدراوه‌، به‌ڵام له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م به‌ڵگه‌ وته‌نانه‌ت له‌به‌رامبه‌ر ڕوداوه‌كه‌ش ئه‌مریكا جگه‌ له‌ ئیدانه‌كردن، هه‌ڵوێستێكی زۆر جدی نه‌بوه‌، ئه‌مه‌ش نیگه‌رانی قوڵی لای حكومه‌تی توركیا به‌جێهێشتوه‌. ٢- له‌ دوای ئه‌م ڕوداوانه‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی توركیا له‌گه‌ڵ (ڕوسیا و ئێراان) گه‌رم و گوڕی زیاتری به‌ خۆوه‌ بینی و ئاستی ئاڵوگۆڕی بازرگانی و ووزه‌ له‌ نێوان ڕوسیا و توركیا گه‌شه‌سه‌ندنی به‌رچاوی به‌ خۆوه‌ بینی، دوای ئه‌و گرژییانه‌ی له‌سه‌ر كه‌وتنه‌ خواره‌وه‌ی فڕۆكه‌ ڕوسیه‌كه‌ له‌ نێوانیاندا دروست بووبوو، به‌رزبونه‌وه‌ی ئاستی په‌یوه‌ندییه‌كانی توركیا له‌گه‌ڵ ڕوسیا له‌سه‌ر ئه‌و بۆشاییه‌یه‌ كه‌له‌ ئاستی په‌یوه‌ندییه‌كانی ئه‌مریكا وتوركیا دروست بوه‌. به‌تایبه‌تی سیاسه‌تی هاوبه‌ش و شه‌راكه‌ت له‌ بیرو ڕاو جێگه‌ نفوزی روسیا له‌ سوریا. ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی ئه‌مریكا واسه‌یری ئه‌م په‌یوه‌ندییه‌ ستراتیژییه‌ ده‌كات كه‌ ڕە‌نگه‌ كاریگه‌ری له‌سه‌ر ئه‌ركه‌ سه‌ربازییه‌كانی توركیا له‌ هاوپه‌یمانێتی ناتۆ دروست بكات، به‌ تایبه‌ت ئەوه‌ی په‌یوه‌سته‌ به‌ كڕینی سیسته‌می به‌رگری ئاسمانی روسی (S400). توركیا بانگه‌شه‌ی ئه‌وه‌ ده‌كات به‌ناچاری بیری له‌م گرێبه‌سته‌ كردۆته‌وه‌، چونكه‌ بێئومێد بون له‌ ئه‌مریكا. ئه‌مریكاش له‌روانگه‌ی سه‌ربازییه‌وه‌ وا سه‌یری هاوكێشه‌كه‌ ده‌كات كه‌ ‌كڕینی سیسته‌می روسی له‌ڕووی سه‌ربازییه‌وه واته‌ وه‌رنه‌گرتنی ئاماژە‌ی ئاگادارنه‌كردنه‌وه‌ی ناتۆ، ئه‌مه‌ له‌لایه‌ك، له‌لایه‌كی تره‌وه‌ روسیا سودمه‌ند ده‌بێت له‌ زانیارییه‌كان به‌ تایبه‌تی له‌ فڕۆكه‌ی جۆری فانتۆم. بۆیە ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ی توركیا لێكترازانێكی تری له‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی لەگەڵ ئەمریکا دروست كرد. ٣- وێستگه‌یه‌كی تری ئاڵۆزبونی په‌یوه‌ندییه‌كان ئه‌و دۆسێیەیە كه‌ ناسراوە به‌ شه‌ڕی فیزا، دوای ئه‌وه‌ی هه‌ردوو لا یه‌كیان تاوانبار ده‌كرد به‌ دزه‌كردنی تۆڕی‌ جاسوسی له‌ نێردراوه‌ دبلۆماسییه‌كان، تا گه‌یشته‌ ئه‌وه‌ی توركیا دانی نه‌نا به‌ باڵوێزی ئه‌مریكا له‌ ئه‌نقه‌ره‌ وه‌كو نوێنه‌رێكی شه‌رعی وڵاته‌ یه‌گرتوه‌كانی ئه‌مریكا. ٤- ناڕازیبونی توركیا له‌سه‌ر پشتگیری سه‌ربازی و لۆجیستی وڵاته‌ یه‌كگرتوه‌كانی ئه‌مریكا بۆ كوردستانی ڕۆژئاواو به‌ دیاریكراوی بۆ (په‌یه‌ده‌) كه‌ توركیا وه‌كو باڵی سه‌ربازی و سیاسی په‌كه‌كه‌ی ده‌ناسێنێت، له‌به‌رامبه‌ردا ئه‌مریكا زیاتر پشتگیری له‌ ئیداره‌ی رۆژئاوا ده‌كات و زیاتر له‌ 16 بنكه‌ی سه‌ربازی له‌ رۆژئاوا هه‌یه‌. بۆیه‌ توركیا بۆ پاراستنی به‌رژە‌وه‌ندییه‌كانی خۆی و قایمكردنی ئاسایشی سنوره‌كانی، وه‌ك توركیا بانگه‌شه‌ی ده‌كات، دوو پرۆسه‌ی گه‌وره‌ی سه‌ربازی له‌ ناوچه‌ی (باب وئیدلیب وعه‌فرین) به‌ هاوكاری ڕوسیا وبێده‌نگ بوونی ئه‌مریكا ئه‌نجامدا، هه‌رچه‌نده‌ دوای ئه‌وه‌ی دانوستانی دوولایه‌نه‌ له‌نێوان ئه‌مریكییه‌كان و توركیا له‌سه‌ر (منبج) ئه‌نجامدرا، هه‌ردوولا له‌سه‌ر ئیداره‌یه‌كی هاوبه‌شی مه‌ده‌نی ڕێكه‌وتن، هه‌رچه‌نده‌ ئه‌م ڕێكه‌وتنه‌ جێگه‌ی ڕەزامه‌ندی توركیا نییه‌، چونكه‌ توركیا به‌ نیازی داگیركردن و كۆنترۆڵكردنی ناوچه‌كانی رۆژهه‌ڵات وڕۆژئاوای فوراته‌. به‌ڵام ئه‌مریكا به‌م داخوازییه‌ رازی نییه‌و، دوای ئاڵۆزی په‌یوه‌ندییه‌كان ئه‌مریكا جێگه‌ نفوزی خۆی زیاتر ده‌كات. ٥- خاڵی تر كه‌ وه‌كو لوتكه‌ی كێشه‌كان باسكراوه‌ وپه‌یوه‌ندییه‌كانی به‌ره‌و قه‌یران بردوه‌و، له‌مه‌ش زیاتر ده‌رهاویشته‌ی ئابوری و سیاسی لێكه‌وته‌وه‌ پرسی ده‌ست به‌سه‌ركردنی قه‌شه ‌(ئه‌ندرۆ برانسۆن)ە‌، كه‌ (تره‌مپ) داوای ده‌ستبه‌جێ ئازادكردنی كردوە، به‌ڵام توركیا ره‌تی ده‌كاته‌وه،‌ ئه‌مریكاش له‌ ئێستادا به‌هۆی ئه‌م دۆسێیه‌وه‌ ده‌یه‌وێت و ده‌ستی كردوه‌ به‌ سزادانی ئابوری و سیاسی توركیا. هه‌رچه‌نده‌ به‌ تێروانینی ئێمه‌ ئه‌مه‌ دوكه‌ڵی كێشه‌كانه‌و، ئاگره‌كه‌ چوار فاكته‌ره‌كه‌ی پێشه‌وه‌ن. چونكه‌ هه‌ندێك ڕا هه‌یه‌ له‌ ناوخۆی ئه‌مریكا پێیان وایه‌ كه‌ (تره‌مپ) ده‌یه‌وێت له‌ڕێی‌ئه‌م بابه‌ته‌وه‌ ده‌نگی پشتێنه‌ی ئینجیلی مه‌سیحی به‌ده‌ست بهێنێت.    دووەم: لێكەوتەكانی ئاڵوزبوونی پەیوەندییەكانی نێوان توركیا و ئەمریكا بە حوكمی توانای سیاسی و ئابوری و سەربازیان، هەڵكشان و داكشان لە پەیوەندییەكانی توركیا و ووڵاتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا كاریگەریان دەبێت لەسەر سیاسەتی رۆژهەڵاتی ناوەراست. توركیا هێزێكی خاوەن رۆڵ و نفوزی هەرێمی بەرچاوە بە تایبەتی لە قەیران و كێشە هەرێمیەكانی وەك جەنگی ناوخۆیی سوریا. ووڵاتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا هێزێكی سەرەكی جیهانیە و كاریگەری گەورەی هەبووە لەسەرجەم ململانێ و قەیران و ئاڵۆزیەكانی ناوچەكەدا. وەك ئەندام لە هاوپەیمانێتی ناتۆدا، توركیا و شوێنگەی جوگرافیەكەی فاكتەری گرنگ بوون لە پاراستنی بەرژەوەندییە جیۆستراتیژیەكانی رۆژئاوا بە سەركردایەتی ووڵاتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا لە رۆژهەڵاتی ناوەراست. ئاڵۆزبوونی پەیوەندییەكانی نێوان توركیا و ئەمریكا بە پێچەوانەوە دەكرێت پێكەی روسیا - نەیاری جیهانی واشنتۆن لەسەر - لە رۆژهەڵاتی ناوەراست بەهێزتربكات.  