پەرلەمانی توركیا ئەمڕۆ هەینی ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەختی پەرلەمان و سەرۆكایەتی لە 24ی حوەزەیرانی داهاتوودا پەسەندكرد و پەرلەمانتارانی پارتی دیموكراتی گەلان " هەدەپە"ش كۆبوونەوەكەیان بایكۆت كرد. پرۆژە یاسای ئەنجامدانی هەڵبژاردن لە 25ی حوەزەیراندا لەلایەن هەردوو فراكسیۆنی ئاكە و مەهەپەوە پێشكەشكرا و لە كۆی 550 پەرلەمانتار 386 پەرلەمنتار دەنگیان پێدا. بڕیاربوو هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی و پەرلەمانی توركیا لە تشرینی دووەمی ساڵی 2019 ئەنجامبدرێت، بەڵام رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا و پارتەكەی بە هاوكاری پارتی بزوتنەوەی نەتەوە پەرستی توركیا " مەهەپە" وادەكەیان بۆ 24ی حوەزیرانی ئەمساڵ پێشخست.  

نرخی نەوت لە بازاڕەكانی جیهاندا بە شێوەیەكی بەرچاو بەرزبوەوە و نرخی یەك بەەرمیل نەوتی خاوی برێنت گەیشتە 74.35 سەنت ، ئەوەش بەرزترین ئاستی نرخی نەوتە لەم چەند ساڵەدا. هاوكات نرخی یەك بەرمیل نەوتی خاوی تەكسای گەیشتە 69.18 دۆلارە ئەمە لە كاتێكدایە كە هەرێمی كوردستان بەردەوامە لەسەر پاشەكەوتی موچە كە ئەو كاتەی سیستمی پاشەكەوتی موچەی پەیڕەوكرد نرخی بەرمیلێك نەوت 25 دۆلار بوو واتا ئێستا بەرێژەی 300% بەرزبوەتەوە. ئێستا هەرێم رۆژانە نزیكەی 330 هەزار بەرمیل نەوت هەناردە دەكات، ئەگەر لێكدانەوەیەكی ئاسایی بۆ بكرێت، كە 10 دۆلار نرخی نەوت هەرێم كەمترە لە نەوتی برێنت كە 74.35 دۆلارە واتا نەوتی هەریم 64.35 دۆلار دەكات، ئەوا كۆی داهاتی مانگێكی نەوتی هەرێم دەكاتە ( 633 ملیۆن دۆلار ) كە مانگانە ( 185 ملیۆن دۆلار) قەرز دەداتەوە، بەو پێیە مانگانە 125 ملیۆن دۆلاری قەرزی كۆمپانیا نەوتیەكان دەداتەوە، 25 ملیۆن دۆلار خەرجی گواستنەوەی نەوتە، 35 ملیۆن دۆلار قەرزی توركیا دەداتەوە، واتا هەرێم لەو 633 ملیۆن دۆلارە، بڕی 448 ملیۆن دۆلاری بۆ دەمێنێتەوە كە دەكاتە ( 546 ملیار دینار) لەگەڵ ( 317 ملیار دیناری) بەغداد و 25 ملیار دیناری ئەمریكیەكان و 120 ملیار دیناری داهاتی ناوخۆ كە بۆ خەرجی وەزارەتەكانە دەكاتە ( 1 ترلیۆن و 8 ملیار دینار).

وەرگێڕان و ئامادەکردنی: نامیق رەسوڵ كوبا پێی نایە قۆناغێكی نوێیەوە، ماڵئاوایی لە قۆناغی دەسەڵاتی كاسترۆ و بنەماڵەكەی كرد، دوای ئەوەی ئەنجومەنی گەل " پەرلەمان سەركردەیەكی تری بۆ وڵات هەڵبژارد تا جێگای سەرۆكی ئێستا " رائول كاسترۆ" بگرێتەوە كە دوای (10) ساڵ لە سەرۆكایەتیكردنی بە ویستی خۆی دەستبەرداری دەسەڵات بوو. ئەنجومەنی گەلی كوبا " میگێل دیاز كانیل" ی تەمەن 58 ساڵی وەك سەرۆكی وڵات هەڵبژارد، ئەوەش بە واتای كۆتایهاتنی حكومی فیدڵ و رائول كاسترۆ دێت كە لە دوای سەركەوتنی شۆڕی كوباوە لە ساڵی 1959 جگە لەو دوو برایە هیچ سەرۆكێكی تری بەخۆیەوە نەبینیوە. نەوەیەكی نوێ‌ دیاز كایل ئەندازیاری ئەلیكترۆنی لە كوبا خوێندووە، ماوەی 30 ساڵ لە ریزەكانی حزبی شیوعیدا كاریكردووە و وەك وەزیری خوێندنی باڵا دەستبەكاربووە تائەوكاتەی لە ساڵی 2013 دا بە جێگری سەرۆك هەڵبژێردرا. هەرچەندە دیاز  كایل بە میانڕەو لە سەركردایەتیكردندا دادەنرێت، بەڵام هەڵوێستەكانی ئەمدواییەی زیاتر توندڕەویی نیشاندەدەن، بەتایبەتی ئەوەی پەیوەستە بە هەڵوێستی دەربارەی پەیوەندیی لەگەڵ ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و ئازادكردنی ئابوریی كوبا. ساڵی 2015 گرتەیەكی ڤیدیۆی دزەپێكراو بڵاوكرایەوە كە تێیدا دیاز دەردەكەوێت لە كۆبوونەوەیەكی حزبیدا قسەدەكات و رەخنە لە " میدیای سەربەخۆ" دەگرێت و دەڵێت باڵیۆزخانەی وڵاتانی خۆرئاوای لە كوبا پشتیگری چالاكی روخێنەر دەكەن لە وڵاتدا، هەروەها هەنگاوی سەرۆكی پێشووی ئەمریكا باراك ئۆباما بۆ دەستپێكردنەوەی پەیوەندییە دیپلۆماتییەكانی لەگەڵ وڵاتەكەیدا بەوە وەسفدەكات كە " رێگایەكی ترە بۆ بەدیهێنانی ئامانجی كۆتاییی كە وێرانكردنی شۆڕشی كوبایە". بەڕای بەشێك لە چاودێران لۆژیكی نییە قسە لەوە بكرێت كە گرتنە دەستی دەسەڵات لەلایەن دیازە و بە قۆناغی پۆست كاسترۆ ناوبنرێت، لەبەرئەوەی رائول كاسترۆ وەك سەرۆكی حزبی شیوعی دەمێنێتەوە و ئەلیخاندرۆی كوڕیشی كە تەمەنی 52 ساڵە و ئەفسەرە بە پلەی عەمید لە وەزارەتی ناوخۆ، بە میراتگری خێزانی كاسترۆ لێی دەڕوانرێت. دیاز كانێل دوا دەرچوونی لە زانكۆ وەك مامۆستای زانكۆ كاریكردووە و دواتر لە ریزەكانی حزبی شیوعی دەستی بەكاركردووە لەماوەیەكی كەمدا لە ناوچەی " ڤیلا كلارا" پۆستێكی باڵای حزبی گرتە دەست و لەو ناوچەیەش ژیانێكی خاكی و سادە دەژیا و بووە مایەی سەرنجی هاوڵاتیانی ناوچەكە و بە پێچەوانەی زۆرینەی سەركردەكانی حزبەوە زۆرجار بە پاسكیل هاتوچۆی دەكرد. ساڵی 2003 دیاز بە ئەندامی مەكتەبی سیاسی حزبی شیوعی هەڵبژێردرا كە لە 15 ئەندام پێكدێت، ئەوەش بازێكی گەورە بوو لە رێچەكەی بەرزبوونەوەی لە ریزەكانی حزبدا و ساڵی 2009 دوای دەستبەرداربوونی فیدڵ كاسترۆ و هەڵبژاردنی رائۆلی برای بە سەرۆك، دیاز وەك وەزیری خوێندنی باڵا دیاریكرا و ساڵی 2012 هەنگاوێكی تر چووە پێشەەوە و لەگەڵ حەوت كەسی تر لە ئەنجومەنی وەزیران وەك جێگری سەرۆك دەستنیشانكرا و دوای ساڵێك بۆ ئەندامێتی لە ئەنجومەنی دەوڵەت و جێگری یەكەمی سەرۆك بەرزكرایەوە. بە دەستبەكاربوونی دیاز وەك سەرۆكی دەوڵەت دەشبێتە فەرماندەی باڵای هێزە چەكدارەكان و بەوەش پێویستە لەسەری مامەڵ پاسەوانی كۆن و ئەو ژەنەراڵانە بكات كە بەشێكی بنەڕەتین لە دامەزراوەی سەربازی لەدوای سەركەوتنی شۆڕشەوە و ژمارەیەكی زۆر لەو ژەنەراڵانە پۆستی باڵایان لە سوپا و حزبدا بەدەستەوەیە. ئاڵنگارییەكان یەكێك لەو ئاڵنگارییە گەورانەی كە رووبەڕووی دیاز دەبنەوە، داكشانی ئابوری و تێپەڕاندنی ئەو قەیرانی ئابورییە خنكێنەرەیە كە كوبای تێدایە و داهاتی كرێكارێكی كوبا لە دەوڵەتدا مانگانە (30 دۆلار) تێپەڕناكات و 80%ی كوبییەكان لە كەرتی گشتی حكومەتدا كاردەكەن. لە رابردوودا ڤەنزوێلا بڕێكی زۆر لە نەوتی بە نرخێكی زۆر كەم  پێشكەشی كوبا دەكرد و بەهاكەی ساڵانە دەگەیشتە نزیكەی (6 ملیار) دۆلار لە ساڵێكدا، بەڵام لەگەڵ دابەزینی نرخی نەوت و ئاڵۆزییەكانی دۆخی ڤەنزوێلا و دوای كۆچی دوایی هۆگۆ چاڤێز، هاوكارییەكانی ڤەنزوێلا بۆ كوبا وەستان، هەروەها دەستبەكاربوونی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی نوێی ئەمریكا  لە سەرەتای ساڵی 2017دا پەیوەندییەكانی نێوان هاڤانا و واشنتۆنی تاریكتر كرد كە دوای چەندین ساڵ لە پچڕان ئاسایی ببوونەوە، ترەمپ كۆت و بەندی خستە سەر گەشتی هاوڵاتیانی ئەمریكا بۆ كوبا و ئەو كەسانەی خوازیارن گەشتی كوبا بكەن پێویستە لە رێگەی گروپی گەشتیارییەوە بێت كە كۆمپانیا