(درەو میدیا): دۆناڵد ترەمب، سەرۆكی ویلایەتەیەكگرتوەكانی ئەمریكا، نیگەرانە سەبارەت بەو ڕاپۆرتە ڕۆژنامەوانیانەی كەپەیوەستن بەڕۆژنامەنوسی سعودی جەمال خاشقچی، ترەمپ لەكۆشكی سپی بەڕۆژنامەنوسانی ڕاگەیاند"نیگەرانم سەبارەت بەو پرسە، نامەوێت گوێم لێیبێت، تەمەننا دەكەم چارەسەرببێت، تائێستا هیچ كەس شتێك لەوبارەیەوە نازانێت"، پێشتریش كۆشكی سپی بەیاننامەیەكی بەناوی ترەمپەوە بڵاوەكردەوە و ڕایگەیاند" هەواڵی زۆر خراپ لەسەر ئەو بابەتە هەیە، ئەوەش پرسێكە حەزی پێناكات". هاوكات مایك پۆمپیۆ وەزیری دەرەوەی ئەمریكا داوای لەدەسەڵاتدارانی سعودییە كرد پشتیوانی لێكۆڵینەوەیەكی گشتگیربكەن سەبارەت بەدیارنەمانی خاشقچی، كە لەهەفتەی ڕابردوەوە دیارنەماوەو پۆلیسی توركیا پێیوایە لەناو كۆنسوڵگەری سعودیە لەئەستەنبوڵ كوژراوە. پۆمپیۆ لەبەیاننامەیەكدا ڕایگەیاندووە"داوا لەشانشینی عەربی سعودی دەكەین پشتیوانی لێكۆڵینەوەیەكی قوڵ بكەن سەبارەت بەدیارنەمانی خاشقچی، پێویستە ئەنجامەكانیشی ڕوون و شەفاف بێت"، وەزیری دەرەوەی ئەمریكا  ئاماژەی بەوەشداوە ڕاپۆرتی ناڕوون و دژبەیەكیان گوێ‌ لێبووە، سەبارەت بەسەلامەتی و شوێنی ڕۆژنامەنوسی دیار و بەشدار لەڕۆژنامەی (واشنتۆن پۆست) جەمال خاشقچی، تەئكیدیشی كردووە، گەورە بەرپرسانی وەزارەتی دەرەوە لەڕێی كەناڵە دبلۆماسییەكانەوە قسەیان لەگەڵ سعودییەكان كردووە لەسەر ئەو پرسە. لای خۆیەوە، مایك بێنس جێگری سەرۆكی ئەمریكا بێزاری خۆی لەو ڕاپۆرتانە پیشاندا كە باس لە چارەنوسی خاشقی دەكەن و ڕایگەیاندووە" پرسێكی خەمناك دەبێت ئەگەر ئەو ڕاپۆرتانەی بڵاودەكرێنەوە ڕاستبن"، بنس تەئكیدی كردووە" جیهانی ئازاد شایەنی وەڵامدانەوەیە" سەبارەت بە خاشقچی و " توندوتیژی دژی ڕۆژنامەنوسان لەسەرانسەری جیهان هەڕەشەیە بۆ سەر ئازادی ڕۆژنامەگەری و مافی مرۆڤ".   هەر لەچوارچێوەی كاردانەوەكانی بەرپرسانی ئەمریكادا، لیندسی گراهام سیناتۆری دیاری ئەمریكی كە یەكیكە لەكەسەنزیكەكانی ترەمپ، هۆشداری داوەتە سعودییەكان و ڕایگەیاندووە، ئەگەر كوژرانی ڕۆژنامەنوسە سعودییەكە ڕاستبێت، لێكەوتەكانی "وێرانكەر" دەبن بۆ پەیوەندییەكانی واشنتۆن و ڕیاز. دوای ئاشكراكردنی زانیاری لەبارەی  كوشتنی خاشقچی لەلایەن بەرپرسانی توركیاوە لەكونسوڵگەری سعودیە لەئەستنەبوڵ كە ڕۆژی سێ‌ شەممەی ڕابردوو ناوبراو سەردانی كردوون بۆ ڕاپەڕاندنی هەندێك مامەڵەی ئیداری، لیندسی گراهام بەپێویستی دەزانێت كە سعودییەكان "وەڵامی ڕاستگۆیانە" بخەنەڕوو و ڕاشیگەیاندووە" ئێمەكۆكین لەسەر ئەوەی ئەگەر ئەو تۆمەتانەی ڕوبەڕوی سعودیە دەكرێنەوە ڕاستبن، ئەوە وێرانكەر دەبێت بۆ پەیوەندییەكانی ئەمریكا و سعودیەو پێویستە باجێكی گەورە بدەن كە تەنها لەڕووی ئابورییەوە نابێت". گراهام تەئكیدی كردوە،  بۆب كروكر سەرۆكی لیژنەی كاروباری دەرەوە لەئەنجومەنی پیران هەمان ڕای ئەوی هەیە، كروكر لەتویتێكدا كە دوێنێ‌ دووشەممە بڵاویكردۆتەوە دەڵێت" بەشێوەیەكی شەخسی لەسەرپرسی دیارنەمانی خاشقچی لەگەڵ باڵیۆزی سعودیە لەویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا قسەی كردووە". ڕاشیگەیاندووە"لەكاتێكدا چاوەڕێی زانیاری زیاتر دەكەین، بزانن كە بەشێوەیەكی گونجاو وەڵامی هەر وڵاتێك دەدەینەوە  ڕۆژنامەنوسان لەدەرەوە بكاتە ئامانج".   ئەردۆغان متمانەی بەسعودییەكان نیە ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا ڕەخنەی لەو لێدوانانە دەگرێت كە بەرپرسانی كۆنسولگەری سعودییە لەئەستەنبوڵ بڵاویدەكەنەوە و دەڵێت" كۆنسوڵگەری سعودیە ناتوانێت خۆی بەو قسانە ڕزگاربكات كە دەڵێت خاشقچی بارەگاكەی بەجێهێشتووە". ئەردۆغان لەگۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانیدا ڕاشیگەیاند"پێویستە لەسەر بەرپرسانی كۆنسوڵگەری سعودییە بیسەلمێنن خاشقچی بارەگاكەی بەجێهێشتوە" تەئكییشی كردووە" پێویستە بەزوترین كات بگەنە ئەنجامێك لەڕێی لێكۆڵینەوەكانەوە".  ڕونیشیكردەوە، داواكاری گشتی بەدواداچون بۆ تۆماری هاتن و ڕۆیشتنی هاوڵاتیانی سعودییە دەكات لەفرۆكەخانەی ئەستنەبوڵ و بەرپرسیارێتیەكی سیاسی و ئینسانیشیان لەسەر بۆ بەدواداچونی پرسی ڕۆژنامەنوسە سعودییەكە لەنزیكەوە و بەرپرسانی ئاسایشی و هەواڵگری وڵاتەكەشی لێكۆڵینەوە لەو پرسە دەكەن.   