بەڵام وەك هەڵسوكەوتەكانی ئەم دووایەی ئیدارەی سەرۆك ترامپ بەرامبەر بە حكومەتی توركیا - سەپاندنی سزای ئابوری بەسەر هاوپەیمانێكدا- پێناچێت ووڵاتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا نیگەرانی گەورەی هەبێت لە لەدەستدانی توركیا و بەهێزكردنی پێگەی روسیا لە رۆژهەڵاتی ناوەراستدا. لە ڕاستیدا، بەشێكی زۆر لە ئەمریكیەكان بە ئاشكرا پرسیاری ئەوە دەكەن كە ئایا توركیا دەكرێت وەك هاوپەیمان پشتی پێببەسترێت لە دوای دروستكردنی گرفت و كێشە بۆ واشنتۆن لە رۆژهەڵاتی ناوەراست.  روسیا رۆڵ و سیاسەتەكانی ئەمریكا لەسەر ئاستی جیهان و بە تایبەتی لە رۆژهەڵاتی ناوەراستدا بە هەڕەشە دەبینێت لەسەر پێگەو تونای خۆی ئەگەر چی دەسەڵاتدارانی مۆسكۆ، بە تایبەتی سەرۆك پوتن، وای نیشان دەدەن كە دەتوانن باشتر كار لەگەڵ ئیدارەی ئێستای ئەمریكادا بكەن. هەموو هەوڵەكانی روسیا لە پێناو لاوازكردنی پێگەی ئەمریكایە لە رۆژهەڵاتی ناوەراست، بە تایبەتی لە سوریا، كە مۆسكۆ ئەمریكا و سیاسەتەكانی بە هەڕەشەی جدی تەماشا دەكات بۆ سەر بەرژەوەندییە ستراتیژیەكانی، بە تایبەتی ئەوەی كە پەیوەندی بە مانەوەی رژێمی ئەسەدەوە هەیە. بۆ بەدیهێنانی ئەم ئامانجەش، واتە لاوازكردنی پێگەی ئەمریكا، روسیا لە هەوڵی بەردەوامدایە بۆ قۆستنەوەی كێشە و ئاڵوزییەكانی نێوان ئەمریكا و توركیا.   گەر ئاڵوزییەكانی نێوان توركیا و ئەمریكا بگەنە ئاستێكی باڵا بە شێوەیەك كە توركیا كۆتایی بە ئەندامێتی خۆی بهێنێت لە هاوپەیمانێتی ناتۆدا و داوا لە واشنتۆن بكات بۆ بەجێهێشتنی بنكەی ئەنجەرلیك لەسەر خاكی توركیا - كە ئەمە لە ئێستادا ئەگەرێكی دوورە بەهۆی ئەوەی كە لە رووی سەربازی و ئابوورییەوە روسیا ئەڵتەرناتیڤێكی بەهێز نابێت بۆ توركیا- ئەوا مۆسكۆ لە روانگەی خۆیەوە لە ئامانجی لاوازكردنی ئەمریكا و سیستمی هاوپەیمانێتی رۆژئاوایی لە رۆژهەڵاتی ناوەراست نزیك بۆتەوە. دەرچوونی توركیا لە هاوپەیمانێتی ناتۆ نەك تەنها لێدانە لە پێگەی عەسكەری ئەمریكا - نەمانی بنكەی ئەنجەرلیك دەكرێت توانای ئەمریكا بۆ دروستكردنی رووداو لەبەرژەوەندی خۆی لە رۆژهەڵاتی ناوەراست بە شێوەیەكی جدی سنوردار بكات - بەڵكو دەكرێت ببێتە هۆكاری كەمكردنەوەی متمانەی ئەمریكا لەلای هاوپەیمانەكانی تری لە رۆژهەڵاتی ناوەراستدا. لەم حاڵەتەدا دەبێت توركیا بە تەواوی لە نێو بازنەی سیاسەت و بەرژەوەندییەكانی روسیادا هەڵبسورێت كە ئەمەش بریارێكی قورس دەبێت بۆ ئەنكەرە بە تایبەتی كاتێك ئەو راستیە لەبەرچاو بگیرێت كە زۆر نییە لەسەر خستنە خوارەوەی فرۆكەیەكی رووسی لە لایەن توركیاوە پەیوەندی نێوان روسیا و توركیا بەشێوەیەك ئاڵۆزبوو كە روسیا سزای ئابووری توندی سەپان بەسەر توركیادا.  ئەوەی دیارە كە توركیا لەسەروبەندی ئاڵۆزبوونی پەیوەندییەكانی لەگەڵ ئەمریكا هەوڵی ئاشتكردنەوەی ئەوروپا دەدات، لە كاتێكدا یەكێتی ئەوروپا پێشمەرجی سەرەكیان دەبێت بۆ ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانیان لەگەڵ توركیا، لەوانەش ریفۆرمی سیاسی ناوخۆیی. بەڵام دەبێت ئاماژە بەو راستیەش بدرێت كە هێزە ئەوروپیەكان پێناچێت پاڵپشتی سزادانی توركیا بكەن لە لایەن ئەمریكاوە، بەهۆی ئەوەی هەموو تێكچوونێكی بارودۆخی ناوخۆی توركیا كاریگەری راستەوخۆیان دەبێت لەسەر ئەوروپا. لێرەدا دەكرێت باس لەو ئەگەرە بكرێت كە ئەوروپا رۆڵی پۆزەتیڤ بگێرێت لە ئاسایكردنەوەی پەیوەندییەكانی توركیا و ئەمریكا، یاخود ئەڵتەرناتیڤێكی باشتر بێت لە روسیا بۆ ئەمریكا. ئەمە مانای ئەوە نییە توركیا روو لە روسیا ناكات بەڵام ناكرێت هەموو كات ئەمە وەك لاوازی بۆ پێگەی ئەمریكا لە رۆژهەڵاتی ناوەراست لێكبدرێتەوە. دواجار ئەمریكا خۆی ئامادە نەبوو كە لە قەیرانی سوریادا رۆڵی گەورە بگێرێت و تا ئێستا ئەمریكیەكان قەناعەتیان وایە كە بەرژەوەندیان لە قبوڵكردنی رۆڵی رووسی هەیە لە سوریا وەك لە رووبەڕووبوونەوە لەگەڵ هێزێكی سەرەكی جیهانی. لە خراپترین حاڵەتدا - دەرچوونی توركیا لە هاوپەیمانێتی ناتۆ و داواكردن لە هێزی سەربازی ئەمریكا بۆ چۆڵكردنی بنكەی ئەنجەرلیك كە ئەگەری روودانی زۆر دوورە - توركیا تاكە سەرچاوەی ئابوری و سەربازی و دبلۆماسی كاریگەر و گەورەی لەدەست دەدات و باشترین ئەڵتەرناتیڤشی روسیایە، لە كاتێكدا كە ووڵاتە یەكگرتووەكانی تەنها هاوپەیمانێك و بنكەیەكی سەربازی لەدەست دەدات لە نێو ژمارەیەك لە هاوپەیمان و بنكەی سەربازیتر لە ناوچەكەدا. سێیەم: كاریگه‌ری ئاڵۆزبوونی په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان توركیا و ئەمریكا له‌سه‌ر هه‌رێمی كوردستان جیا لە هەر دیدێکی داتاشراو، هەرێمی کوردستان بۆ هیچ یەکێ لە وڵاتەیەکگرتووەکانی ئەمریکا و کۆماری تورکیا زیادە نییە، بگرە لەدیدی هەردوولاوە خاڵێکی دەستلێهەڵگیراویش نییە: لە دیدی ئەمریکاوە: بەلەبەرچاوگرتنی نەخشەی بەرژەوەندییەکان وململانێ هەرێمایەتییەکانی ئەمریکا لە ناوچەکەدا، رەنگە رونتر پۆتانسێلی هەرێمی کوردستان دیارتر دەکەوێت، لە ئەگەری ململانێ و درێژەدانی ململانێکانی ئەمریکا و بەردەوامی سزادانی ئێران، نیوەی هێزە عێراقییەکان کە هاوپەیمانی ئێرانن، نەیارییکردنی حکومەتی دیمەشق و لەمدواییانەشدا ناکۆکییەکانی لەگەڵ ئەنکەرەدا بەرەو لوتکە دەچێت، گەر کێرڤی سیاسەتی واشنتۆن بەردەوام بێت ئەوا تەنها جێیەک کە هێمنییەکی سیاسی و پارێزەری بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا بێت لەم زەوییە گەرمە سیاسییەدا هەرێمی کوردستان و وڵاتی ئەردەنن. بەمەش پێویستی زیاتری هەرێمی کوردستان لە چوارچێوەی سیاسەتی ئەمریکادا پتەوتر دەکات و دەتوانێ رۆڵی نوێتریش وەرگرێت. بەتایبەت گەر رەوتی داخستنی دەرگاکانی بەغدا، ئەنکەرە، تاران ودیمەشق بە رووی واشنتۆندا درێژەیان هەبێت. خەونی ئەمریکا لە هەڵبژاردنەکانی عێراقدا، دروستکردنی بەرەیەکی عەرەبی (شیعی - سونی) و کوردی بوو، بە سەرکردایەتی "عەبادی / نێچیرڤان- قوباد"، بەڵام ئەنجامەکانی هەڵبژاردن زوو بەرجەستەکردنی ئەم خەونەی دورخستەوە، دیمەشق دەمێکە وەک هەلی پاراستنی بەرژەوەندی بۆ ئەمریکا نەماوەتەوە و تارانیش لە سیاسەتی "کێوی قاف" بەردەوامە و وا تورکیاش چووە ریزی نیمچەداخراواکان لەئاست ئەمریکادا. ئەوەی دەمێنێتەوە هەرێمی کوردستانە کە وەک قەوارە هەم بەرهەمهاتووی سیاسەتی ئەمریکا خۆیەتی، لەسەرەتای جەنگی کەنداو ولێکەوتەکانییەوە، هەم پارێزەرێکی بێسەرئێشەی بەرژەوەندییە سیاسی و ئەمنییەکانی ئەمریکاش بووە لەو ماوەیەدا، بەڵام پرسیارەکە ئەوەیە: ئایا هەرێمی کوردستان دەتوانێت لەوە زیاتر بۆ ئەمریکا بکات؟ ئایا دراوسێکانی، بە تایبەت تورکیا، رێگە دەدات ببێتە ئەلتەرناتیڤی وان بۆ واشنتۆن لە ناوچەکادا؟ لە دیدی تورکیاوە: هەرێم بۆ تورکیا، قوڵایی ستراتیژی هەیە، لەوانە: بالانسی مەسەلەی نەرمەهێز و توندەهێزی بزوتنەوەی رزگاریخوازی کوردستانی تورکیا و سوریا دەتوانێ ئاڵوگۆڕ پێبکات، سنوردانان بۆ پەکەکە و پاراستنی سنورەکان لە هەرێمەوە، قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی تورکیا و هەرێم سازش لەسەرنەکراوە بە ئاست تورکیادا، نەوت و گازی هەرێم پێگەیەکی نوێی بە رۆڵی ئەنکەرە لە نەخشەی نوێی وزەی جیهاندا بەخشیوە.  کەواتە پیگەی هەرێم بۆ تورکیا، خاڵیکی دەستلێبەردراوو نییە، بە پێچەوانەشەوە هەمان ئەو خاڵانە بۆ هەولێریش خاوەنی گرنگین و ناتوانێت بە رووکردنە ئەمریکا دەستبەردارییان بێت. ئێستا هەرێم لە رووی پێگەی سیاسییەوە، لە روخساردا لەبارێکی زێڕیندایە، بەڵام زۆرجار هەلە زێڕینەکان، هێندەی دەبنە هەڕەشە بۆ ئایندە، کەمتر دەتوانرێت سود لە زێڕەکەی وەرگیرێت. راستە لە سیاسەتکردن و پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکاندا تەبابوون لەگەڵ واشنتۆن دەرگای فراوان دەکاتەوە، بەڵام لە دۆخێکی وەک ئەوەی باسکرا، هاوپایمانی بێچەندووچوونی ئەمریکا لە جوگرافیایەکی وادا بە بێ هاوسەنگی، هەڕەشەی نابوتبوون زیاتر زەقدەکاتەوە و دوریش نییە ناکۆکەکانی ناوچەکە لە پێناودا یەکبخاتەوە، وەک ئەوەی لە دەرکەوتەکانی ریفراندۆمەوە، سەرجەم نەیارە هەرێمایەتییەکان لە بەرامبەر هەولێردا سیاسەتییان یەکخست. لایەنگری ئەرێنیانە:  بە وردبوونەوە لە دۆخەکە، هەلێکی وا دەستەبەرکردنی سەرجەم قازانجەکانی بێ زیان، وێناکردنی ئاسان نییە، ئەوەی بۆ هەرێمی کوردستان گرنگە لایەنگری ئەرێنیانەیە بۆ ئیدارەدانی سیاسەتەکانی لە نێوان هەژموونی ئەمریکا و تورکیادا، بەتایبەت توندڕۆیی بە هەر دیوێکیاندا دوورنییە لە بەشێکی وێنەکەدا، سازشی هەردوو نەیار (واشنتۆن و ئەنکەرە) لەسەر حسابی هەولێر ئاشتنەکاتەوە و هەردوولا بە قوربانیکردنی هەرێم بە براوەیی لێدەربچن، هەروەک چۆن لە عەفرین و مەنبەج ئەو پێکهاتنەوەیە لەسەر حسابی پەیەدە بینرا. پێدەچێت نمونەی دووساڵی رابردووی ئەزمونی قەتەری بتوانێت دیدێکی نوێ بۆ سیاسەتکردن بەدەستەوە بدا، قەتەر لەنێوان بازنەی دڵڕەقی براکەنداوییەکانی باڵانسێکی تارادەیەک گونجاوی لە سیاسەتکردن لە نیوان ئەمریکا و ئێران و تورکیادا پاراستووە، بە یەکەمیان بەرژەوەندی سیاسی و بە دووەمیان ئاسمانی وڵاتەکەی و بە سێیەمیشیان ئابوری و ئاسایشی خۆی پاراستووە، ئەمە مۆدێلی نە سفر و نە سەدی قەتەرییە و دەکرێت گۆشەی نوێ بۆ سیاسەتکردن دەستەبەربکات. - بەڵام ئایا هەرێمی کوردستان، ئەو توانایەی لە راگرتنی باڵانسدا دەبێت؟ خاڵی لاوازی هەرێمی کوردستان گوتاری ناوخۆیی خۆیەتی کە هەم یەکنەخراوە و هەم دورمەوداش نیە و پشتی بە سیاسەتی کورتمەودا بۆ ئیدارەدان بەستووە، نەرمەهێز و توندەهێز (پێشمەرگە و بەرگری) و دۆخی ئابوری و گوتاری ناتەبای ناوخۆیی هەرێم بەمشێوەیەی ئێستا نەک کۆمەک ناکات بۆ ئەوەی هەلی نوێ لە سیاسەتکردن لە نێو گرژییەکانی ئەنکەرە و واشنتۆندا گیربخات، بەڵکو دەکرێ ببنە گۆشەی لاوازی هەرێم و لەبری سود و هاوسەنگی ببنە هەڕەشە و پرژی ململانێکان زۆرێکی بەر هەرێم بکەوێت و ببێتە مەیدانی ململانێی ئابوری و سیاسی و دوریش نییە زەمینەی جەنگی بەوەکالەت لەنێو کوردستاندا لە بری ئەمریکا و هێزە هەرێمایەتییەکان بسازێنێت.  سیناریۆیەکی سەخت: تەنها هێزە کوردیەکانی هەرێمیش نین کە لەم نێوەندی ململانێیەی تورکیا - ئەمریکا بۆ هەردوولا گرنگبن، لە بەغدا هاوپەیمانێتییەکانی عەبادی و سەدر و بەشێکی سوننییەکان، لە ئێرانیش باڵێکی دیاری ناو حکومەت و نەرمەهێزی ناو دەوڵەت و لە ناو تورکیاشدا بە هەمانشێوە، هێزگەلێک هەن کە لەگەڵ باڵانس راگرتندان لەنێوان واشنتۆن و ئەنکەرە و بەدوای گۆشەی نوێ و سیناریۆی نوێی سیاسەتکردندا دەگەڕێن، کە دەکرێ ببێتە هێڵی سێیەم، لەنێوان هێڵی یەکەم و دووەمی توندی ئەمریکا و تورکیادا. چوارەم: سیناریۆكانی ئاینده‌ی په‌یوه‌ندییه‌كانی لە نێوان تورکیا و ئەمریکا: لە ئاست ئاڵۆزبوونی ئەم جارەی پەیوەندییەکانی نێوان وڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا و تورکیا، دەکرێت پێشبینی گەلێک ئەگەری جۆراوجۆر بکەین، بەڵام لێرەدا لە سێ سیناریۆدا دەیانخەینەڕوو: سیناریۆی یەکەم: هێبوربوونەوەی پەیوەندییەکانی نێوان تورکیا و ئەمریکا: هەرچەندە ڕەچاوناکرێت پەیوەندییەکانی نێوان ئەم دوو وڵاتە بگەڕێتەوە بۆ هەمان دۆستایەتی ستراتیژی سەردەمی جەنگی سارد، بەڵام ئەگەری هێبوربوونەوەی پەویوەندییەکانی نێوانیشیان دوور نییە، بەتایبەت لەبەر ئەوەی دابڕانی تەواو بۆ تورکیا واتا لە دەستدانی پشتیوانێکی بەهێزی