ئەمریكییەكان رێكیدەخەن. وەسێتننامەكەی كاسترۆ فیدڵ كاسترۆ لەدوای سەركەوتنی شۆڕشی كوبا لە ساڵی 1959 بووە یەكەمین سەرۆكی كوبا و بۆ ماوەی زیاتر لە نیو سەدە سەرۆكایەتی وڵاتی كرد و ساڵی 2006 دەسەڵاتی رادەستی رائول كاسترۆی برای كرد و كاسترۆ ساڵی 2016 لە تەمەنی 90 ساڵیدا كۆچی دواییكرد. رائولی كاسترۆ لە كاتی مەراسیمی بەخاكسپاردنی خۆڵەمێشی جەستەی فیدڵ كاسترۆ وتی لەسەر داوای كاسترۆ پرۆژە یاسایەك  پێشكەشی پەرلەمان دەكات بۆ ئەوەی هیچ شوێن و شەقامێكی كوبا بەناوی فیدڵ كاسترۆوە نەكرێت و وتی " فیدڵ هەتا داو ساتەكانی ژیانی سوربووە لەسەر ئەوەی كە هیچ شوێنێكی گشتی نەكرێت بە ناویەوە و وێنەی لە هیچ دامەزراوە و گۆڕەپان و باخچەیە و شەقامێك و شوێنە گشتییەكاندا دانەنرێت و هیچ جۆرە پەیكەرێكی بۆ دروست نەكرێت."

راپۆرتی شیكاری: نامیق رەسوڵ  رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی پارتی داد و گەشەپێدانی توركیا " ئاكەپە" و سەرۆك كۆماری توركیا وادەی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی و پەرلەمانی وڵاتی پێشخست بۆ 24ی حوەزیرانی داهاتوو، هەرچەندە كە بڕیاربوو ئەو دوو هەڵبژاردنە سێی تشرینی دووەمی 2019 و هەڵبژاردنی شارەوانییەكان ئازاری هەمان ساڵ ئەنجامبدرێن. ئەردۆغان هەرچەندە لە ماوەی رابردوودا دەنگۆی ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەختی رەتدەكردەوە، بەڵام شێوازیی راگەیاندنی پێشخستنی ئەم هەڵبژاردنە سروشتێكی پلان بۆداڕێژراوی هەیە، رۆژ سێشەممە دەوڵەتی باخچەلی سەرۆكی پارتی بزوتنەوەی نەتەوە پەرستی توركیا " مەهەپە" كە پێشووتر نەیارێكی سەرسەختی ئەردۆغان بوو ئێستا هاوپەیمانێتی، داوای ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەختی كرد. ئەمڕۆ چوارشەممە 18ی نیسانیش دوای كۆبوونەوەی لەگەڵ باخچەلی، ئەردۆغان لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا  وتی " بڕیارماندا هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی و پەرلەمانی رۆژی یەكشەممە 24ی حوزەیرانی 2018 بەڕێوەبچێت." دوابەدوای لێدوانەكەی ئەردۆغان ، فراكسیۆنی ئاكەپە و مەهەپە لە پەرلەمانی توركیا رایانگەیاند  رێوشوێنی یاسایی لە پەرلەمان دەگرنەبەر بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی و پەرلەمان لە 24ی حوەزیراندا ." لیژنەی هەڵبژاردنەكان ئامادەكاریی دەكات  سەرۆكی لیژنەی باڵای هەڵبژاردنەكانی توركیا رایگەیاند لە چوارشەممە وە ئامادەكارییان بۆ دانانی خشتەیەكی زەمەنی بۆ هەڵبژاردنی پێشوەختی سەرۆكایەتی و پەرلەمان دەستپێكردووە و لە دوو رۆژدا تەواوی دەكەن. سەعدی گۆڤەن لە كۆنفراسێكی رۆژنامەوانیدا وتیشی : " داوا لە دادگای باڵا دەكەین دۆكیۆمێنتی پێویستمان بداتێ، ئەوكاتە رونیدەكەینەوە كە كام حزب مافی هەیە بەشداری هەڵبژاردنەكان بكات". سێ مانگی تر باری نائاسایی پێش ئەوەی ئەردۆغان داوای ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەخت بكات پەرلەمانی توركیا بڕیاری درێژكردنەوەی باری نائاسایی وڵاتی بۆ سێ‌ مانگی تر پەسەندكرد كە لەلایەن حكومەتی توركیاوە پێشنیازكرابوو. لە دوای هەوڵی كودەتا شكستخواردووەكەی 15ی تەمموزی توركیا بەردەوام حكومەتی ئەنكەرە باری نائاسایی درێژدەكاتەوە و لەو كاتەشەوە هەڵمەتێكی بۆ دەستگیركردنی نەیارانی