(درەو میدیا): مەسەلەی رۆژنامەنوسی سعودی جەمال خاشقچی بەرەو ئەوە دەڕوات ببێتە كێشەی ڕای گشتی لە وڵاتانی خۆرئاوا، بە جۆرێك ژمارەیەك لە ڕۆژنامەكان ڕۆشناییان خستوەتە سەر ڕووداوی دیارنەمانی بەشێوەیەكی سەرسوڕهێنەر و، داوا لە دەسەڵاتدارانی سعودیە دەكەن چارەنوسی ئاشكرابكەن و ئازادیبگەن، ئەگەر دەستگیریانكردووە. لەلاپەڕەی (ڕا)ی، ڕۆژنامەی واشنتۆن پۆست كە جەمال خاشقچی نوسەر و میدیاكاری ئۆپۆزسیۆنی سعودی تیایدا دەنوسێت، تیمی هەواڵنوسانی ڕۆژنامەكە وتارێكیان بەناونیشانی "جەمال خاشقچی لە كوێیە؟" نوسیوە و تیایدا نیگەرانی خۆیان لە چیرۆكی ناڕوونی دیارنەمانی ناوبراو باسكردووە. بەلای ڕۆژنامەكەوە" خاشقچی تەنها نوسەری وتاری (ڕا) نیە، بەڵكو ئەو بەحوكمی كاروانی پیشەیی خاوەنی پەیوەندییەكی نزیكە لەگەڵ خانەوادەی فەرمانڕەوا، زیاتر لە هەر كەسێكی تر دەزانێت چۆن بیردەكەنەوە و كاردەكەن". پێشیوایە" ڕەخنەگرتنی خاشقچی لە محەمەد بن سەلمانی شازادەی جێنشینی توڕەكردووە كە هەڵمەتێكی فراوانی بۆ بێدەنگردنی ئۆپۆزسیۆن دەستداوەتێ‌، لەساتەوەختی "تازەكردنەوەی شانشین"، بەهۆی هەڵوێستی سیاسییەوە پیاوانی ئاینی و ڕۆژنامەنوسان و چالاكان لە زیندانەكان توندكراون، هەروەها ئەو ژنانەی زیندانیكردووە كە بەرگری لە مافی ژنان دەكەن لە شۆفێریكردن، كە مافێكە ژنان بەدەستیانهێنا وێڕایی سەپاندنی ئەو سزایانە بەسەر چالاكان لەو بوارەدا". واشنتۆن پۆست نوسینێكی خاشقچی بیرهێناوەتەوە كە لە ئەیلولی ساڵی 2017 نوسیویەتی" ماڵ و خانەوادە و كارەكەم بەجێهێشت، من دەنگم بەرزدەكەمەوە، ئەگەر پێچەوانەی ئەوەبكەم بە خیانەتكردن دادەنرێت لەوانەی لە زیندانەكان توندكراون، ئەتوانم قسەبكەم لەكاتێكدا زۆرێك ناتوانن ئەوەبكەن". لە كۆتایی وتاری ڕۆژنامەكەدا هاتووە"جێنشینی سعودیە مژدەی ئەوەی بەسەرانسەری هەموو ویلایەتە یەكگرتوەكان دا كە تێڕوانینێكی مۆدرێنتری هەیە بۆ كۆمەڵگەی سعودییە، یاسا و مامەڵە ئاینییە كۆنەكان تێكبشكێنێت، بەڕووی بیركردنەوەو وەبەرهێنانی بیانیدا كرانەوەبكات، ئەگەر بەكردار پابەندی ئەو كارە بوایە، پێشوازی لە ڕەخنەی بناتنەر دەكرد لەلایەن هاوڵاتیانەوە لە نمونەی خاشقچی، هەموو هەوڵێكی دەخستەگەڕ بۆ زامنكردنی وەك كەسێكی ئازاد و بەردەوامبونی لەسەر كارەكەی". چاكسازی سەركوتكار ئەنجومەنی نوسین لە ڕۆژنامەی نیویۆرك تایمز لە سەروتاری ڕۆژنامەكەدا بەناونیشانی"جەمال خاشقچی بدۆزنەوە" پشتیوانی خۆیان بۆ ناوبراو دەربڕیوە، داواشیان لە هەموان كردووە دەنگیان هەڵبڕن" بۆ پشتیوانی لەخاشقچی و هەموو ئەو دەنگانەی ناچاركراون بەبێدەنگی، دەنگتان بەرزبكەنەوە تا هەموان گوێیان لێیبێت، لەنێوان ئەوانەشدا چاكسازی سەركوتكار".  لای خۆیەوە، تۆماس فریدمان ڕۆژنامەنوسی ئەمریكی داوای لە دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا و جارید كۆشنێری زاوای كردووە، داوا لە سعودیە بكەن چارەنوسی خاشقچی ئاشكرابكات. فریدمان لە ئەژماری تایبەتی خۆی لە تویتەر نوسیویەتی" ترەمپ، كۆشنێر، لەڕێی تویتكردنەوە زۆر هەڵوێست دەرنابڕم، بەڵام ئەمجارە باوابێ‌، پێویستە لەسەرەتان داوا لە سعودییەكان بكەن جەمال خاشقچی بدۆزنەوە و ئازادی بكەن، بەبێ‌ ڕەخنەگرێكی بنیاتنەری وەك ئەو، چاكسازییە ئابورییەكانی سعودییە شكستدەهێنێت". فریدمان لە تویتێكی تردا، بۆ  محەمەد بن سەلمانی جێنشینی سعودیە و عادل جوبەیری وەزیری دەرەوە ئەو وڵاتە نوسیوە" پێویستە لەسەرتان جەمال خاشقچی هاوڕێی ونبوم لە كونسوڵیەتی سعودیە لە ئەستنەبوڵ بدۆزنەوەو ئازادی بكەن، ئەگەر رفێندرابێت، كارەسات دەبێت بۆ دیپلۆماسیەتەكەتان".  ڕۆژنامەی (گاردیان)یش، لەسەر وتاری ڕۆژنامەكەدا بەناونیشانی "پێویستە ڕۆژنامەنوسی ونبوی سعودیە بدۆزرێتەوە" پشتیوانی بۆ خاشقچی دەربڕیوە و لەبارەی بن سەلمانەوە ڕایگەیاندووە"حەزی لەو ڕەخنانە نیە كە لە دەرەوە ئاڕاستەی دەكرێت، ئەوەش والێكردوە هێرشبكاتە سەر كەندا كە ڕەخنەی لە پێشێلكارییەكانی مافی مرۆڤ  گرتوە، بەڵام ئەمە نابێت ببێتە هۆی ئەوەی كەسانی تر قسەی خۆیان نەكەن، خاشقچی ڕوبەڕوی ئەم تۆقاندنە بوەتەوە، ئێمەش ڕێز لە ئازایەتی دەگرین و پشتیوانی دەكەین. ڕۆژنامەی (لۆمانیتیە)ی، فەرەنسی، وتارێكی نوسیوە بەناونیشانی "پیاوی ئەمڕۆ..جەمال خاشقچیە" چیرۆكی نامۆی ونبونی لە توركیا گێڕاوەتەوە بۆ ڕەخنەی توندی لە سیاسەتەكانی سعودیە. هاوكات گۆڤاری "لونوفیل ئوبسرفاتور" وردەكاری پرسی ونبونی ڕۆژنامەنوسە سعودییەكەی بڵاوكردوەتەوەو بەناونیشانی " ناڕوونی بەچواردەوری ونبونی ڕۆژنامەنوسە سعودییە ڕەخنەگرەكە لە محەمەد بن سەلمان لە توركیا" وتارێكی بڵاوكردوەتەوە و تیایدا ئاماژەی بە هەندێك لەو پەڵپانە گرتوە كە ڕوبەڕوی بوەتەوەو ئەو وتارەشی بەنمونە هێناوەتەوە كە لە مانگی ئەیلولی ساڵی 2017دا لە واشنتۆن پۆست بڵاویكردوەتەوە. سەرچاوە: ڕۆژنامە فەرەنسیەكان، ڕۆژنامە بەریتانیەكان، ڕۆژنامە ئەمریكیەكان، ئەلجەزیرە   

( درەو میدیا): ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا ستراتیژێكی نوێی بۆ نەهێشتن و بنەبڕكردنی تیرۆر راگەیاند و بەوتەی جۆن بۆڵتۆن راوێژكاری ئاسایشی نەتەوەیی ئەو وڵاتەش " گروپە ئیسلامییە توندڕەوەكان" دیاترین هەڕەشەن بۆسەر ئەمریكاو بەرژەوەندییەكانی لە دەرەوە. بۆڵتۆن لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا لە كاتی راگەیاندنی ستراتیژە نوێكەدا رایگەیاند ئێران سەرچاوەی سەرەكی تیرۆریی نێودەوڵەتییە لە ساڵی 1979ەوە. ئەم ستراتیژە نوێیە دوای ئەو ستراتیژەی باراك ئۆباما سەرۆكی پێشووی ئەمریكا دێت كە ساڵی 2011 رایگەیاند و زیاتر تەركیزی خستبووە سەر رێكخراوی قاعیدە. ستراتیژە نوێیكەی ئەمریكا جەختدەكاتەوە لە بەئامانجگرتنی سەرچاوەكانی تیرۆر و پارەداركردنی و هەروەها بایەخی گرنگی بە ئێران داوە و ئاماژەش بە خواستی واشنتۆن دراوە بۆ لەقاڵبدانی رۆڵی ئێران لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و بەرپەرچدانەوەی پرۆگرامە موشەكییەكەی. بۆڵتۆن راشیگەیاند ئەو گروپانەی كە ئێران هاوكارییان دەكات وەك حزبوڵای لوبنان بزوتنەوەی حەماسن بزوتنەوەی جیهادی فەلەستین بەردەوامن لە هەڕەشەكانیان بۆسەر ئەمریكا و بەرژەوەندییەكانی. هەوڵەكانی ئەمریكا و دۆناڵد ترەمپ دژ بەئێران و لێدان لە پێگە و هەژمونی تاران لە ناوچەكەدا ئەومكاتە دەستیانپێكرد كە ترەمپ تاك لایەنە لە رێككەوتنە ئەتۆمییەكە كشایەوە و سزا ئابورییەكانی بۆسەر ئێران گەڕاندەوە و بڕیاریشە چەند سزایەكی نوێ بۆسەر كەرتی نەوتی ئێران تشرینی داهاتوو بكەونە بواری جێبەجێكردنەوە. لەو بارەیەوە جۆن بۆڵتۆن رایگەیاند ئیدارەی ئەمریكا هاوردەكارانی نەوتی ئێران ناچاردەكات، بڕی هاوردەكرنی نەوتی ئەو وڵاتە بگەیەننە سفر.