سەربازی و جیۆستراتیژی، کە زەحمەتە لە ئێستادا ئەڵتەرناتیڤێکی هاوشێوەی بۆ بدۆزێتەوە، جگە لە ڕوسیا، کە ئەمەش ناچاری دەکات بەتەواوتی بکەوێتە بازنەی سیاسەت و بەرژەوەندییەکانی کرملینەوە و ڕازیبون بەم سیناریۆیەش بۆ تورکیا بڕیارێکی قورسە. بۆ ئەمریکاش خوازراو نییە تورکیا لەمە زیاتر لە ڕوسیا و ئێران و جیهانی ئیسلامی نزیک بێت. بۆیە ڕەنگە هەر ئەم مەترسیانەی هەردوولا پاڵنەربن بۆ جارێکیتر هێورکردنەوەی پەیوەندییەکانی نێوانیان، لەم نێوەندەشدا دەكرێت باس لەو ئەگەرە بكرێت كە ئەوروپا رۆڵی پۆزەتیڤ بگێرێت لە ئاسایكردنەوەی پەیوەندییەكانی توركیا و ئەمریكا، بەتایبەت کە پێناچێت ئەوروپییەكان پاڵپشتی سزادانی توركیا بكەن لە لایەن ئەمریكاوە، لەبەرئەوەی ێكچوونێكی بارودۆخی ناوخۆی توركیا كاریگەری راستەوخۆی دەبێت لەسەر ئەوروپا.  سیناریۆی دووەم: تێکچوونی تەواوی پەیوەندییەکانی نێوان تورکیا و ئەمریکا: ڕەنگە مەحاڵ بێت پێشبینی ئەوە بکرێت دۆخی پەیوەندییەکانی نێوان وڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا وتورکیا هێندە تێکبچێت کە بگاتە ئەو ئاستەی ئەمریکا کار بۆ ڕوخاندنی (ڕژێمی ئەردوغان!) بکات، کەتائێستا ئەمەی بەرامبەر بە ڕژێمی ئێرانیش نەکردووە، بەڵام مەحاڵیش نییە ئاستی ئاڵۆزی پەیوەندییەکانی نێوان ئەم دوو ولاتە  بگاتە دۆخێکی لە ئێستا باڵاتر، بە شێوەیەك كە توركیا كۆتایی بە ئەندامێتی خۆی بهێنێت لە هاوپەیمانێتی ناتۆدا و داوا لە ئەمریکاش بكات بنكەی ئەنجەرلیك لەسەر خاكی توركیا بەجێهبێێڵێت، بەتایبەت لە سایەی هاندانی روسیا کە لەم نێوەندەدا دەخوازێت بە نزیکبوونەوەی لە تورکیا خۆی وەک ئەڵتەرناتیڤێكی بەهێز لەڕووی سیاسی و ئابوری و دبلۆماسی و سەربازییەوە بخاتەڕوو، بەمەش لە ئامانجی لاوازكردنی ئەمریكا و سیستمی هاوپەیمانێتی رۆژئاوایی لە رۆژهەڵاتی ناوەراست نزیك دەبێتەوە. سیناریۆی سێیەم: مانەوەی پەیوەندییەکانی نێوان تورکیا و ئەمریکا وەک ئێستا: وێرای ئەوەی کە نە لەڕووی تیۆری و نە لە ڕووی واقعیی کرداریشەوە، شیاو نییە دۆخی ئاڵۆزی ئێستای پەیوەندییەکانی نێوان تورکیا و وڵاتە یەکگرتووەکان ئەمریکا لەیەک ڕیتمدا جیگیربێت وەک خۆی بمێنێتەوە، بەڵام لەسایەی بەردەوامبوونی کاریگەری ئەو هۆکارانەی کە لەتەوەری یەکەمی ئەم بابەتەدا خرانەڕوو، دوور نییە دۆخەکە تا ماوەیەک بەم شێوە ئاڵۆز بمێنێتەوە، بەتایبەت کە هیچ لایەکیان نەخوازێت دەستپێشخەری بۆ هێورکردنەوەی پەیوەندییەکانی نێوانیان بکات، هاوکات هیچ لایەکیشیان جورئەتی ئەوە نەکات ئاقاری پەیوەندییەکان بەرەو تێکدانی تەواوەتی ببات. ئەم سیناریۆیە ئەگەر لە مەدای دووردا لە سیناریۆی یەکەم لاوازتر نەبێت ئەوا لە مەدای نزیکدا لە سیناریۆی دووەم شیاوترە، بەلایەنی کەم بۆ ماوەی سەرۆکایەتی ئێستای (ترامپ)، کاتێک ئەوە بهێنینە یادی خۆمان کە ئەمریکا لە ئێستادا لەگەڵ زیاد لە وڵاتێک لە ناوچەکە و جیهاندا لە ناکۆکی و ململانێدایە، بەپلەی یەکەمیش ئێران ئەمجا کۆریای باکور. کۆتایی و ئەنجامەکان 1.    ئەگەرچی‌، له‌ روی مێژووییه‌وه،‌ په‌یوه‌ندییه‌ سیاسی و سەربازی و ئابوری و به‌رژوه‌ندییه‌كانی نێوان ئه‌مریكا و توركیا به‌ هه‌ڵبه‌زو دابه‌زی زۆردا تێپه‌ڕیوه‌، له‌ دۆستایه‌تی و هاوپه‌یمانێتییه‌وه‌ بۆ ناکۆکی و نه‌یارێتی. به‌ڵام له‌ ئێستادا به‌ هۆی زیاتر له‌ هۆكارێكه‌وه‌ ئاستی په‌یوه‌ندییه‌كان گرژی و ئاڵۆزی به‌ خۆوه‌ بینیووه‌، گرنگترین ئەو هۆکارانەش: (١) ڕوداوه‌كانی كۆدێتاكه‌‌ی یۆلۆی 2016 کە‌ حكومه‌تی توركیا گروپی (فتح الله‌ گویله‌ن) كه‌ له‌ ئەمریکا نیشته‌جێیه‌ تۆمەتبار دەکات به‌ڵام ئه‌مریكا هیچ هه‌ڵوێستێكی جدی بەرامبەری نه‌بووه‌. (٢) گه‌شه‌سه‌ندنی پەیوەندییەکانی نێوان ڕوسیا و توركیا به‌ تایبه‌ت ئەوه‌ی په‌یوه‌سته‌ به‌ كڕینی سیسته‌می به‌رگری ئاسمانی روسی (S400) کە بە باوەڕی ئه‌مریكا ئه‌م په‌یوه‌ندییه‌ ستراتیژییه‌ كاریگه‌ری له‌سه‌ر ئه‌ركه‌ سه‌ربازییه‌كانی توركیا له‌ هاوپه‌یمانێتی ناتۆدا دروست دەكات. (٣) پەرەسەندنی دۆسێیەی شه‌ڕی فیزا کە تیایدا هەریەک لە تورکیا و ئەمریکا یه‌كتری به‌ دزه‌كردنی تۆڕی‌ جاسوسی له‌ نێرده‌ دبلۆماسییه‌كانیاندا تاوانبار‌ دەکەن. (٤) ناڕازیبونی توركیا بەرامبەر پشتگیری سه‌ربازی و لۆجیستی ئه‌مریكا بۆ كوردستانی ڕۆژئاواو لە سوریا‌. (٥) کێشەی ده‌ست به‌سه‌ركردنی قه‌شه ‌(ئه‌ندرۆ برانسۆن)‌ كه‌ ئەمریکا داوای دئازادكردنی دەکات و توركیاش ره‌تی ده‌كاته‌وه ئەمەش بۆتە بیانوی ئەوەی داوتە دەست‌ ئه‌مریكا ده‌ست بە سەپاندنی سزای ئابوری و سیاسی بەسەر توركیادا بکات. 2.    هۆکاری ئاڵۆزبوونی پەیوەندییەکانی نێوان ووڵاتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و توركیا هەرچییەک بن، هەڵكشان وداكشانی ئەم پەیوەندییانە كاریگەری جۆراوجۆریان لەسەر سیاسەتی رۆژهەڵاتی ناوەراست دەبێت. لەلایەک ووڵاتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا هێزێكی سەرەكی جیهانیە و كاریگەری گەورەی هەبووە لەسەرجەم ململانێ و قەیران و ئاڵۆزیەكانی ناوچەكەدا. لەلایەکیتر توركیا هێزێكی خاوەن رۆڵ و نفوزی هەرێمی بەرچاوە بە تایبەتی لە قەیران وكێشە هەرێمیەكانی وەك جەنگی ناوخۆیی سوریا، ئەمە جگە لەوەی کە تورکیا، وەك ئەندام لە هاوپەیمانێتی ناتۆدا، لەگەڵ شوێنگەی جوگرافیەكەی، فاكتەری گرنگ بوون لە پاراستنی بەرژەوەندییە جیۆستراتیژیەكانی رۆژئاوا بە سەركردایەتی ئەمریكا لە رۆژهەڵاتی ناوەراست. دەکرێت گرنگترین لێکەوتەی ئاڵۆزبوونی پەیوەندییەكانی توركیا و ئەمریكا ئەوەبێت کە پێگەی روسیا - وەک نەیاری جیهانی ئەمریکا - لە رۆژهەڵاتی ناوەراست بەهێزتر دەكات. 