حكومەت و داخستنی میدیا ئۆپۆزسیۆنەكان دەستپێكردووە و هەڵمەتەكەش بە شێوەیەكی سەرەكی پارتی دیموكراتی گەلان " هەدەپە" و لایەنگرانی بزوتنەوەی خزمەتی فەتحوڵا گولەنی كردوەتە ئامانج كە ئەردۆغان ئەمەی دووەمیان بە پلانداڕێژەری سەرەكی كودەتاكە ناودەبات. هۆكارەكانی پێشخستنی وادەی هەڵبژاردن راگەیاندنی هەڵبژاردنی پێشوەخت  لەلایەن ئەردۆغانەوە لە كاتێكدایە كە توركیا لە رووی ئیقلیمییەوە رووبەڕووی دۆخێكی دژواری سەربازی و ئابوری بوەتەوە و پەیوەندییە دەرەكییەكانیشی لەگەڵ ئەمریكا و وڵاتانی ئەوروپا و ناوچەكەش خراپە. ئەم هەڵبژاردنانەی توركیا بە یەكلاكەرەوە دادەنرێن لە مێژووی توركیادا،  لە راپرسییەكەی نیسانی 2017دا گۆڕینی سیستمی وڵات لە پەرلەمانییەوە بۆ سەرۆكایەتی پەسەندكرا، ئەم یاسایە دەسەڵاتی زۆر بە سەرۆك كۆمار دەبەخشێت و دوای ئەم هەڵبژاردنە دەچێتە بواری جێبەجێكردنەوە. بە گوێرەی هەمواری دەستوری توركیا ئەردۆغانی تەمەن ( 64 ساڵ ) كە لە 2003ەوە وەك سەرۆك وەزیران و سەرۆك كۆمار لە دەسەڵاتدایە، مافی ئەوەی دەبێت خۆی بۆ دوو خولی سەرۆكایەتی پێنج ساڵە كاندید بكات. جەنگیز تورك یەكێك لە سەركردەكانی جەهەپە دەڵێت" پێشخستنی هەڵبژاردنەكان لەلایەن ئاكەپەوە بەهۆی ئەوەیە كە ترسێكی زۆری لە داڕمانی جەماوەر هەیە لە شەقامی توركیادا و ئەردۆغان ئەو هەنگاوەی ناوە بۆئەوەی هەل بۆ ئەوانی تر نەڕەخسێنێت كاتی تەواوەتیان هەبێت خۆیان بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن ئامادەبكەن، وەك ئەوەی كە ئەردۆغان خۆی چەند مانگێكە دەستیپێكردووە و ئەمسەر و ئەوسەری وڵات دەگەڕێت." هاوكات مستەفا ئۆزجان چاودێری سیاسی توركیا لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەی " عەرەبی 21 " رایگەیاند ئاراستەیەك لای پارتی دەسەڵاتداری توركیا دروست بووە بە پێویستی دەزانێت كە بەهۆی جێگیربوونی سوپای توركیا لە عەفرین و دۆخی خراپی ئابوری و دابەزینی خێرای بەهای لیرەی توركی هەڵبژاردنی پێشوەخت ئەنجامبدرێت. هاوكات تۆران قشڵاقچی نوسەر و رۆژنامەنوسی تورك لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەی " عەرەبی 21" وتی :" راگەیاندنی هەڵبژاردنی پێشوەخت چاوەڕوانكراو بوو، جموجوڵی زۆری ئەردۆغان و وتاری رۆژانەی لە شارەكاندا ئاماژەبوون بۆئەوەی كە هەڵبژاردنی پێشوەخت بڕیاری لێدەدرێت." بە بۆچوونی قشڵاقچی ئۆپەراسیۆنی عەفرین و كێشە دەرەكییەكانی توركیا پێویستیان بە یەكخستنی بەرەی ناوخۆ هەیە و ئەوەش تەنها لە رێگەی هەڵبژاردنی پێشوەختەوە بەدی دێت.   هەدەپە و جەهەپە بۆ هەڵبژاردن ئامادەن لە كاردانەوەیدا بەرامبەر راگەیاندنی هەڵبژاردنی پێشوەخت پارتی دیموكراتی گەلان " هەدەپە"  رایدەگەیەنێت كە ئامادەی هەڵبژاردنن. پەروین بوڵدان هاوسەرۆكی " هەدەپە"  لە پۆستێكیدا لە پەیجی هەدەپە لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك نوسیوێتی: " بە گیانی حەوتی حوەزیرانەوە پێشوازی لە هەڵبژاردنی پێشوەخت دەكەین و دەیبەینەوە." هەروەها بوڵەند توزجان وتەبێژ و جێگری سەرۆكی پارتی گەلی كۆماری " جەهەپە"  ئامادەیی حزبەكەی بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەخت راگەیاند. توزجان لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا وتی :" جەهەپە ئامادەیە بۆ هەڵبژاردن وەكو ئەوەی بەیانی ئەنجامبدرێت". وتەبێژی جەهەپە داواشیكرد دەستبەجێ‌ باری نائاسیی لە توركیا كۆتایی پێبهێنرێت و وتی:" پێویستە دەستبەجێ‌ باری نائاسایی كۆتایی بێت، ناكرێت هەڵبژاردن لە ژێر سایەی باری نائاساییدا بكرێت و وڵاتەكەمان پێویستی بەوەیە باری نائاسایی لە ئەمڕۆوە كۆتایی پێبهێنرێت".  