(درەو میدیا): مینگ هۆنگۆی سەرۆكی پۆلیسی تاوانی نێودەوڵەتی " ئینتەرپوڵ" دیارنامێنێت و فەرەنساش بۆ دیاریكردنی چارەنوسی لێكۆڵینەوەی دەستپێكردووە. چەند سەرچاوەیەك لە پۆلیسی فەرەنسا رایانگەیاند مینگ هۆنگۆی هەفتەیەك لەمەوبەر گەشتێكی بۆ چین دەستپێكردووە و لەو كاتەوەی كە بارەگای سەرەكی ئینتەرپوڵی لە شاری لیۆنی فەرەنسا بەجێهێشتووە پەیوەندییان لەگەڵیدا پچڕاوە. سەرچاوەیەكی نزیك لەو لایەنە پەیوەندیدارەی فەرەنسا كە لێكۆڵینەوە دەكات قسەی بۆ ئاژانسی " فرانس پرێس" كردووە و رایگەیاند هۆنگۆی لە فەرەنسا بێسەروشوێن نەبووە. مینگ هۆنگۆی تەمەن 64 ساڵ بەرپرسێكی دیاری حزبی شیوعی چینە و دوو ساڵە بە سەرۆكی ئینتەرپوڵ هەڵبژێدراوە. لێكۆڵینەوە لە دیارنەمانی هۆنگۆی كاتێك دەستیپێكرد كە هاوسەرەكەی پۆلیسی لە دیارنەمانی ئاگاداركردەوە و پۆلیسی ئینتەرپوڵیش لە بەیاننامەیەكدا رایگەیاند ئاگاداری دیارنەمانی هۆنگۆین و جەختیشیكردەوە كە ئەو پرسە پەیوەستەبە لایەنە پەیوەندیدارەكانی هەریەك لە فەرەنسا و چینەوە. مینگ هۆنگۆی وەك سەرۆكی ئینتەرپوڵن سەركردایەتی لیژنەی جێبەجێكردنی دەزگاكە دەكات كە بڕیاری لە سیاسەتی گشتی دەدات و رێنمایی ئاراستەی رێكخراوەكە دەكات. مینگ هۆنگۆی پێش هەڵبژاردنی بە سەرۆكی ئینتەرپوڵ، جێگری وەزیری كاروباری ئاسایشی گشتی بوو لە چین و ساڵی 2016 بە سەرۆكی ئینتەرپوڵ هەڵبژێدرا و ئەو كاتەش چالاكان و رێكخراوەكانی بواری مافەكانی مرۆڤ نیگەرانی خۆیان دەربڕی و رایانگەیاند ئەو پۆستەی  لە چین هەیبووە هاوكار دەبێت بۆ ڕاوەدوونانی ئەو كەسانەی كە ئۆپۆزسیۆنی چینن و ئەو وڵاتەیان بەجێهێشتووە، بەڵام مینگ هۆنگۆی رایگەیاند ئامادەیە هەرچی لە توانایدایە بیكات لە پێناوی پرسی پاراستی سیستم لە جیهاندا. مینگۆ هۆنگۆی سەرۆكی ئینتەرپوڵ، خزمەت و شارەزایی 40 ساڵی بواری دادپەروەریی تاوان و پۆلیسدا لە چین هەیە، بە تایبەتی لە بوارەكانی نەهێشتنی مادە هۆشبەرەكان و تیرۆر و چاودێری سنور، ئەوەش بە گوێرەی پۆلیسی نێودەوڵەتی " ئینتەرپوڵ".

(درەو میدیا): دادگای دادی نێودەوڵەتی لە لاهای بڕیارێكی دەركرد و تێیدا فەرمانیدا بە ئەمریكا تا سزاكانی سەر ئێران هەڵبگرێت، كە لە دوای كشانەوەی واشنتۆن لە رێككەوتنە ئەتۆمییەكە سزاكانی بەسەردا سەپێنراوەتەوە. دادگاكە لە بڕیارەكەیدا رایگەیاندووە سزاكان پێشێلكردنی پەیماننامەی ئیمزاكراوی ساڵی 1956 ەو بونەتە هۆی نەهامەتی بۆ خەڵك. لە بەرامبەرشدا ئەمریكا رایگەیاند دادگاكە دەسەڵاتی ئەو بابەتەی نییە، چونكە زیان بە ئاسایشی نەتەوەیی ئەمریكا دەدات. دادگای دادی نێودەوڵەتی كە بارەگای سەرەكی لە شاری لاهای هۆڵەندایە، بڕیارەكانی مولەزمن، بەڵام هیچ ئامرازێكی نییە بۆ جێبەجێكردنیان و دادگاكە تاكە دامەزراوەی دادوەریی نەتەوە یەكگرتووەكانە بۆ چارەسەركردنی ناكۆكییەكانی نێوان وڵاتانی ئەندام، بەڵام پەیامنێری بی بی سی لە لاهای دەڵێت هەردوو لایەنی دۆسیەكە لە پێشوودا چەندینجار بڕیاری ئەم دادگایەیان پشتگوێخستووە. عەبدولقەوی یوسف سەرۆكی دادگاكە لەكاتی راگەیاندنی بڕیارەكەدا وتی:" دادگا باوەڕی وایە كە پێویستە ویلایەتە یەكگرتووەكان هەموو بەربەرست و تەگەرەیەك لەسەر رێگای هەناردەكردنی ئازای كەلوپەل و شمەك لابدات كە پێداویستییە مرۆییەكانی ئێران پڕدەكەنەوە". مانگی ئایاری رابردوو دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا فەرمانیدا بە گەڕاندنەوەی سزاكان بۆسەر ئێران و بەوەش بەهای دراوی ئێران بەشێوەیەكی بەرچاو دابەزی و دۆخی ئابوری ئەو وڵاتەی سەختكرد. وردەكاری بڕیارەكەی دادگا ئێران دەڵێت گەمارۆی بازرگانی ئەمریكا، پەیماننامەیەكی بازرگانی نێودەوڵەتی پێشێلدەكات كە ساڵی 1955 ئیمزاكراوە و پەیوەستە بە پەیوەندییە ئابورییەكانی نێوان ئێران و ئەمریكا و بەوەش مافی ئەوە بە دادگای دادی نێودەوڵەتی دەدات بڕیار لەسەر ناكۆییەكانی نێوان هەردوو وڵات بدات. هەروەها ئاماژەبەوەشدەدات كە ئەو هۆكارانەی كە دۆناڵ ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا بۆ گەڕاندنەوەی سزاكان بانگەشەیان بۆدەكات، هیچ بنەمایەكییان نییە و ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم چەندینجار جەختیكردوەتەوە كە ئێران پابەندی مەرجەكانی رێككەوتنە ئەتۆمییەكەیە كە ساڵی 2015 لەگەڵ شەش وڵاتی گەورەدا ئیمزایكردووە.