3.    ڕەنگە ئاڵۆزبوونی پەیوەندییەکانی نێوان تورکیا و وڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا دەرگای چەند هەلێک بۆ هەرێمی کوردستان بکاتەوە، لەلایەک بۆ ئەمریکا، لە پاڵ ئاڵۆزبوونی پەیوەندییەکانی لەگەڵ تورکیا و توندتربوونی ململانێکانی لەگەڵ ئێران و بێ ئومێدبوونی لە سوریا و عێراقدا، هەرێمی کوردستان جێیەکی ئارامە بۆ پاراستنی بەرژەوەندییەکانی لە ناوچەکەدا، لەلایەکیترەوە بۆ تورکیا، هەرێمی کوردستان قوڵایی ستراتیژی هەیە کە کاریگەری بەرچاوی لەسەر بزوتنەوەی رزگاریخوازی کوردستانی تورکیا و سوریا هەیە و ڕۆڵی گەورە دەبینێت لە سنوردانان بۆ پەکەکە و پاراستنی سنورەکانی تورکیا، لەپاڵ بایەخی ئاڵوگۆڕی بازرگانی نێوان تورکیا و هەرێم، بەتایبەت کە نەوت و گازی هەرێم پێگەیەکی نوێی بە رۆڵی ئەنکەرە لە نەخشەی نوێی وزەی جیهاندا بەخشیوە. لەگەڵ ئەم هەلەشدا بۆ هەرێمی کوردستان ئاسان نییە دەستبەرداری پەیوەندی هیچ کام لە ئەمریکا و تورکیا ببێت، کە ڕەنگە دوبارە لێک نزیکبوونەوەیان هەرێم نابووت بکات، بۆیە بۆ هەرێمی کوردستان گرنگە لایەنگری ئەرێنیانەیە بۆ ئیدارەدانی سیاسەتەکانی لە نێوان هەژموونی ئەمریکا و تورکیا بکات. 4.    بەڵام وەک هەمیشە خاڵی لاوازی هەرێمی کوردستان گوتاری ناوخۆیی خۆیەتی، کەلەلایەک پەرتەوازە و یەکنەخراوە، لەلایەکیتریش دووربین نییە لە ئیداردانی سیاسەتی خۆی لەنێو هەڵبەز و دابەزی پەیوەندی نێوان کاراکتەرە ئیقلیمی و نێودەوڵەتیەکاندا، بۆیە ئەم گوتارە بەمشێوەیەی ئێستا نەک کۆمەک بە هەرێم ناکات بۆ ئەوەی هەلی نوێ لە سیاسەتکردن لە نێو ئاڵۆزییەکانی تورکیاو ئەمریکا دەستگیر بکات، بەڵکو دەکرێ لەبری سود و هاوسەنگی ببێتە هەڕەشە و ببێتە مەیدانی ململانێی ئابوری و سیاسی و سەربازیش، کە دوورنییە زەمینەی جەنگی بەوەکالەت لەنێو کوردستاندا، لە بری ئەمریکا و هێزە هەرێمایەتییەکان، بسازێنێت. https://www.centerfs.org/files/2018/08/%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%83%D9%8A%D8%A7%D9%88-%D8%A6%D8%A9%D9%85%D8%B1%D9%8A%D9%83%D8%A7-%D8%A8%D9%88%D9%84%D9%8A%D8%B3%D9%89-%D8%A8%D8%A9%D9%8A%D8%A8%D8%A9%D8%B1-3-1.pdf

(درەو میدیا): دەسەڵاتدارانی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا دوو كەسی ئێرانییان دەستگیركرد كە یەكێكیان رەگەزنامەی ئەمریكای هەیە و تۆمەتی سیخوڕیكردن بۆ حكومەتی ئێرانیان ئاراستەكرا، بەهۆی ئەوەی ئەو دوو كەسە زانیارییان دەربارەی ئۆپۆزسیۆنی ئێران كۆكردوەتەوە بە نهێنیش وێنەی دامەزراوەی جولەكەكانیان گرتووە. بە گوێرەی چەند بەڵگەنامەیەكی دادگا كە وەزارەتی دادی ئەمریكا رۆژی دووشەممە بڵاویكردەوە، تۆمەتی سیخوڕیكردن ئاراستەی هاوڵاتی ئەمریكی- ئێرانی " ئەحمەد رەزا محەمەدی دۆستدار"  " 38 ساڵ كە لە ئێران نیشەجێیە كراوە ، لەگەڵ هاوڵاتی ئێرانی مەجید قوربانی " 59 ساڵ" كە لە كالیفۆرنیا دادەنیشێت، هەردوو كەسەش چاودێری دامەزراوە كانی جووەكانیان كردووە و هەوڵیانداوە لە دەرەوە دزە بكەنە نێو ریزەكانی رێكخراوی موجاهدینی خەلقەوە. ئەو دوو كەسەش نۆی ئەم مانگە دەستگیركراونن بەڵام ئەو تۆمەتانەی كە ئاراستەیانكراوو ئاشكرانەكرا تا رۆژی دووشەممە دادگایەكی واشنتۆن بڵاویكردەوە. بە گوێرەی پەڕاوی تۆمەتباركردن، دۆستدار تەمموزی 2017 چووەتە شیكاگۆ و كارمەندانی نوسینگەی لێكۆڵینەوەی فیدراڵی " FBI" چاودێریان كردووە كە سەرقاڵی وێنەگرتنی هەردوو ناوەندی " هێلیل سەنتەر " و " رۆر شاباد هاوس"ی جووەكان بووە لە نزیك زانكۆی شیكاگۆ. پاشان دۆستدار روویكردوەتە كالیفۆرنیا و لەگەڵ قوربانیدا كۆبووەتەوە كە پێدەچێت یەكەمین دیداریان بووبێت. دوای دوو مانگ قوربانی چوەتە نیویۆرك و بەشداری گردبووەنەوەەیەكی لایەنگرانی موجاهدینی خەلقی كردووە و وێنەی ئامادەبووانی گرتووە. هەروەها لە كانوونی یەكەمدا دۆستدار جارێكی تر گەڕاوەتەوە بۆ كالیفۆرنیا، بۆئەوەی ئەو زانیاریانەی دەستبكەوێت كە قوربانی لەسەر موجاهدینی خەلق كۆیكردونەتەوە. بە گوێرەی پەڕاوی تۆمەتەكانن نوسینگەی لێكۆلێنەوەی فیدراڵی گفتوگۆی نێوان ئەو دوو ئێرانییەی تۆماركردووە و دەركەوتووە كە دۆستدار، قوربانیی ئاگاداركردوەتەوە لەوەی فەرمانی لە تارانەوە پێگەیشتووە بۆ ئەوەی ئەو زانیارییانە كۆبكاتەوە و قوربانیش چۆنێتی هەوڵی خۆی بۆ دزەكردنە نێو ریزەكانی ئۆپۆزسیۆنەوە بۆ گێڕاوەتەوە. لە مانگی ئازار و نیساندا، قوربانیی دەگەڕێتەوە بۆ ئێران، بۆئەوەی بەرپرسانی رژێمەكەی لەو زانیاریانە ئاگاداربكاتەوە لەو زانیارییانەی لەسەر موجاهدینی خەلق  كۆیكردوونەتەوە و پاشان لیستێك ئەركی نوێی پێسپێردراوە. لە مانگی ئایاریشدا قوربانی ئامادەی كۆنگرەیەكی بوو كە موجاهدینی خەلق لە واشنتۆن سازیكردووە و وەك ئەندامێكی وەفدی كالیفۆرنیا بەشداریكردووە و وێنەی ئامادەبووانی گرتووە. ئەو تۆمەتانەی ئاراستەی دۆستدار و قوربانی كراون بریتین لە سیخوڕیكردن بۆ حكومەتی ئێران لەگەڵ پێشكەشكردنی خزمەتگوزاریی كە سزا سەپێندراوەكانی سەر تاران پێشێلدەكەن. سەرچاوە: فرانس پرێس

( درەو میدیا): جۆن بۆڵتۆن ڕاوێژكاری ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیی ئەمریكا ڕایگەیاند: ئەنكەرە دەتوانێت كۆتایی بەو قەیرانە بێنێت كە ڕوبەڕوی لیرەی توركی بۆتەوە، ئەویش بەئازادكردنی قەشە ئەندرۆ برانسۆن. تەئكیدیشی كرد، هەڵڕشتنی پارەی قەتەر هیچ هاوكارییەكی توركیا ناكات. بۆڵتۆن لە لێدوانێكدا بۆ ئاژانسی هەواڵی ڕۆیتەرز  ئاماژەی بەوەشكرد، حكومەتی ئەنكەرە هەڵەیەكی گەورەی كرد برانسۆنی ئازادنەكرد .  