سەرۆكی پارتی نیشتمانی توركیاش دوغو برینشیك رایگەیاند حزبەكەی بۆ هەڵبژاردنی پێشوەخت ئامادەیە و وتیشی " ئەمجارە ئەردۆغان براوەی هەڵبژاردنەكە نابێت". كێ‌ ركابەرێتی ئەردۆغان دەكات؟ لە هەڵبژاردنی پێشووی سەرۆكایەتی توركیادا ركابەری سەرەكی ئەردۆغان، هاوسەرۆكی پارتی دیموكراتی گەلان " سەڵاحەدین دەمیرتاش " بوو كە ئێستا لەدوای كودەتاكەوە لە كونجی زینداندایە و دەیان تۆمەتی ئاراستەكراوە و لە گۆڕەپانی سیاسی دووخراوەتەوەو تا ئێستاش نازانرێت كە هەدەپە كێ‌ بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی كاندیددەكات، لەبەرئەوە بەرای چاودێران ئێستا گۆڕەپانەكە بۆ ئەردۆغان تەخت بووە دەتوانێت بە ئاسانی كورسی سەرۆكایەتی بباتەوە، هەرچەندە پێشبینی ئەوەش دەكرێت كە ركابەری تر رووبەڕووی ئەردۆغان ببنەوە، بەڵام بەهۆی ئەوەی لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆن لەسەر كاندیدێكی هاوبەش رێكناكەون پرۆسەكە بە قازانجی ئەردۆغان دەشكێتەوە. وتەبێژی جەهەپە بوڵەند تورجان لە كۆنفرانسە رۆژنامەوانییەكەیدا رایگەیاند بەمزوانە كاندیدای خۆیان بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی رادەگەیەنن، ئەوەش دوای گفتوگۆی چڕ و قوڵ لەگەڵ پەرلەمانتاران و ئەنجومەنی بەڕێوەبردنی پارتەكەیان. ژنێك چانسی خۆی تاقیدەکاتەوە تا ئێستا بە رەسمی یەك كاندیدا ئامادەیی خۆی بۆ رووبەڕبوونەوەی ئەردۆغان راگەیاندووە لە  هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیدا ئەویش " میراڵ ئاكشینەر " سەرۆكی پارتی چاكە "IYI "، كە پێشتر وەزیری ناوخۆ بووە و كۆتایی ساڵی رابردوو لە مەهەپە جیابوەتەوە و ئەو حزبەی دامەزراندووە. ئاكشینەر لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا  رایگەیاند هیچ بەربەستێكی یاسایی نییە بۆئەوەی خۆی بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی كاندید نەكات و بۆ بەشداریكردن لەو پرۆسەیە 100 هەزار ئیمزا كۆدەكاتەوە. ئاكشینەر كۆتایی ساڵی رابردوو حزبەكەی حزبەكەی دامەزراندووە و بە گوێرەی دەستوری توركیاش حزبە سیاسییەكان ناتوانن بەشداری  هەڵبژاردن بكەن ئەگەر شەش مانگ بەسەر یەكەمین كۆنگرەی حزبەكەدا تێنەپەڕیبێت. گویل دێتەوە مەیدان؟ دەربارەی ركابەریكردنی ئەردۆغان لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیدا ئێستا لەناوخۆی توركیادا باس لە ناوی عەبدوڵا گویل سەرۆك كۆماری پێشوو و هاوڕێی ئەردۆغان دەكرێت كە ئێستا لە ئەردۆغان نیگەرانە و لە ئاكەپە دوووركەوتوەتەوە. شارەزایەكی توركیا پێشبینی ئەوەدەكات كە عەبدوڵا گویل لە رێگەی پارتی سەعادەتەوە ركابەری ئەردۆغان بكات لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیدا، بەڵام ئاماژە بەوەشدەدات كە گویل چانسی لەو ركابەرییەدا لاواز دەبێت ئەگەر نەتوانێت هاوپەیمانێتییەكی بەهێز لەگەڵ پارتە ئۆپۆزسیۆنەكاندا پێكبهێنێت. دەربارەی كاندیدكردنی گویل محەمەد ئەمین یەكێك لە سەركردەكانی حزبی سەعادەت بەدووری نازانێت ئەو هەنگاوە بنێن و رایدەگەیەنێت حزبەكەی لە گفتوگۆدایە و تا ئێستا بڕیاری نەداوە و هەموو بژاردەكان تاوتوێدەكەن. ئامادەکردنی: نامیق رەسوڵ سەرچاوە: ئاژانسەکانی هەواڵ    