(درەو میدیا): رەزوان فاید ئەو دزە بەناوبانگەی كە مانگی تەمموزی رابردوو بە هێلیكۆپتەر لە زیندانێكی پاریسی پایپتەختی فەرەنسا بە شێوەیەكی دراماتیكی هەڵات، لەلایەن پۆلیسەوە دەستگیركرایەوە. بە گوێرەی ئاژانسەكانی هەواڵ رەزوان فاید لەگەڵ برایەكی و دوو كەسی تریدا لە باكوری پاریسی پایتەخت دەستگیركراوەتەوە. رەزوان فایدی فەرەنسیی بە رەگەز جەزائیری كە تەمەنی 46 ساڵە، خۆی بە یەكێك لە بەناوبانگترین مافیاكانی فەرەنسا دەناسێنێت و مێژوویەكی دووردرێژی لە تاوان ودزی هەیە لە پاریسی پایتەختی فەرەنسادا. رەزوان فاید رۆژی یەكی تەمموزی رابردوو، بە هاوكاری چەند كەسێكی چەكدار توانی لە زیندانێكی باكوری پاریس بە هێلیكۆپتەرێك هەڵبێت و وەزارەتی دادی فەرەنساش دان بەوەدانا كە ئەو زیندانە كەموكوڕی تێدابووە و ئەوەش پرۆسەی هەڵاتنی رەزوان فایدی ئاسان كردووە. رەزوان كە خاوەنی خەیاڵ و فانتازیایەكی كەموێنەیە، بەهۆی تێوەگلانی لە پرۆسەیەكی دزیكردنی شكستخواردوو ساڵی 2010 كە ئەفسەرێكی پۆلیسی فەرەنسای تێدا كوژرا, سزای 25 ساڵ زیندانیكردنی بەسەردا سەپێندرابوو. ئەوە یەكەمجار نەبوو رەزوان فاید لە زیندان هەڵبێت، بەڵكو لە نەوەدەكانی سەدەی رابردووشدا دوای راكردنی لە زیندان سێ‌ ساڵی لە هاتن و چون لە نێوان سویسرا و ئیسرائیل بەسەربردووە بۆئەوەی نەكەوێتە دەست پۆلیس. بەڵام هەڵاتنی مانگی تەمموزی رەزوان لە زیندانێكی باكوری فەرەنسا، زۆر سەرنجڕاكێش و دراماتیكی بوون لە پرۆسەیەكی چەكداریی كە تەنها چەند خولەكێكی خایاند و بەبێ‌ دەستگیركردنی هیچ بارمتەیەك و بێ‌ كوژران و برینداربونی هیچ كەسێك، ژمارەیەك لە ئەندامانی گروپەكەی دەستدەگرن بەسەر هێلیكۆپتەرێكدا و لەناو گۆڕەپانی زیندانەكەدا دەنیشنەوە و رەزوان رزگاردەكەن، گۆڕەپانی زیندانەكە تاكە شوێنە كە بەهۆی ئەوەی بۆ پێشوازیكردن لە میوانە گەورەكان و كەسایەتییە رەسمییەكان تەرخانكراوە تۆڕی دژە تیرۆری تێدا دانەنراوە. وادەردەكەوێت كە هاوكارەكانی رەزوان زۆر بەباشی شارەزای شوێنەكە بوون و لەكاتی گەیشتنیاندا دەستبەجێ‌ بۆمبی دوكەڵیان فڕێداوەتە گۆڕەپانەكە و دەرگایەكی زیندانەكەیان كردوەتەوە و دوو دەرگای تریان شكاندووە و چونەتە ناو هۆڵی زیندانەكەوە لەوێ‌ رەزوان و یەكێك لە براكانی چاوەڕوانیان بوون.   " دزە نوسەرەكە" بە گوێرەی راپۆرتێكی رۆژنامەی " نەهار" رەزوان فاید خاوەنی جەماوەر و رێزێكی زۆرە لە نێو تاوانباران و مافیاكاندا لە ناوچە میللییەكانی فەرەنسادا، هەتا لە نێو دزە پیشەگەرەكانیشدا و پیاوانی پۆلیس نازناوی " دزە نوسەرەكە" یان لێناوە بەهۆی ئەوەی ساڵی 2009 كتێبێكی نوسیوە و تێیدا باس لە ئەزمونی گەشەكردنی دەكات لە كۆڵانە پەراووێزخراو و میللیەكانی پاریسدا، كە تاوان و یاسای دارستان و دەسەڵاتی مافیاكان تێیاندا بڵاوە. رەزوانی دز و تاوانباری نامۆ ناوبانگێكی بەرفراوانتری بەدەستهێنا، كاتێك لە شاشەی زۆربەی تەلەفزیۆنەكانی فەرەنساوە دەركەوت بۆ باسكردنی  كتێبەكەی و ئەزمونی خۆی لە جیهانی تاوانكاریدا  لە نێو پەراوێزخراوەكان و بێ‌ سەرپەرشتانی پاریسدا. رەزوان كە لە دایك و باوكێكی كۆچبەری جەزائیری لەدایكبووە و زۆر كاریگەرە بە سینەما، لە كتێبەكەیدا باس لەوەدەكات كە چۆن هاوشێوەی فیلمێكی سینەمایی دزی لە بانكێك كردووە و چۆن لەسەر شێوازی فیلمی " Reservoir dogs " دزی لە بارهەڵگرەكان كردووە. لە چاوپێكەوتنە تەلەفزیۆنییەكەیدا ئەو دزە شیك پۆشە بانگەشەی ئەوەیكرد كە چیتر ناگەڕێتەوە جیهانی مافیاكان و دزی و تاوان و جەختیشیكردەوە كە داوای لە لێبوردن ناكات لەو تاوانانەی كردونی چونكە ئەوەی رۆی رۆیشت، هەروەها وتیشی كە كارێكی لە بواری بازرگانیدا دەستكەوتووە و ژیانی بۆ كوڕەكەی تەرخاندەكات، بەڵام ئەو بە رێگایەكی زۆر قەناعەتپێكەرانە درۆی كرد، چونكە هەر لە هەمان ساڵدا و بەدیاریكراوی لە 20 ئایاری 2010دا  لە ئوتۆسترادی خێرا خۆی و گروپەكەی دەسترێژی گوللەیان لە كاروانێكی هێزەكانی ئاسایشی فەرەنسا كرد و چەند كەسێكی مەدەنیان برینداركرد، لە نیسانی 2018شدا دادگای بەرایی لەسەر ئەو كردوەیە و هەوڵێكی دزی  كە ئەفسەرێكی پۆلیسی تێدا كوژرا، رەوزانی تاوانبار كرد. هەروەها ساڵی 2017ش دووجار سزای بەسەردا سەپاند، سزای 10 ساڵ زیندانیكردن بەهۆی هەڵاتنی لە زیندانی لیل لە ساڵی 2013 ەو سزای 18 ساڵ زیندانیكردن بەهۆی هێرشكردنەسەر بارهەڵگرێك لە بادو كالیە لە ساڵی 2011دا و ئەویش تانەی لە هەردوو بڕیارەكەی دادگا دا. لە 13ی نیسانی 2013 رەزوان دوای لە نیو كاتژمێردا دوای گرتنی چوار پاسەوان و بەكارهێنانیان وەك قەڵغانی مرۆیی لە زیندانی لیل سكیدان هەڵات و پێنج دەرگای تەقاندەوە پێش ئەوەی بگگاتە ئۆتۆمبیلێك كە چاوەڕوانی دەكرد و هەڵاتنەكەی چەند هەفتەیەكی خایاند. یەكێك لەو پاسەوانانەی كە لە نزیكەوە لە زینداندا رەزوانی ناسیوە دەڵێت لە یەكێك لە گۆشەكانی مێشكیدا رەزوان هەرگیز دەستبەرداری بیرۆكەی هەڵاتن بۆ جیهانی ئازادی و تاوان نەبووە، لە پشت رەفتارەكانی ئەم كەسەوە كە زۆر عاقڵ دەردەكەوێت، هەمیشە گەمە و پلانە جەهەننەمییەكان خۆیان حەشارداوە. هەروەها یەكێك بە شارەزایانی پزیشكی دەروونیی فەرەنسا لە یەكێك لە دادگاییكردنەكانیی رەزواندا ساڵی 2016 وتی كە رەزوان " دڕەندەیەكی كۆمەڵایەتی" یە و سیفاتە كەسییەكان و سیحر زیرەكی و ئازایەتی و كاریگەریی بۆ كۆنترۆڵكردنی كەسانی تر بەكاردەهێنێت ئەوە دەستكەوتنی ئەوەی دەیەوێت و ئارەزووی دەكات.  

(درەو میدیا): مانوێڵ ڤاڵس، سەرۆك وەزیرانی پێشووی فەرەنسا رایگەیاند خۆی بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی شارەوانی شاری بەرشەلۆنەی ئیسپانیا كاندیددەكات، ئەوەش هەنگاوێكی دەگمەنە كە بەرپرسێكی باڵای وڵاتێك خۆی بۆ پۆستێكی باڵای وڵاتێكی تری یەكێتی ئەوروپا كاندید بكات. مانوێل ڤاڵس، لە شاری بەرشەلۆنەی پایتەخی هەرێمی كەتەلۆنیا لە دایكبووە، كاتێك دایك و باوكی لە پشوودا بوون لەو شارە، بەڵام لە فەرەنسا گەورە بووە و رەگەزنامەی ئیسپانیا و فەرەنسای هەیە و لە 2014 تا 2016 لە ماوی سەرۆكایەتی فرانسوا هۆلاندی سەرۆكی فەرەنسای خاوەن بیروبۆچوونی سۆسیالیستی سەرۆك وەزیرانی فەرەنسا بووە. پەیوەندیی مانوێل ڤاڵس لەگەڵ سیاسەتدا لەم چەند ساڵەی دواییدا لە فەرەنسا دژوار و ئاڵۆز بووە، ئەو كە ماوەیەك وەزیری ناوخۆ و دواتر سەرۆك وەزیران بوو لە ئیدارەی هۆلاندا، ساڵی 2017 نەیتوانی سەركەوتوو بێت و ببێت بە كاندیدی پارتی سۆسیالیستی فەرەنسا بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی و دواتر هەوڵیدا سەنگەر بگوازێتەوە و بچێتە ریزی پارتی " كۆمار بۆ پێشەوە" كە ئیمانوێل ماكرۆن سەرۆكی ئێستای فەرەنسا دایمەزراند، بەڵام ماكرۆن رەتیكردەوە و ئامادەنەبوو پۆستی سەرۆك وەزیرانی پێبدات. ئێستا ڤاڵس خۆی بۆ پۆستی سەرۆكی شارەوانی بەرشەلۆنەی ئیسپانیا كاندید دەكات كە ئایاری 2019 بەڕێوەدەچێت و دەبێتە ركابەری چەند كاندیدێك كە یەكێكیان " ئەدا كولاو" سەرۆكی شارەوانی ئێستای ئەو شارەیە و پێشتر چالاكوان بووە لە بواری نیشتەجێكردن و مافە كۆمەڵایەتییەكاندا. كاندیدێكی جێی مشتومڕ ڤاڵس لە مەراسیمێكدا لە پایتەختی هەرێمی كەتەلۆنیا وتی:" دوای ماوەیەك لە بیركردنەوەی جدیی، ئەم بڕیارەمدا: دەخوازو ببمە سەرۆكی شارەوانی داهاتووی بەرشەلۆنە". ڤاڵس كە بەزمانی كەتەلۆنی قسەیكرد راشیگەیاندە هەفتەی داهاتوو لە هەموو ئەركە سیاسییەكانی لە فەرەنسا دەستلەكاردەكێشێتەوە. لایخۆشیەوە ئەلبێرت ریڤیران سەرۆكی حزبی " هاوڵاتیان" كە هەڵگری دیدو بۆچوونی نەتەوەییە سوپاسی ڤاڵسی كرد بۆ خۆ كاندیدكردنی، بەڵام تائێستا نازانرێت ئایا ڤاڵس وەك كاندیدی ئەو حزبە بەشداری هەڵبژاردن دەكات یاخود بە شێوەیەكی سەربەخۆ؟. ریڤیرا وتی:" كەس لەو باشتر نییە بۆئەوەی پێگەی بەرشەلۆنە بگەڕێنێتەوە و شكست بە جوداییخواز و پۆپۆلیستەكان بیهێنێت لە سندوقەكانی دەنگداندا". لەبەرامبەر كارڵس پۆگدیمۆنت، سەرۆكی پێشووی كەتەلۆنیا كە ساڵی 2017 دوای ریفراندۆم و راگەیاندنی سەربەخۆیی كەتەلۆنیا لە پۆستەكەی دوورخرایەوە رەخنەی لە خۆ كاندیدكردنی مانوێل ڤاڵس گرت. پۆگدیمۆنت كە ئێستا لە برۆكسڵی پایتەختی بەلجیكا نیشتەجێیە و بەهۆی هەبوونی یاداشتی دەستگیركردنەوە لەلایەن حكومەتی ئیسپانیاوە هەڕەشەی دەستگیركردنی لەسەرە لە لێدوانێكیدا بۆ فرانس پرێس وتی:" ڤاڵس كاندیدێكە كە بەرشەلۆنە ناناسێت و لە بەرشەلۆنەش ناسراو نییە". كەتەلۆنییەكان دەربارەی ڤاڵس بیروبۆچوونیان جیاوازە، لوار بۆزۆ كە هاوڵاتییەكی خانەنشینە لە لێدوانێكیدا بۆ فرانس پرێس دەڵێت:" نازانم چی پاڵی پێوەناوە بێت بۆ ئێرە.... باوەڕم وایە كەس لە فەرەنسا نایەوێت، بۆیە هاتووە بۆ بەرشەلۆنە". بەڵام پێچەوانەی ئەو هاوڵاتییە، دەیڤید سینتیلاس كە فەرمانبەرە لە یەكێك لە بانكەكان دەڵێت :" پێگەی نێودەوڵەتی ڤاڵس دەكرێت رۆڵ ببینێت لە باشتركردنی وێنەی بەرشەلۆنە". سەرچاوە: بی بی سی   

(درەو میدیا): میدیا رەسمییەكانی ئێران رایگەیاند چەند چەكدارێک رۆژی شەممە لە باشووری خۆرئاوای ئێران و لە شاری ئەهواز هێرشیانكردوتە سەر نمایشێكی سەربازی و نزیكەی 25 كەسیان كوشتووە، كە نیویان سەر بە سوپای پاسدارانن. تەلەفزیۆنی رەسمی ئێرانیش رایگەیاند لەو هێرشەدا كە زیاتر لە 60 كەس برینداربوون، سەكۆی گردبوونەوەی ژمارەیەك لە بەرپرسانی ئەمنیی ئەهواز كراوەتە ئامانج كە سەرقاڵی بینینی نمایشێكی سەربازی بوون و ساڵانە لە ساڵیادی بەرپابوونی جەنگی هەشت ساڵی عێراق- ئێراندا بەڕێوەدەچێت كە ساڵی 1980 دەستیپێكرد و ساڵی 1988 كۆتاییهات.\   سوپای پاسدارانی كۆماری ئیسلامیی ئێران سوپای پاسداران ساڵی 1979 و دوای بەرپابوونی شۆڕشی ئیسلامی لە ئێران و بۆ پاراستنی سیستمی ئاینیی دەسەڵاتدار و بنەماكانی شۆڕش لەلایەن ئیمام خومەینییەوە دامەزرێنرا. سوپای پاسداران كە راستەوخۆ سەر بە رابەری كۆماری ئیسلامیی ئێران عەلی خامنەییە لە 125 هەزار چەكداری یەكەی زەمینی و دەریایی و ئاسمانیی پێكهاتووە. هاوكات خامنەیی سەركردایەتی میلیشیای " بەسیج" یش دەكات كە هێزێكە لە خۆبەخشە دڵسۆزەكانی شۆڕشی پێكهێنراوە، ئەم هێزە لە جەنگی ئێران- عێراقدا لە هەشتاكانی سەدەی رابردوودا بەشداری چەندین شەڕی كردووە، لەكاتی ئاشتیشیدا هێزەكانی بەسیج بنەماكانی ئیسلام لە كۆمەڵگەدا جێبەجێدەكەن و بەگوێرەی خەمڵاندنی چاودێران هێزەكانی بەسیج چەند ملیۆن كەسێكن و یەك ملیۆنیان ئەندامی چالاكن. هاوكات لە سوپای پاسداراندا فەیلەقی قودس هەیە كە ژەنەراڵ قاسم سولەیمانی سەركردایەتی دەكات و  تایبەتە بە ئۆپەراسیۆنەكانی سوپای پاسداران لە دەرەوەی سنورەكانی عێراق و ئەندامانی ئەم فەیلەقە لە شەڕی سوریادا بەهانای بەشار ئەسەدی سەرۆكی ئەو وڵاتەوە چوون و هاوكات لە شەڕی دژ بە داعشدا هاوكاری حكومەتی عێراق بەگشتی و هێزەكانی حەشدی شەعبییان كردووە لە چەند ساڵی رابردوودا. پاسداران و كێشەی ئەتۆمیی ئێران و خۆرئاوا سوپای پاسداران لەماوەی رابردوودا هەڕەشەی ئەوەیكرد كە تەگەرە دەخاتە بەردەم جموجوڵی گواستنەوەی نەوت لە كەنداودا، ئەگەر ناچاربن، بەڵام فەرماندەكانی گومانیان لەوە هەبووە كە ئەمریكا هێرش بكاتە سەر ئێران كە دەبووە ململانێیەكی ئیقلیمی فراوانتر لە ناوچەكەدا. هەروەها فەرماندەكانی سوپای پاسداران گومانیان لەوە هەبوو كە ئیمزاكردنی رێككەوتنی ئەتۆمیی 2015 لەلایەن حەسەن رۆحانیی و وڵاتانی پێنج كۆ یەكەوە، ببێتە هۆی كرانەوەی خۆرئاوا بەرووی ئێراندا، ئەو رێككەوتنە چەند كۆت و بەندێكی خستە سەر پرۆگرامە ئەتۆمییەكەی ئێران لە بەرامبەر هەڵگرتنی بەشێك لە سزاكانی سەری. كاتێكیش ئایاری رابردوو ئەمریكا لە رێككەوتنەكە كشایەوە، سەركردە توندڕەوەكانی سوپای پاسداران رایانگەیاندد ئەو هەنگاوە دەریخست كە ناكرێت متمانە بە خۆرئاوا و بە تایبەتی ئەمریكا بكرێت. توانا سەربازییەكانی سوپای پاسداران چاودێران دەڵێن سوپای پاسداران سەرپەرشتی پرۆگرامی موشەكە بالیستییەكانی ئێران دەكات، كە موشەكی وەك " شیهاب3" لە خۆدەگرێت و مەوداكەی دەگاتە 2000 كیلۆمەتر و ساڵی رابردووش سوپای پاسداران لە هێرشیدا بۆسەر چەكدارەكانی ئۆپۆزسیۆن لە سوریا ئەو موشەكانەی بەكارهێنا و هاوكات سەرەتا ئەم مانگەش بەو جۆرە موشەكانە هێرشیكردە سەر بارەگای حزبی دیموكراتی كوردستان لە شاری كۆیەی هەرێمی كوردستان. دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكاش ئاماژەی بە پرۆگرامی موشەكی ئێران داوە و باسی لەوەكردووە كە ئەوە یەكێك لەو خاڵانەیە كە رێككەوتنی ئەتۆمیی ساڵی 2015 باسی نەكردووە و راشیگەیاند لەبەر ئەو هۆكارە لە رێككەوتنەكە كشاوەتەوە. هەروەها سوپای پاسداران بەبەكارهێنانی بەلەمی خێرا لە ئاوی كەنداودا مەشق و راهێنانی سەربازیی دەكات و ئەوەش تەكتیكێكە كە بە بڕوای چاودێران دەكرێت بۆ تەگەرەخستنە بەردەم گواستنەوەی نەوت لە كەنداودا پەنای بۆ ببرێت و هەروەها سوپای پاسداران چەندین چەك و كەرەستەی جەنگی كلاسیكی هەیەی كە لەمیانی بەشداریكردنیدا لە ململانێ‌ و ئاڵۆزییەكانی سوریا و عێراقدا دەركەوتن. سوپای پاسداران و كاری