(درەو میدیا): یوسین بۆڵتی جامایكی ( 31 ساڵ) خێراترین مرۆڤ لە مێژوودا و خاوەنی چەندین ژمارەی پێوانەیی دەگمەن و خاوەنی هەشت مەدالیای زێڕی ئۆڵۆمپیاد و چەندین مەدالیای زێڕی پاڵەوانێتییەكانی جیهان بۆ یاریی گۆڕەپان و مەیدان، خەونەكەی بەدیهێنا و دوای وازهێنانی لە یاری راكردن روویكردە جیهانی تۆپی پێ. ئێستا بۆڵت سەركێشی چوونە ناو جیهانی تۆپی پێی دەستپێكردووە و ئازاری رابردوو بۆماوەی هەفتەیەك لە راهێنانەكانی یانەی بروسیای دۆرتمۆندی ئەڵمانیی بەشداریكرد، بەڵام ئەو هەنگاوەی زۆر بەجدییەوە لێی نەڕوانرا و وەك هەڵمەتێكی بانگەشە یان رێكلام لێكدرایەوە، بەڵام ئێستا بۆڵت سەركێشیەكەی لە یەكێك لە دوورترین شوێنەكانی جیهان " ئوسترالیا" دەستپێكردووە. تاكە ئارەزوووی بۆڵت ئەوەیە كە ئۆتۆمبیلێكی رەنگ رەش بیگەیەنێتە فڕۆكەخانەی سیدنین ئەوەش بە گوێرەی سایتی " شبۆرت1"ی ئەڵمانیی. بڕیارە بۆڵت كۆتایی ئەم هەفتەیە بگاتە گۆسفۆرد " 70 كیلۆمەتر باكوری سیدنی" و بۆ ماوەیەكی دریاینەكراو لەگەڵ تیپی یانەی " سێنتراڵ كۆست مارینەرز" یەكێك لە یانەكانی خولی پلە یەكی ئوسترالیا مەشق و راهێنان بكات بەو هیوایەی وەك یاریزانێكی تۆپی پێی پیشەگەر بەردەوام بێت. " وەك هەموو یاریزانێكی تر مامەڵەی لەگەڵدا دەكرێت" شاون میلكامپن بەڕێوەبەری جێبەجێكاری یانە ئوسترالییەكە دەڵێت:" جگە لە ئۆتۆمبیلە رەشەكە بۆڵت هیچ داواكارییەكی تری نیە، پاسەونی تایبەت و مەساجكەری تایبەت و شۆفێر ی ناوێت، هەروەها ئاوی شوشەی تایبەتی فەرەنسی ناوێت، تەنها ئۆتۆمبیلێكی رەشی دەوێت".  میلكامپ دەشڵێت:" یوسین تەنها بەڕێوەبەری كارەكانی لەگەڵدا دەبێت، كە ئێستا لە ئوسترالیایەن لە فڕۆكەخانە بە ئۆتۆمبیلی لیمۆزینی گرانبەها پێشوازی لێ ناكرێت و هاوشێوەی هەموو یاریزانەكانی تیپەكە سواری ئۆتۆمبیلی هیوندایی دەبێت كە كۆمپانیای سپۆنسەری یانەكەمانە، و وەك هەر یارزانێكی تر مامەڵەی لەگەڵدا دەكرێت و هیچ شتێكی تایبەت بۆ یۆسین نابێت و بۆ زانیاریش خودی خۆی هەرگیز هیچ شتێكی تایبەتی ناوێت". ملیكامی بڕوای وانیە كە راهێنانی بۆڵت لەگەڵ تیپەكەی شێوازێك بێت لە فڕوفێڵ یان هەڵمەنی بانگەشە و دەڵێت سەرەڕای ئەوە زۆر تامەزرۆی ئەوەین و كاریگەری لەسەر ناوچەكەمان دەبێت، گرنگترین شت بەلای ئەوە چاودێری وەرزشییە و دەیەوێت ببێتە پیشەگەر لە جیهانی تۆپی پێدا. بەوتەی یانە ئوسترالییەكە پرۆگرانی مەشقی یوسین بۆڵت رێكخراو دەبێت بۆئەوەی بزانرێت دەتوانێت بگاتە ئاستێك  لە یاریكردن و وابكات گرێبەستێكی پیشەیی  بەدەستبهێنێت. یوسین بۆڵت تا ئێستا یەكەمین مرۆڤە 100 مەتری بە نۆ چركە و 58 بەشی چركەیەك بڕیوە و ئەگەر توانی ببێتە یاریزانێكی تۆپی پێی پیشەگەریش ئەوا هیوای ئەوەیە یاری بۆ یانەی مانچستەر یونایتد بكات و ئەو عاشقێكی سەرسەختی شەیتانە سورەكانە و ئەگەر ئەوە روویدا ئایا دەچێتە ریزی خێراترین یاریزانەكانی جیهانی وەك گاریس بەیڵ و ئۆبامیانگ و رۆناڵدۆ؟ یان بەهۆی تواناكانی لە راكردندا پێشیان دەكەوێت؟ سەرچاوە: " DW"  

(درەو میدیا): واشنتۆن پێشنیازێكی ئەنكەرەی بۆ ئازادكردنی مەرجداری قەشە برانسۆن ڕەتكردەوە. ڕۆژنامەی (وۆڵ ستریت ژۆڕناڵ)ی ئەمریكی لە ژمارەی ئەمڕۆیدا ئاشكرایكرد" حكومەتی توركیا ئامادەیی نیشانداوە بۆ پوچەڵكردنەوەی ئەو تۆمەتانەی ئاڕاستەی قەشە ئەندرۆ برانسۆنی كردووە و ئامادەیە ئازادی بكات". بەپێی قسەی رۆژنامەكە، بەڵام لەبەرامبەر ئازادكردنی قەشەكەدا توركیا داوا لە  ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا لێكۆڵینەوەكانی لە دۆسیەی (هاڵك بانكی) توركی بوەستێنێت و سزای ئەو ملیارد دۆلارەی لەسەر هەڵوەشنێتەوە كە بەتۆمەتی تێوەگلان لەشتنەوەی پارە لە بەرژەوەندی ئێران، ئەگەری زۆرە بەسەریدا بسەپێنێت. رۆژنامەكە باسی لەوەكردووە، وەفدەكەی توركیا كە ڕۆژی 8 ئەم مانگە بە سەرۆكایەتی سیدات ئۆنال لە واشنتۆن دانوستانیان لەگەڵ بەرپرسانی ئەمریكا كردووە، داوایان كردووە سزای دارایی بەسەر (هاڵك بانك)دا نەسەپێنێت، لەبەرامبەردا وەفدە ئەمریكییەكە هەڕەشەی گرتنبەری ڕێوشوێنی توندتریان لە ئەنكەرە كردووە. (هاڵك بانك) كە توركیا دەیەوێت بیگۆڕێتەوە بە قەشە ئەمریكییەكە، یەكێك لەو بانكانەی توركیا كە پارەی فرۆشی نەوتی هەرێمی كوردستانی تێدا هەڵدەگیرا.  بڵاوبونەوەی ئەو زانیارییانە ئاماژەیە بۆ ئەوەی بەرپرسانی توركیا قەشە (برانسۆن) یان، دەستبەسەركردووە بۆ ئەوەی لەگەڵ ئەمریكییەكان مامەڵەی پێبكەن لە پرسی سەپاندنی سزا بەسەر ئەو بانكە توركییەدا، كە تۆمەتی ئەنجامدانی تاوانێكی گەورەی ئاڕاستەی كراوەو و پەیوەستە بەشتنەوەی پارە لە بەرژوەندی كۆماری ئیسلامی ئێران و پێشێلكردنی سزا ئەمریكییەكان.   ئەوە لەكاتێكدایە، محەمەد هاكان جێگری سەرۆكی (هاڵك بانك)ی توركی، سزای 42 مانگ زیندانی لە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بەسەردا سەپێنراوە، بەتۆمەتی شتنەوەی پارەو ڕەوانەكردنی سەدان ملیۆن دۆلار لەڕێی سیستمی بانكیی ئەمریكاوە بۆ ئێران، لەنیوان ساڵانی 2010 بۆ 2015دا.     