بە گوێرەی یاسای هەڵبژاردنەكان ژمارەی كورسییەكانی  خولی چوارەمی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كە رۆژی 12ی ئایاری داهاتوو ئەنجامدەدرێت " 329" كورسییەوە بە گوێرەی رێژەی دانیشتوان 320 كورسی  بەسەر 18 پارێزگاكەی عێراقدا دابەشكراوە و 9 كورسیشی بە شێوەی كۆتا بەسەر پێكهاتە و كەمینەكاندا دابەشكراوە بەمشێوەیەی خوارەوە دابەشكراوە:

رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا وادەی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی و پەرلەمانی پێشخست و بڕیاریدا ئەو دوو هەڵبژاردەنە رۆژی 24ی حوەزیرانی داهاتوو لە یەك رۆژدا ئەنجام بدرێن. ئەردۆغان دوای كۆبوونەوەی لەگەڵ دەوڵەتی باخچەی سەرۆكی بزوتنەوەی نەتەوە پەرستی توركیا " MHP" ی هاوپەیمانی لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا وتی :" هەڵبژاردنەكان رۆژی 24ی حوەزیران بەڕێوەدەچین، واتە زیاتر لە ساڵێك لە وادەی بڕیارلێدراوی خۆی." ئەردۆغان وتیشی :" وڵاتە پێویستی بەوەیە بە خێرایی سیستمی سەرۆكایەتی تێدا جێبەجێ بكرێت." سەرۆك كۆماری توركیا ئاشكراشیكرد دەستبەجێ‌ دەستدەكەن بە رێوشوێنە یاساییەكانی تایبەت بە هەڵبژاردن و گومانی تێدا نییە كە دەستەی باڵای هەڵبژاردنەكان دەستبەجێی ئامادەكاری بۆ هەڵبژاردنەكان دەستپێدەكات. پێشخستنی وادەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی و سەرۆكایەتی توركیا لەلایەن ئەردۆغانەوە لە كاتێكدایە كە  پەرلەمانی توركیا پرۆژە یاسای گۆڕینی سیستمی وڵاتی لە پەرلەمانییەوە بۆ سەرۆكایەتی پەسەندكردووە و لەدوای ئەم هەڵبژاردنە دەچێتە بواری جێبەجێكردنەوە و تێیدا دەسەڵاتێكی زۆر بە سەرۆك كۆمار دراوە كە ئەردۆغان خۆی بۆ كاندید دەكات . هەروەها پارتی داد و گەشەپێدانی" AKP " كە رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكایەتی دەكات لەگەڵ دەوڵەتی باخچەلی " هاوپەیمانی جەماوەریان " بۆ ئەو هەڵبژاردنە پێكهێناوە و  لە ناوخۆی توركیاشدا باری نائاسایی راگەیەنراوە و زۆرینەی سەركردەكانی پارتی دیموكراتی گەلان " HDP" كە ركابەری سەرەكی ئەردۆغانن لە زیندانەكاندان و بەهۆی هەوڵی كودەتا شكستخواردووەكەشەوە ئەردۆغان هەزاران لایەنگری فەتحوڵا گولەنی دەستگیركردووە.  

دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا ئەمڕۆ چوارشەممە رایگەیاند مایك پۆمپیۆ سەرۆكی دەزگای هەواڵگری ناوەندیی ئەمریكا " CIA" و كاندید بۆ پۆستی وەزارەتی دەرەوە هەفتەی رابردوو لەگەڵ كیم جۆن ئون سەرۆكی كۆریای باكور كۆبووەتەوە. ترەمپ لە تویتێكدا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەر نوسیوێتی " مایك پۆمپیۆ هەفتەی رابردوو لەگەڵ كیم جۆن ئون سەرۆكی كۆریای باكور كۆبووەتەوە، كۆبوونەوەكە زۆر بە باشی بەڕێوەچووە، و پەیوەندی باش دامەزرێنراوە، ئێستا كار بۆ وردەكاری كۆبوونەوەی لوتكە دەكرێت، داماڵینی چەكی ئەتۆی كارێكی زۆر گەورە دەبێت بۆ جیهان و بۆ كۆریای باكوریش." رۆژی سێشەممەش ترەمپ رایگەیاند كۆبوونەوە چاوەڕوانكراوەكەی لەگەڵ سەرۆكی كۆریای باكور رەنگە بكەوێتە سەرەتای مانگی حوەزیرانەوە.  