سیاسی سەرپشككردنی سوپای بە پارێزگاریكردن لە بنەماكانی شۆڕشی ئیسلامیین هانیداوە بێتەگۆ لەو كاتانەی كە هەستدەكان رژێمی دەسەڵاتدار لە بەردەم مەترسیدایە و حەسەن رۆحانی سەرۆكی ئێران رەخنەی لە دەستوەردانی پاسداران لە كاری سیاسیی گرتووەن بەڵام فەرماندەكانی بەرپەرچیان دایەوە، كاتێك ترەمپ لە رێككەوتنە ئەتۆمییەكە كشایەوە كە وەك گەورەترین دەستكەوتی سیاسی رۆحانی تەماشادەكرا و واشدەردەكەوێت كە سوپای پاسداران خۆی لە پێگەیەكدا داناوە كە ئەوەی پێدەبەخشێت بتوانێت هێزی سیاسیی بەهێز و پتەوبكات، دوای دووركەوتنەوە یان مردنی خامنەیی كە ئێستا تەمەنی دەگاتە 79 ساڵ. بەرژەوەندییە ئابورییەكانی سوپای پاسداران دوای كۆتاییهاتنی جەنگی هەشت ساڵەی عێراق- ئێران، سوپای پاسداران بەبەهێزییەوە بەشداریكرد لە پرۆسەی دووبارە ئاوەدانكردنەوەی ئێران و بەرژەوەندییە ئابورییەكانی فراوانتر كرد كە تۆڕێكی بەرفراوان لە كۆمپانیا دەگرێتەوە لە بواری پرۆژەكانی نەوت و غاز و پرۆژەی خانوبەرە و پەیوەندییەكان كە بەهاكەیان دەگاتە چەندین ملیار دۆلار. سەرچاوە: رۆیتەرز  

 (درەو میدیا): ئەبولفەزل بێگی جێگری سەرۆكی لیژنەی ئاسایشی نەتەوەیی لە پەرلەمانی ئێران رایگەیاند، ئەو چەكدارانەی كە بەیانی ئەمڕۆ هێرشیانكردەسەر نمایشێكی سەربازی سوپا لە ئەهواز، لە هەرێمی كوردستانەوە هاتوون. لە لێدوانێكدا بۆ ئاژانسی (سپۆتنیك)ی روسی، ئەو پەرلەمانتارەی ئێران وتی:" بەپێی ئەو زانیارییانەی كە لەبەردەستی ئێمەدایە، ئەو چەكدارانە لەلایەن سعودیە و دەزگای مۆسادی ئیسرائیلەوە پشتیوانی كراون". وەكو ئاماژەیەكیش بۆ هەردوو حزبی دیموكراتی كوردستان ئێران و حزبی دیموكراتی كوردستان، پەرلەمانتارەكەی ئێران دەڵێ" چەكدارەكان لەناو ئەو گروپانەوە هاتوون كە بەمدواییە ئێران لەناو خاكی هەرێمی كوردستان هێرشی كردەسەریان". بەیانی ئەمڕۆ (4) چەكدار هێرشیانكردەسەر نمایشێكی سەربازی سوپای پاسداران لە شاری ئەهواز، بەهۆیەوە نزیكەی (30) كەس كوژران و دەیان كەسی تر برینداربوون، بەرەی بەرەنگاری عەرەبەكانی ئەهوازیش بەرپرسیارێتی هێرشەكەی گرتەئەستۆ.  

(درەو میدیا): حەسەن رۆحانی سەرۆكی ئێران هۆشداریدەداتە دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا و دەڵێت هاوشێوەی سەددام حسێن لە رووبەڕووبنەوەی ئێراندا شكستدەهێنێت. رۆحانی لەمیانی نمایشێكی سەربازییدا كە بەبۆنەی رۆژی نیشتمانی هێزە چەكدارەكانی ئێراندا بەڕێوەچوو، راشیگەیاند ترەمپ تاكلایەنە رێككەوتنی ئەتۆمی لەگەڵ ئێران هەڵوەشاندەوە بۆئەوەی جەنگێگی دەرونیی لەدژی ئێران بەرپابكات، وەك ئەوەی سەددام حسێن ساڵی 1975 كردی، كاتێك رێككەوتنی دیاریكردنی سنوری نێوان عێراق و ئێرانی هەڵوەشاندنەوە بۆەوەی شەڕ لەدژی ئێران بەرپابكات. رۆحانی جەختیشیكردەوە كە تاران دەستبەرداری موشەكاكانی نابێت و رۆژبەرۆژ توانا بەرگرییەكانی پەرەپێدەدات و وتی:" توڕییتان بەرامبەر بە موشەكەكانمان بەواتای ئەوە دێت كە ئەو چەكە زۆر كاریگەرە و بە هۆی ئێوەوە ئێستە ئێمە بەهای موشەكەكانمان دەزانین".

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت بەرەی بەرەنگاری میللی ئەهواز بەرپرسیارێتی ئەو هێرشەی گرتەئەستۆ كە بەیانی ئەمڕۆ كرایەسەر نمایشێكی سەربازی سوپا لە شاری ئەهوازی باشوری خۆرئاوای ئێران. وتەبێژی بزوتنەوەی عەرەبی ئازاد، باڵی ئەهواز، كە رێكخراوێكە خۆی بە بەرگریكار لە مافی عەرەبەكانی خوزستان ناودەبات، رایگەیاند، بەرەی بەرەنگاری میللی كە هاوپەیمانییەتێكی گشتگیری ژمارەیەك لایەنە، بەرپرسیارێتی هێرشەكە دەگرێتەئەستۆ. وتەبێژەكە وتی:" ئەمە بەشێكە لە ئۆپراسیۆنەكانی مقاوەمەتی رەوای ئێمە و لە هێرشەكەدا هیچ هاوڵاتییەكی ئاسایمان نەكردوەتە ئامانج". بەیانی ئەمڕۆ ژمارەیەك چەكدار هێرشیانكردەسەر نمایشێكی سەربازی سوپای پاسداران لە شاری ئەهواز، یاریدەدەری پارێزگاری خوزستان رایگەیاند، ژمارەی ئەو كەسانەی بەهۆی هێرشە چەكدارییەكەوە كوژراون، گەیشتوەتە (10) كەس، هەندێك سەرچاوەی تر باس لەوەدەكەن ژمارەی كوژراوەكان گەیشتوەتە (24) كەس. لە یەكەم كاردانەوەدا دوای روداوەكە، میدیاكانی ئێران رایانگەیاند، هێرشەكەی ئەهواز "تیرۆرستی" بووە و ئەوانەی هێرشەكەیان ئەنجامداوە "خەڵكانی تەكفیری" بوون. ئاژانسی هەواڵی فەرمی ئێران كە بە "ئیرنا" رایگەیاند، جگە لە كوژراوەكان، لانی كەم (20) كەس برینداربوون و رەوانەی نەخۆشخانەكان كراون، بەڵام هیچ یەكێك لەو بەرپرسانەی كە بەشداربوون لە نمایشە سەربازییەكەدا، زیانیان بەرنەكەوتووە. ئەبولفەزل شكارچی وتەبێژی سەرۆكایەتی ئەركانی سوپای پاسداران لە لێدوانێكدا بۆ ئاژانسی (میهر) رایگەیاند، سێ كەس لە هێرشبەرەكان كوژراون و یەكێكیان دەستگیركراوە. ناوچەی خوزستان بەتایبەتی شاری ئەهواز لەم ساڵانەی دوایدا شانۆی ژمارەیەك روداوی گەورە و نائارامی و پێكدادانی چەكدارانە بووە. بەپێی راپۆرتەكان، ئەو چەكدارانەی كە بەیانی ئەمڕۆ هێرشیان كردەسەر نمایشە سەربازییەكە، لە پاركێكی نزیك لە گۆڕەپانی نمایشەكەوە تەقەیان كردووە، ئاژانسی هەواڵی (ئیسنا) دەڵێ: شەڕە تەقەكە ماوەی (10 خولەك)ی خایاندووە.  هەندێك لەو ڤیدیۆیانەی كە بڵاوبونەتەوە، نیشانی دەدەن لە كاتی هێرشەكە هێزە ئەمنییەكان داوایان لە ئامادەبوانی نمایشەكە كردووە لەسەر زەوی راكشێن بۆ ئەوەی پارێزراو بن. بەوتەی ئاژانسی (تەسنیم)، هێرشبەرەكان جلوبەرگی سەربازییان لەبەردابووە و دوای هێرشەكە رایانكردووە و هێزە ئەمنییەكان شوێنیان كەوتوون. ئەمڕۆ لە ژمارەیەك شاری ئێران بەبۆنەی "هەفتەی بەرگری پیرۆز" سوپای پاسداران نمایشی سەربازی ئەنجامدا. رودانی ئەم هێرشە لەكاتێكدایە، بەهۆی سزا نوێیەكانی ئەمریكا بۆسەر ئێران، ماوەیەكە دۆخی ئابوری ئەو وڵاتە بەرەو پاشەكشێ دەڕوات و لە شەقامدا ناڕەزایەتی دەستیپێكردووە. فەرماندەكانی سوپای پاسداران پێشتر هۆشدارییاندا بەتوندی روبەڕووی هەر هێرشێك دەبنەوە كە لەلایەن هێزەكانی ئۆپۆزسیۆنەوە ئەنجام بدرێت، لەوچوارچێوەیەشدا سەرەتای ئەم مانگە، سوپای پاسداران موشەكبارانی بارەگای سەرەكی حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران و حزبی دیموكراتی كوردستانیان كرد لە قەزای كۆیە لە هەرێمی كوردستان و بەهۆیەوە ژمارەیەك پێشمەرگە ئەو دوو حزبە شەهیدو برینداربوون. بەرپرسانی ئێران بەبێ ئەوەی ناوبهێنن، بەشێوەیەكی ناڕاستەوخۆ بەرپرسیارێتی هێرشەكەی ئەهواز دەخەنە ئەستۆی سعودیە، بەوپێیەی بەوتەی ئەوان سعودیە پشتیوانی جوڵانەوەی عەرەبەكان دەكات لە ئێران.