(درەو میدیا): لە شەوێكی پڕ لە ئاڵۆزیی و لە دۆخێكی زۆر دژواری هاوینی 2016 دا، فڕۆكەوان یونس بۆیرس فەرمانێكی جێبەجێكرد و بە فڕۆكە " ئێف 16" ەكەی  ئەركی پاراستی فڕۆكەكەی رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی توركیای لە ئەستۆگرت بۆئەوەی بە سەلامەتی لە فڕۆكەخانەی ئەتاتورك لە ئیستانبوڵ بنیشێتەوە، سەرەڕای ئەوەی كە كودەتاچییەكان ئاسمان و بنكە سەربازییەكانیان كۆنترۆڵكردبوو. بەڵام یونسی فڕۆكەوان كە ئەوكات بە پاڵەوان وەسفكرا، لە چوارچێوەی لێكۆڵینەوەكانی تایبەت بە هەوڵی كودەتاكەی 15 تەمموزی 2016ی توركیا دەستگیركرا. یونس بۆیرس ( 29 ساڵ) لەگەڵ برا جمكەكەیدا ئیمری بۆیرس دەستگیركرا كە ئەویش فڕۆكەوانە و هەردووكیان لە " پڵنگەكانی هێزی ئاسمانی توركیا"  پۆلی 192 لە بنكەی بالیكسیر لە ژێر فەرماندەیی ناتۆدا خزمەتدەكەن. بە گوێرەی راپۆرتێكی رۆژنامەی " سەباح"ی سەر بە حكومەت، دادگا برا گەورەكەی ئەو دوو فرٍِۆكەوانە " ئیبراهیم بۆیرس" تۆمەتباردەكات بە تێوەگلان لە كودەتا شكستخواردووەكە لە رێگەی بەشداریكردنی لە كۆبوونەوەیەكی كودەتاچییەكاندا لە ئەكادیمیای جەنگی هێزی ئاسمانیی و رۆڵی لە دەستبەسەركردنی ئەفسەرانی سوپا لە شەوی كودەتاكەدا. لەسەر بنەمای ئەو تۆمەتانە دەسەڵاتدارانی توركیا ئەو دوو برا فڕۆكەوانەیان دەستگیركرد، لە هەنگاوێكی تەواو پێچەوانەی ئەو بیرۆكەیەی كە یەكێكیان دەیتوانی لە جیاتی پاراستنی، موشەكێك ئاراستەی فڕۆكەكەی سەرۆك بكات. ئەوەی مایەی ئاڵۆزیی و مشتومڕە دەسەڵاتدارانی توركیا لە مۆبایلی ئەو دوو برا فڕۆكەوانەدا ئەپلیكەیشنی " ByLock" یان نەدۆزیوەتەوە كە بە بڕوای دەسەڵاتدارانی توركیا لایەنگرانی بزوتنەوەكەی گولەن بۆ خۆبەدوورگرتن لە چاوی دەزگا ئەمنییەكان بۆ پەیوەندیكردن بەكاریانهێناوە، بەڵام سەرەڕای ئەوەش هەردوو برا فڕۆكەوانەكە یونس و ئیمری بۆیرس گومانی لایەنگریی بزوتنەوەكەی گولەنیان ئاراستەكراوە. لە دوای كودەتا شكستخواردووەكەی تەمموزی 2016ەوە دەسەڵاتدارانی توركیا دەیان هەزار كەسیان لە دەزگا ئەمنیی و سەربازیی و دادوەرییەكان دەستگیركردووە و سەدان هەزار فەرمانبەریشیان بە گومانی ئەندامێتی و لایەنگری بزوتنەوەی گولەن لەكارەكانیان دوورخستوەتەوە. عومەر فاروق ئیدنەر بریكاری وەزارەتی داد لە لێدوانێكیدا بۆ میدیاكانی توركیا دەڵێت:" رێوشوێنی یاساییمان بەرامبەر 445 هەزار ئەندامی ئەو بزوتنەوەیە گرتوەتەبەر" لەماوەی دوو ساڵدا. شەوی 15ی تەمموزی 2016 ژمارەیەك ئەفسەری باڵای سوپای توركیا هەوڵیاندا لە رێگەی كودەتایەكی سەربازییەوە كۆتایی بە دەسەڵاتی ئاكپارتی و رەجەب تەیب ئەردۆغان بهێنن و چەندین بارەگا و بنكەی سەربازیان كۆنترۆڵكرد و نزیك بوو لەوەی ئەردۆغان دەستگیربكەن یان بكوژن، بەڵام هەوڵەكەیان شكستیهێنا و چەند ئەفسەرێكی تری سوپا توانیان ئەردۆغان لە هاوینەهەواری مەرمەریس بپارێزن و رزگاریبكەن. ئەردۆغان ئەو شەوە بە پاسەوانی ئەو فڕۆكە سەربازییەی كە یونس بۆیرس كاپتنی بوو، بە سەلامەتی گەڕایەوە فڕۆكەخانەی ئەتاتوركی ئیستانبوڵ، لەكاتێكدا فڕۆكە و هێلیكۆپتەری كودەتاچییەكان بۆ كۆنترۆڵكردنی ئاسمانی وڵات لە جموجوڵدا بوون. سەرچاوە: سكای نیوز عەرەبیە

(درەو میدیا): شارەزایەكی كاروباری توركیا دەڵێت توركیا دوو قەیرانی جیاوازی هەیە و پەیوەندییەكانی نێوان ئەمریكا و توركیاش بەرەو كۆتایی دەچێت. ستیڤ كوك، شارەزا لە كاروباری توركیا لە میانی بەشداریكردنیدا لە بەرنامەی " GPS" ی كەناڵی " CNN" وتی:" لە ژمارەیەكی زۆر پرس و دۆسییەدا دەردەكەوێت كە پەیوەندییەكانی ئەمریكا و توركیا لەسەر لێواری كۆتاییدان، هەردوو دەوڵەت بەرژەوەندیی ستراتیژی جیاوازی و ئامانجی لە پێشینەی جیاوازیان هەیە، توركەكان پەرەیان بە پەیوەندییەكانیانداوەلەگەڵ روسیا و ئەو شەڕەیان ئاڵۆزكرد كە واشنتۆن دژی رێكخراوی داعش لە سوریا بەرپایكردووە، هەروەها لە راستیشدا هاوكاریی ئێرانیان كردووە لە خۆبەدوورگرتن لەو سزایانەی كە بە ئامانجی وەستاندنی هەوڵەكانی ئێران بۆ پەرەپێدانی پرۆگرامە ئەتۆمییەكەی سەپێندراون". كوك وتیشی:" ئێستا لە توركیا دوو قەیرانی جیاواز هەیە، قەیرانی لیرە و دۆخی خراپی ئابوری كە وڵات پێیدا تێدەپەڕێت، لەگەڵ قەیرانی پەیوەندییە دیپلۆماتییەكان لەگەڵ ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا، تویتەكەی دۆناڵد ترەمپ هەلی دایە سەرۆكی توركیا رەجەب تەیب ئەردۆغان بۆئەوەی لۆمەی ئەمریكا بكات و بەرپرسیارێتی ئەو دۆخەی بخاتە سەرشان كە ئابوری توركیا پێیدا تێدەپەڕێت.

(درەو میدیا): كارین كنایسڵ ، وەزیری دەرەوەی نەمسا هاوسەرگیرییكرد و بەهۆی بانگهێشتكردنی ڤلادیمێر پوتن سەرۆكی روسیاوە بۆ ئاهەنگەكەی رووبەڕووی رەخنە بووەوە. لە ئاهەنگی هاوسەرگیری وەزیری دەرەوەی نەمسادا كە رۆژی شەممە 19ی ئاب لە هەرێمی ستیریای نەمسا بەڕێوەچوو، پوتن ئامادەبوو، پاش پێشكەشكردنی دیاریی، لەگەڵ بوكەخان " وەزیری دەرەوەی نەمسا" سەمای كرد. ئەم هەنگاوەی وەزیری دەرەوەی نەمسای رووبەڕووی رەخنە كردەوە و سیاسییە نەیارەكانی كنایسڵ تۆمەتباریان كرد بە كاركردن دژی سیاسەتەكانی یەكێتی ئەوروپا. پوتن لە رێگایدا بەرەو ئەڵمانیا بۆ كۆبوونەوە لەگەڵ ئەنگێلا مێركڵ، لە نەمسا وچانێكی دا و بەشداری ئاهەنگی هاوسەرگیری وەزیری دەرەوەی نەمسای كرد. كارین كنایسڵ " 53 ساڵ" لەگەڵ سەرمایەدارێك بەناوی " ڤۆڵڤگانك میلینگەر" هاوسەرگیری كرد و ئاهەنگەكەشیان لە شارۆچكەی " گاملیتس"ی بچوكی نزیك سنوری سلۆڤینیا بەڕێوەچوو. پوتن بە چەپێك گوڵ و بە هاوڕێتی دوو گۆرانیبێژی قۆقازی خۆی كرد بە ئاهەنگەكەی وەزیری دەرەوەی نەمسادا و گۆرانیبێژەكانیش چەند گۆرانییەكیان پێشكەشی میوانەكان كرد. میدیاكانی روسیاش لەسەر زاری دیمیتری پیسكۆڤ وتەبێی پوتنەوە رایانگەیاند سەرۆكی روسیا، سەماوەرێكی چالێنان و عەساریەكی رۆن دروستكردنی كۆن و تابلۆیەكی بە دیاری پێشكەشی وەزیری دەرەوەی نەمسا كردووە كە ژیانی گوندنیشینەكان نیشاندەدات. پیسكۆڤ راشیگەیاند پوتن لە ئاهەنگەكەدا بە ئەڵمانیی وتارێكی پێشكەشكردووە و لەسەر شەرەفی بوكەخان و كاكی زاواش پێكێك شەرابی نۆشیوە. كارین كنایسڵ كە كەسایەتییەكی ئەكادیمی سەربەخۆیە، لەلایەن پارتی ئازادی راستڕەوی توندڕەوەوە كە هاوبەشە لە حكومەتی ئیئتیلافی وڵاتدا وەك وەزیری دەرەوە دیاریكراوە. ماوەی زیاتر لە هەفتەیەكە بانگهێشتكردنی پوتن بۆ ئەو ئاهەنگی هاوسەرگیرییە لە نێو میدیاكانی نەمسادا مشتومڕی دروستكردووە و ئەندامانی پارتی سەوزی نەمسا لەوانە بوون كە رەخنەیان لەو هەنگاوەی وەزیری دەرەوە گرت و داوایان لێكرد دەستلەكاربكێشێتەوە. هەندێك كەسایەتی سیاسیش سكاڵایان لەو خەرجییە هەبوو كە بەهۆی سەردانەكەی پوتن و گرتنبەری رێوشوێنی ئەمنیی توندەوە لەسەر شانی هاوڵاتیانی نەمسا دەكەوێت كە باج بە حكومەت دەدەن. دوای بەشداری لە ئاهەنگەكەی وەزیری دەرەوەی نەمسا، سەرۆكی روسیا گەیشتە بەرلینی پایتەخی ئەڵمانیا و لەگەڵ ئەنگێلا مێركڵ راوێژكاری ئەڵمانیا چەند پرسێكی جێی بایەخی هەردوولایان تاوتوێكرد.ز سەردانەكەی پوتن بۆ ئەڵمانیا لە كاتێكدایە بەرلین لەلایەن ئەمریكاوە گوشاری زۆری خراوەتەسەر بۆئەوەی پرۆسەی راكێشانی بۆری غاز " نۆرد ستریم 2" رابگرێت كە غاز لە روسیا بۆ ئەڵمانیا دەگوازێتەوە. سەرچاوە: بی بی سی 