ئامادەكردنی: فازل حەمەڕەفعەت باربارا بوش هاوسەری جۆرج بوشی باوك و سەرۆكی پێشووتری ئەمریكا و دایكی جۆرج بوشی كوڕ سەرۆكی پێشووی ئەمریكا لەتەمەنی 92 ساڵیدا كۆچی دواییكرد. باربارا لە خێزانێكی سیاسیدا ژیاوە، هاوسەر و كوڕەكەی سەرۆكی ئەمریكا بوون، خۆشی لەسەردەمی سەرۆكایەتی هاوسەرەكەیدا لە نەوەدەكانی سەدەی رابردوو، خانمی یەكەمی ئەمریكا بووە. باربارا ماوەیەكی زۆر بوو بەدەست نەخۆشییەوە دەیناڵاند، لە چەند رۆژی رابردوودا بڕیاریدا ئیتر چارەسەرە پزیشكییەكانی بەكارنەهێنێت. هاوسەرەكەی جۆرج بوشی باوك هێشتا لە ژیاندا ماوە و تەمەنی (93) ساڵە، جورج بوشی باوك یەكەمین سەرۆكی ئەمریكایە ئەو تەمەنە زۆرە بژی.  جۆرج بوشی كوڕ سەرۆكی پێشووی ئەمریكا بەیاننامەیەكی بڵاوكردەوە و بەمشێوەیە هەواڵی مردنی دایكی راگەیاند" دایكی ئازیزم لە تەمەنی 92 ساڵیدا كۆچی دواییكرد، من و باربارا و لۆرا و جنا دڵتەنگین، بەڵام دڵمان وەكو دڵی ئەو ئاسودەیە. باربارا بوش خانمی یەكەم سەرسامكەر بوو، ژنێك بوو كە لە ژنەكانی تر نەدەچوو، خۆشەویستی و توانای خوێندنەوە و نوسینی بۆ ملیۆنان كەس هێنا". باربارا بوش جگە لەوەی هاوسەرو كوڕەكەی سەرۆكی ئەمریكا بوون، كوڕێكی تریشی هەیە بەناوی جیب بوش كە لەماوەی ساڵانی 1999 بۆ 2007 حاكمی ویلایەتی فلۆریدا بووە و ساڵی 2016 خۆی بۆ پۆستی سەرۆكایەتی ئەمریكا كاندید كرد، بەڵام سەركەوتوو نەبوو. باربارا بوش ئەوكاتەی كە خانمی یەكەمی ئەمریكا بوو بەرگریكارێكی سەرسەختی مافە مەدەنییەكان بوو، دەزگایەكی دروستكرد بۆ نەهێشتنی نەخوێندەواری، هەروەها لە بواری روبەڕوبونەوەی هەڵاواردنی رەگەزیشدا چالاكی دەنواند، ئەو لەبارەی پرسی لە باربردنی كۆرپەلەوە بیروبۆچونێكی كراوەتری هەبووە، لەمڕوەشەوە لەگەڵ زۆرێك لە لایەنگرانی پارتی كۆماری كە هاوسەرەكەی لەو پارتە بوو، ناكۆك بوو. كاتێك خانمی یەكەم بووە سەركردەی زۆربەی وڵاتانی جیهانی بینیوە كۆشكی سپیش بەبۆنەی مردنی بارباراوە بەیاننامەیەكی بڵاوكردەوە و تێیدا باربارای وەكو "ژنێكی دڵسۆز بۆ ئەمریكا و خێزانەكەی" ناوبردووە. "نمونەی مرۆڤایەتی و ئەو شارستانییە بوو وێنەدانەوەی باشترین رۆحی گەلی ئەمریكییە" باراك ئۆباما سەرۆكی پێشووی ئەمریكا و میشیلی هاوسەری بەمشێوەیە وەسفی باربارا بوشیان كرد دوای راگەیاندنی هەواڵی مردنی. بیل كلینتۆن سەرۆكی پێشووی ئەمریكا و هێلاری كلینتۆنی هاوسەری لە نیگەرانی خۆیان بە مردنی باربارا راگەیاند و ستایشی زیرەكی ئەو ژنەیان كرد لە مامەڵەكردنی لەگەڵ بەرامبەرەكانی. باربارا بۆش كە بە قژە سپییەكەیدا دەناسرایەوە جارێك لە بۆنەیەكدا وتی: من كاریگەریم لەسەر هاوسەرەكەم نەبووە لەو ماوەیەی كە بووە بە سەرۆك، هەروەك چۆن ئەویش دەستلەكاروباری نوسینگە و كاروباری ماڵەوەی من وەرنادات. باربارا بوش بەر لەوەی هاوسەرگیری بكات، ساڵی 1925 بەناوی باربارا پێرس لە شاری نیویۆرك لەدایكبووە، ساڵی 1941 لە ئاهەنگێكی یادی لەدایكبوندا