( درەو میدیا): دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا هەڕەشە لە وڵاتانی بەرهەمهێنەری نەوت لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست دەكات و داوایان لێدەكات نرخەكەی دابەزێنن. ترەمپ لە نوێترین تویتیدا جارێكی تر توڕەیی خۆی لە بەرزبوونەوەی نرخی نەوت دەردەبڕێت و داوا لە " ئۆپێك" دەكات كاربكات بۆ دابەزاندنی نرخەكەی، لەبەرامبەر ئەوەی كە ئەمریكا پارێزگاری لە چەند وڵاتێكی ئەندامی رێكخراوەكە دەكات. ترەمپ  ئەمڕۆ پێنجشەممە لە تویتێكدا دەڵێت:" ئێمە چەند وڵاتێك لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست دەپارێزین، كە ئەگەر ئێمە نەبین ئەوا بۆ ماوەیەكی دوورودرێژ ئاسایشیان سەقامگیر نابێت، لەگەڵ ئەوەشدا ئەوان بەردەوامن لەسەر بەرزكردنەوەی نرخی نەوت، پێویستە لەسەر ئۆپێكی خۆرخكار ئێستا نرخی نەوت دابەزێنێت". ئەمە یەكەمجار نییە كە سەرۆكی ئەمریكا رەخنە لە رێكخراوی "ئۆپێك" دەگرێت لەسەر بەرزبوونەوەی نرخی نەوت و لە حوەزیران و تەمموزی رابردووش رایگەیاند وڵاتەكەی بەرزبوونەوەی نرخی نەوت رەتدەكاتەوە و رایگەیاند بە دەستی هەندێك نرخی نەوت بەرزدەكرێتەوە. تویتەكەی ترەمپ لە كاتێكدایە كە هەفتەی داهاتوو وڵاتانی ئۆپیك و دەرەوەی ئۆپیك لە جەزائیر كۆدەبنەوە و پێشبینی دەكرێت لە و كۆبوونەوەیەدا وڵاتانی بەرهەمهێنەری نەوت چاو پشكی بەرهەمهێنانی نەوتی خاودا بخشێننەوە.

( درەو میدیا): لە پێشهاتێكدا كە ئاماژەیە بۆ مەترسییەكی جدی و ڕاستەقینە، ڕۆژنامەی (زە سەن)ی، بەریتانی بڵاویكردۆتەوە، ژمارەیەك لە كۆمپانیاكانی دەرمان لەو وڵاتە سەرقاڵی عەمباركردنی حەبی (ڤیاگرا)ن، كە بۆ بەهیزكردنی توانای سێكسی بەكاردەهێنرێت، بۆ خۆ بەدور بگرن لە ئەگەری هەر كەموكورتیەك لەبڕی ئەو دەرمانە ، ئەگەر لەندەن لە یەكێتی ئەوروپا چووە دەرەوە. بەگوێرەی ڕۆژنامەكە، كۆمپانیای (زافا) بەریتانی، كە خاوەنی دەرمانخانەیە لەسەر تۆڕی ئینتەرنێت، سەرقاڵی پڕكردنی گەنجینەكانیەتی لە حەبی  ڤیاگرا بۆ ڕوبەڕوبونەوەی ئەگەرەكانی بڕینی ئەو دەرمانە لە دەرەوە. كۆمپانیایەكە لە كاتی ئاسایدا بەشی دوو هەفتە لەو دەرمانەی گلدەداتەوە، بەڵام ئێستا سەرقاڵی كۆكردنەوەی یەك ملیۆن دەنك حەبی ڤیاگرایە، بەوەش بڕی عەمباركراوی كۆمپانیاكە لەو دەرمانە، بەرزدەبێتەوە بۆ ئاستیك كە بەشی چوار مانگی تەواوی ئەو وڵاتە بكاتە. داڤید مینیرتز، بەڕێوبەری جێبەجێكاری كۆمپانیاكە بە ڕۆژنامەكەی ڕاگەیاندووە، زافا عەمباركردنی ئەو دەرمانەی زیادكردووە بۆئەوەی خۆی بپارێزێت لە لێكەوتەكانی چونە دەرەوەی بەریتانیا لەیەكێتی ئەوروپا بەبێ‌ هیچ ڕێككەوتنێك، یاخود بەپێی هەندێك مەرجی ئابوری خراپ. ڕاشیگەیاندووە، ئامانجیان ئەوەیە زامنی توانای خۆیانبكەن لەخزمەتكردنی كڕیارەكانیان لەهەر كاتێكدا كە ڕوویان تیدەكەن. ئەوەش لەكاتێكدایە، ئیرلەندا پێكهاتە سەرەكییەكانی دروستكردنی حەبی ڤیاگرا بەرهەمدێنێت، بەڵام ئەو بەهێزكەرە سێكسیە، بەتەواوی لە وڵاتی فەرەنسا دروست دەكرێت.      

 (درەو میدیا): هەریەك لە ئێران و ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا و حكومەتی سوریا و ئۆپۆزسیۆنی سوریا پێشوازی لە ڕێككەوتنی توركیا و ڕوسیا دەكەن سەبارەت بە دامەزراندنی ناوچەیەكی داماڵراو لە چەك لە ناوچەكانی نێوان ئۆپۆزسیۆنی سوریا و ناوچەكانی رژێم لە پارێزگای ئیدلیب، كە دوێنێ‌ دووشەممە ڤلادیمێر پوتن سەرۆكی ڕوسیا و ڕەجەب تەیب ئەردۆغان هاوتای توركییەكەی، دوای دیدارەكەیان لە هاوینەهەواری سۆچی ڕایانگەیاند. لەكادرانەوەیدا بەرامبەر بەو رێككەوتنەی نێوان پوتن و ئەردۆغان، وەزارەتی دەرەوەی سوریا ئەمڕۆ پێشوازی لە رێككەوتنەكە كرد بۆ پێكهێنانی ناوچەیەكی داماڵراو لە چەك لە ئیدلیب، بەدرێژایی هیڵی بەریەككەوتنی نێوان سوپای سوریا و گروپە چەكدارەكان. سایتی كەناڵی (RT) ڕوسی، لە زاری سەرچاوەیەك لە وەزارەتی دەرەوەی سوریا ڕایگەیاندووە، سوریا پێشوازی لە ڕێككەوتنی تایبەت بە پاێزگای ئیدلیب دەكات، تەئكیدیشی كردووە، ئەو ڕێككەوتنە دەرئەنجامی  گفتوگۆ چڕوپڕەكانی نێوان ڕوسیا و سوریایە و  بەهەماهەنگی نێوان هەردوو وڵات كراوە.  سەرچاوەكەی وەزارەتی دەرەوەی سوریا راشیگەیاندووە، حكومەتی دیمەشق پێشوازی لە هەر دەستپێشخەرییە دەكات كە ڕێگە لەڕشتنی خوێنی سورییەكان بگرێت و بەشداری بكات  لە گەڕاندنەوەی ئاسایش و سەقامگیری بۆ هەر ناوچەیەك كە تیرۆر گورزی لێدابێت. هاوكات بەهرام قاسمی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران ڕایگەیاند، ڕێككەوتنەكە هەنگاوێكی گرنگە بۆ كۆتاییهێنان بە پاشماوەكانی تیرۆر و داڕشتنی چارەسەرێكی سیاسی لە سوریا. میدیاكانی ئێران ئەمڕۆ لەزاری قاسمیەوە بڵاویانكردەوە، تاران پێشوازی لە پێكهینانی ناوچەیەكی داماڵراو لەچەك دەكات و سیاسەتی وڵاتەكەشی پشتیوانیكردنە لە پاككردنەوەی ئەو ناوچانە لە تیرۆر هاوشانی ڕاگرتنی خوێنڕشتن و هەر جۆرە توندوتیژییەك.  هەر لەوچوارچێوەیەدا، محەمەد جەواد زەریف، وەزیری دەرەوەی ئێران لە تویتێكدا ڕایگەیاندووە" دیپلۆماسیەتی چالاك دەبێتە مایەی وەستانەوە بەڕووی جەنگ و ململانێ‌ لە ئیدلیب".  زەریف هەوڵە دیپلۆماسییەكانیشی بە كاریگەر داناوە، كە لە ماوەی چەند هەفتەی ڕابردوودا چڕببوەوە لەلاكاتی سەردانەكەی بۆ ئەنكەرەلاو دیمەشق ولوتكەی سێ‌ قۆڵی تاران، دوای ئەوەش كۆبوونەوەی دووقۆڵی ڕوسیا و توركیا لە سۆچی.  