وەرگێڕانی: نامیق رەسوڵ 24ی نیسان/ ئەپرێلی رابردوو، هێلیكۆپتەرەكەی سوپاسالاری توركیا ژەنەراڵ خوڵوسی ئاكار لە باخچەی ماڵەكەی عەبدوڵا گویل، سەرۆكی پێشووی توركیا نیشتەوە، دوای چوار رۆژ، گویل رایگەیاند كە خۆی بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی توركیا كاندید ناكات، دوای ئەوەی چەند راپۆرتێك باسیان لە نیازی گویل كرد بۆئەوەی ركابەرێتی ئەردۆغان بكات لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیدا. گویل، كە سەردانەكەی ژەنەراڵ خوڵوسی ئاكاری پشتڕاستكردەوە و وتی هیچ هەڕەشەیەكی پێ‌ نەبووە تا لە خۆكاندیدكردن پەشیمانی بكاتەوە، بەڵام رەتیكردەوە وردەكاریی سەردانەكە ئاشكرابكات. سەرەڕای ئەوە، ئۆپۆزسیۆنی توركیا دڵنیایە لەوەی كە ئاكار هەڕەشەی لە گویل كردووە بۆئەوەی لە خۆكاندیدكردنی پاشگەزببێتەوە. واقیعەكە ئاماژەبەوەدەدات كە ئەردۆغان ناخوازێت هیچ ركابەرێكی هەبێت، بە تایبەتی هاوبەشە دێرینەكەی لە دامەزراندنی پارتی داد و گەشەپێدان، كە ناچاربوو دەستلەكاربكێشێتەوە، كاتێك لەلایەن پەرلەمانەوە بە سەرۆكی وڵات هەڵبژێدرا، كە ئەو كات بە گوێرەی دەستور وا پێویست بوو. بن عەلی یەڵدرم سەرۆك وەزیرانی توركیا وتی:" پرۆسەی ئۆپۆزسیۆن بۆ كاندیدكردنی عەبدوڵا گویل شكستیهێنا "، ئەوەش نیشانیدەدات كە ئەرددۆغان نایەوێت لە نێو حزبەكەی و ئەوانەشی لەسەر ئەو ئەژماردەكرێن دەنگی ئۆپۆزسیۆن هەبێت. سایتی " زە بلاك سی" بە هاوكاریی گۆڤاری " دێرشپیگڵ"ی ئەڵمانیی چەند دیدار و چاوپێكەوتنێكی لەگەڵ بەرپرسان و فەرمانبەران و كەسە نزیكەكانی بازنەی بڕیاردان لە توركیا كردوووە و راپۆرتێكی بڵاوكردەوە، كە چەند لایەنێكی شارەوای پەیوەندی ئەردۆغان بە حزبەكەیەوە ئاشكرادەكات. بە گوێرەی راپۆرتەكەن ئەردۆغان كاریكردووە بۆ پاككردنەوەی حزبەكەی، هەتا رێگەنەدرێت هیچ نەیار و ئۆپۆزسیۆنێك لە ناویدا نەبێت و هیچ كەسێكی تر ئەستێرەی نەدرەوشێتەوە. گوناهێك كە لێخۆشبوون نیە لەوانەیە باشترین نمونەش بۆئەوە، ئەوەبێت كە لەگەڵ ئەحمەد داودئۆغڵۆ سەرۆك وەزیرانی پێشوودا هات. ئەردۆغان ، دوای دەستلەكاركێشانەوەی لە سەرۆكایەتی " ئاكەپە"لەدژی چەند ئەندامێكی حزبەكەی،  داودئۆغڵۆی بۆ سەرۆكایەتی حزبەكە بردەپێشەوە ، بەڵام دوای دووساڵ لەو هەنگاوە، ئەردۆغان لە سەرۆك وەزیرانەكەی بێزاربوو. دادوئۆغڵو زیاتر لەوەی پێویست بوو دەركەوت و بەرزبووە، باشەی ئەنجامدانی رێككەوتنی كۆچی لەگەڵ یەكێتی ئەوروپا بۆ گەڕایەوە، كە بەلای ئەردۆغانەوە گوناهێكە لێخۆشبوونی نیە. لە توركیا وێبلاگێكی نوێ دەركەوت بەناونیشانی " دۆسیەی مراوییەكە" و دەستیكرد بە رەخنەگرتن لە دادوئۆغڵۆ و بە ناپاك " خائین" وەسفیكرد كە لە هێڵی سەرۆك لایداوە. داود ئۆغڵو ئایار/ مایۆی 2016 دەستیلەكاركێشایەوە بەهۆی ناكۆكییەوە لەگەڵ ئەردۆغان، بە گوێرەی چەند راپۆرتێك هۆكارەكەی خواستی ئەردۆغان بوو بۆ هەمواركردنی دەستور و پێدانی دەسەڵاتی زیاتر لە سەرۆك كۆمار لەسەر حسابی سەرۆك وەزیران. ئەردۆغان كەسێكی متمانەپێكراوی بێ‌ خواست و خەونی لەجێگەی داود ئۆغڵۆ دیاریكرد ، وەزیری گواستنەوە " بن عەلی یەڵدرم" كە تا هەڵبژاردنەكەی 24ی حوەزیرانی رابردوو هەڵوەشاندنەوەی پۆستی سەرۆك وەزیران، پۆستەكەی بەڕێوەبرد. لەگەڵ دەستبەكاربوونی یەڵدرم هێز و دەسەڵات لە سەرۆكایەتی وەزیرانەوە گواسترایەوە بۆ كۆشكی سەرۆكایەتی، و ئەردۆغان بە ئاشكرا بڕیاری پەیوەست بە حكومەتی دەردەكرد و دەستەیەكی راوێژكاریی پێكهێنا كە زۆر لە حكومەتی سێبەر دەچوو. ململانێی باڵەكان لە دەرەوە حكومەتی توركیا بە شێوەی یەكگرتوو پەیوەست بە دڵی یەك پیاوەوە دەردەكەوت، بەڵام لە راستیدا وەزیرەكان و راوێژكارەكان كێبركێیان ببوو بۆ بەدەستهێنانی رەزامەندی سەرۆك. لە پشتی پەردەوە دوو تیم كەوتنە ململانێ‌ی یەكتر: تیمێك كە شێوازی سەددامی لاباشە و لە دەوری زاواكەی سەرۆك، وەزیری وزە بەرات ئەڵبایراق كۆبوونەوە و تیمێكی تر كە زیاتر میانڕەون و كەسانی وەك وتبێژی حزب ئیبراهیم كاڵنی لە خۆگرتووە. ئەردۆغان سیاسەتی زیاتر توندی پەیڕەوكرد و زاواكەشی بەرات ئاڵبایراق بەرەو رێبازی زیاتر توندتر لە دژی ئۆپۆزسیۆن لە ناوەوە و لە دەرەوە رێگەی گرتەبەر. بە گوێرەی راپۆرتەكەی " زە بلاك سی" ئاڵبایراق لە پشتی دەستپێكردنی لێكۆڵینەوە بوو لە رۆژنامەنووسی  توركیی – ئەڵمانیی " دەنیز یوجیل". باوەڕی ئاڵبایراق بەوە ی كە ئەردۆغان سەلامترین بژاردەیە لە توركیا بەلای یەكێكی ئەوروپاوە, وایكرد بە بوێرییەكی زیاترەوە رەفتاربكات، بەوتەی راپۆرتەكە. لەبەرئەوە ئاڵبایراق رەخنە لەو كەسانەی ناو حزب دەگرێت كە داوی دانوستان لەگەڵ ئەوروپا دەكەن و بە " بیانیی" وەسفیاندەكات. ململانێی لە ناو " ئاكەپە" دا دەربارەی هەژمون و دەسەڵات بەردەوامە، رۆژنامەی جمهوریەتی توركیی لە نیشان/ ئەپرێلی رابردوو رایگەیاند ئاڵبایراق فەرمانیداوە بە چاودێریكردنی تەلەفۆنەكانی سولەیمان سۆیلۆ وەزیری ناوخۆ كە لەناو ئاكەپەدا ركابەرێكی بەهێزی زاواكەی سەرۆكە. سۆیلۆش بە ئامادەكردنی دۆسیەیەك كە زانیاری لەدژی ئاڵبایراق لەخۆدەگرێت وەڵامی دایەوە، ئەوەش بەەوتەی ئەو سەرچاوانەی كە ئاگاداری ئەوەن. لە كاتێكدا ئەردۆغان هەوڵدەدات  لە رێگەی بێدەنگكردنی هەر دەنگێكی نەیار و دژی لە ناو حزبەكەیدا یەكگرتوویی " ئاكەپە" بپارێزێت، كێبركێ و ململانێی جەمسەرەكانی حزبەكەی بۆ بەدەستهێنانی رەزامەندی سەرۆك چەندین كێشەی تری لێبكەوێتەوە كە رەنگە ئەردۆغان هیچ حسابێكی بۆ نەكردبێت. سەرچاوە: سایتی " الحوڕە"