ئەمریكا ڕێككەوتنكەی پێباشە و متمانەشی بە ئەسەد نیە وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكاش پێشوازی لە ڕێككەوتنەكە كرد و لەڕێی وتەبێژەكەیەوە ڕایگەیاند"پێشوازی لە هەر هەوڵێكی ڕاستگۆیانە دەكەین كە ببێتە مایەی هێوركردنەوەی توندوتیژی". وتەبێژی كۆشكی سپی ئاماژەی بەوەشكردوە، دوناڵد ترەمپ و ڤلادیمێر پوتن لە كاتی كۆبونەوەیەكەیان لە ڤێتنام لە مانگی نۆڤەمبەری ساڵی 2017 تەئكیدیان لەوەكردەوە، چارەسەری سەربازی بۆ قەیرانی سوریا ڕەتدەكەنەوە، ڕاشیگەیاندووە، ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا پشتیوانی سەرجەم ئەو هەنگاوانە دەكات كە دەبنە مایەی پاراستی هاوڵاتیانی سڤیل و ڕێگەگرتن لە سەرهەڵدانەوەی توندوتیژی لە سوریا.  هاوكات، شۆن رۆبرتسۆن وتەبێژی  وەزارەتی بەرگری ئەمریكا (پێنتاگۆن)، بە ئاژانسی ئەنادۆڵی وتوە، وڵاتەكەی پشتیوانی هەر هەنگاوێك دەكات كە ببێتەمایەی دۆزینەوەی چارەسەرێكی سیاسی بۆ قەیرانی سوریا و لەناوبردنی گروپە تیرۆریستییەكان لەو وڵاتە و پشتیوانیش لە گفتوگۆكانی ژنێڤ دەكەن كە ئامانجی دۆزینەوەی چارەسەرێكی سیاسییە بۆ قەیرانی سوریا.  هەر لەو چوارچێوەیەدا بەرپرسێكی ئەمریكی لە لێدوانێكدا بۆ ئاژانسی هەواڵی ئەنادۆڵ، هیوای خواستووە هێمنی و ئارامی لە ئیدلیب درێژە بكێشێت، ئاماژەی بەوەشكردوە، لەگەڵ ئەوەی وڵاتەكەی بەشداری نەكردووە لە دانوستەكانی نێوان ڕوسیا و توركیا، بەڵام ئەو هەر هەنگاوێك ببێتە مایەی ڕێگەگرتن لە رژێمی سوریا و پشتیوانەكانی بۆ هێرشكردنە سەر ئیدلیب هاندەرێكی باشە، هۆشداریشداوە لەهەر هێرشێكی ڕژێم بۆ سەر ئیدلیب، كە دەبێتە هۆی وێرانكارییەكی مەترسیدار لە ناوچەكە. ڕاشیگەیاندووە، نیگەرانییەكانیان سەبارەت بە كردەوەكانی ڕژێمی سوریا لەبارەی سەقامگیری لە ئیدلیب و ناوچەكانی تر وەك خۆی دەمێنێتەوە، بۆیە بەردەوامدەبن لە چاودێریكردنی دۆخی ناوچەكە و هەنگاوەكانی ڕژێم لەنزیكەوە. جوگرافیایەكی دانپیانراو بۆ گروپە چەكدارەكان لە سوریا بەرپرسێكی ئۆپۆزسیۆنی سوریا لە لێدوانێكدا بۆ ئاژانسی هەواڵی ڕۆیتەرز ڕایگەیاند: ڕێككەوتنی توركیا و ڕوسیا سەبارەت بەئیدلیب، خەونی بەشار ئەسەدی لەباربرد بۆ كۆنترۆڵكردنی تەواوەتی خاكی سوریا. ئەو بەرپرسە كە نەیویستوە سەرچاوەكە ناوەكەی ئاشكرابكات، ئاماژەی بەوەشكردوە، ناوچەی دابڕاو كە ڕێككەوتنی لەسەركراوە لە ئیدلیب گیانی هاوڵاتیان ڕزگاردەكات و ناوچەكانی ئۆپۆزسیۆنیش لە بۆمبارانی سوپای سوریا دەپارێزێت، تەئكیدیشی كردووە، ڕێككەوتنەكە ناوچەیەكی جوگرافیی بۆ سوپای سوریای ئازاد دروستدەكات، كە دەكرێت ببێتە سەرەتای قۆناغی ڕاگوزەری سیاسی بۆ دوای ئەسەد. ڕۆژی دووشەممەی ڕابردوو، ڤلادێمیر پوتن سەرۆكی ڕوسیا و ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی توركیا دوای كۆبوونەوەكەیان لە هاوینەهەواری سۆچی لە باشووری ڕوسیا، ڕایانگەیاند، لەبارەی ئیدلیبەوە گەیشتونەتە ڕێككەوتن و بەوپێیەش ناوچەیەكی داماڵراو لە چەك لە نێوان ئۆپۆزسیۆن و سوپای ئەسەد دادەمەزرێت.  ئەو ناوچەیە بە قوڵی 15-20 كیلۆمەترە بەدرێژیی هێڵی بەریەككەوتنی هێزەكانی ئۆپۆزسیۆن و هێزە چەكدارەكان، لە15ی ئۆكتۆبەر/ تشرینی یەكەمی داهاتووە دەست بەدامەزراندنی دەكرێت و چەكدارەكانی بەرەی نوسرە دەكرێنە دەرەوەو تیمە سەربازییەكانی ڕوسیا و توركیاش چاودێری ناوچەكە دەكەن. دوای ڕاگەیاندنی ڕێككەوتنەكەش، سێرگی شویگۆ، وەزیری بەرگری ڕوسیا ڕایگەیاند، هێزەكانی رژێمی سوریا و هاوپەیمانەكانی هیچ پرۆسەیەكی سەربازی تازە لە پارێزگای ئیدلیب ئەنجامنادەن.      

(درەو میدیا): ژمارەیەك كەس هێرشیانكردەسەر بینای باڵیۆزخانەی ئێران لە پاریسی پایتەختی فەرەنسا. بەهرامی قاسمی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران راگەیاند، هێرشەكە پاشنیوەڕۆی دوێنێ رویداوە و هێرشبەرەكان نەیانتوانیوە بچنە ناو بینای باڵیۆزخانەكەوە و ژمارەیەكیان لەلایەن پۆلیسەوە دەستگیركراون. قاسمی وتی: خوازیارین دەسەڵاتدارانی فەرەنسا دەستگیركراوەكان دادگایی بكەن و ئەنجامی دادگاییەكەش ئاشكرابكەن. بەپێی قسەی ئاژانسی تەسنیمی ئێرانی، بەهۆی هێرشەكەوە شوشەی پەنجەرەكانی باڵیۆزخانە شكاون. ژمارەیەك لە ماڵپەڕە فارسی زمانەكان بڵاویانكردەوە، بەر لە هێرشەكە خۆپیشاندانێكی ناڕەزایەتی لە نزیك باڵیۆزخانەی ئێران بەڕێوەچووە، دوای تەواوبونی خۆپیشاندانەكە، ژمارەیەك لە خۆپیشاندەران بەرەو ئاڕاستەی بینای باڵیۆزخانە رۆیشتوون. هەردوو ئاژانسی تەسنیم و فارس كە سەربە كۆماری ئیسلامین، رایانگەیاند، هێرشبەرەكانی سەر باڵیۆزخانەی ئێران لە پاریس كوردبوون و ئەندامی كۆمەڵەی زەحمەتكێشانی كوردستانی ئێران بوون. ئەمە لەكاتێكدایە كە تائێستا هیچ لایەنێكی كوردی رۆژهەڵاتی كوردستان بەرپرسیارێتی روداوەكەی نەگرتووەتە ئەستۆ. هەفتەی رابردوو سوپای پاسدارانی ئێران لە ورمێوە بارەگای سەرەكی هەردوو حزبی دیموكراتی كوردستان و حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێرانی لە قەزای كۆیە موشەكباران كرد و بەهۆیەوە دەیان كەس شەهید و برینداربوون. هاوكات لەگەڵ هێرشەكەدا كۆماری ئیسلامی سێ چالاكوانی سیاسی كوردی لەسێدارەدا، ئەو روداوانە كاردانەوەی ناوخۆیی و دەرەكی زۆری بەدوای خۆیدا هێنا.