چاوی بە جۆرج بوشی باوك كەوتووە و دواتر هاوسەرگیرییان كردووە، بەر لە مردنی مانگی كانونی دووەمی ئەمساڵ باربارا لەگەڵ جورج بوشی هاوسەریدا یادی 73 ساڵەی هاوسەرگیرییان كردەوە. هاوسەرگیرییەكەی باربارا و جۆرج بوش 73 ساڵی خایاند ئەم جوتە هاوسەرە شەش منداڵیان بووە، یەكێك لە منداڵەكانیان كچێك بووە بەناوی (روبین) بەهۆی نەخۆشی لۆكیمیاوە لە ساڵی 1953 لە تەمەنی سێ ساڵیدا كۆچی دوایی كردووە، هەروەها سێ منداڵی تریان هەیە بەناوەكانی (نیل- مارفن- دوروتی) لەگەڵ جۆرج بۆشی سەرۆكی پێشوو هەروەها جیب بۆش حاكمی پێشووی ویلایەتی فلۆریدا.

بەشێی عێراق لە سەنتەری رەوابت بۆ لێكۆڵینەوە و توێژینەوەی ستراتیژی پێشبیندەكات لە هەڵبژاردنی داهاتووی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقدا كە 12ی ئایاری داهاتوو بەڕێوەدەچێت، لیستە كوردییەكان بە هەموویان 57 كورسی لە كۆی 329 كورسی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بەدەستبهێنن. سەنتەرەكە پێشبینی بۆ ژمارەی كورسییەكانی لیستەكان بەمشێوەیەیە: 1-    لیستی " النصر" كە حەیدەر عەبادی سەرۆكایەتی دەكات 55 كورسی. 2-    لیستی " الفتح" بە سەرۆكایەتی هادی عامری 43 كورسی. 3-    لیستی " سائیرون" بە رابەرایەتی موقتەدا سەدر 35 كورسی. 4-     لیستی " دەوڵەتی یاسا " ی نوری مالیكی 34 كورسی. 5-     لیستی " حیكمە"ی عەممار حەكیم 22 كورسی. 6-    لیستی " وەتەنییە"ی ئەیاد عەلاوی و سەلیم جبوری و ساڵح موتڵەگ 35 كورسی. 7-     لیستە كوردییەكان 57 كورسی. 8-    لیستی " قەرار" بە سەرۆكایەتی ئوسامە نوجێفی 10 كورسی. 9-    لیستی " حەل"ی جەمال كەربولی  12 كورسی. 10-     لیستەكانی تر 16 كورسی  

رۆژنامەی وۆڵ ستریت جۆرناڵی ئەمریكی رایگەیاند ولایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا هەوڵدەدات هێزێكی عەرەبی لە جێگەی هێزەكانی لە سوریا جێگیربكات. رۆژنامەكە راپۆرتێكی رۆژنامەنووس مایكڵ گۆردۆنی بڵاوكردەوەتەوە و تێیدا ئاشكراكراوە كە دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا هەوڵدەدات بۆ مانەوەی هێزەكانی لە سوریا دوای كۆتاییهاتنی داعش خەرجی ئەو هێزانە لە وڵاتانی عەرەبی دابیبكات. راپۆرتەكە ئاماژەبەوەشدەدات كە ئیدارەی ترەمپ لە هەوڵی ئەوەدایە لە كاتی كشانەوەی هێزەكانی لە سوریا و رۆژئاوای كوردستان  كە نزیكەی دوو هەزار سەربازن، هێزێكی عەرەبیی لە شوێنیان جێگیربكات. رۆژنامەكە ئاشكراشیكردووە راوێژكاری نوێی ئاسایی نەتەوەیی ئەمریكا جۆن بۆڵتۆن ماوەیەك لەمەوبەر پەیوەندی بە بەڕێوەبەری هەواڵگری گشتی میسریی عەباس كامیلەوە كردووە و بۆئەوەی بزانرێت كە ئایا قاهیرە ئامادەیە بەشداری لەو پرۆسەیەدا بكات. وۆڵ ستریت جۆرناڵ ئاماژەیبەوەشداوە كە واشنتۆن داواشی لە ئیمارات و قەتەر و سعودیە كردووە بە چەند ملیار دۆلارێك بەشداری بكەن لە دووبارە بونیادنانەوەی باكوری سوریا و دەیەوێت ئەو وڵاتانی هێز ئەوانەی باكوری سوریا بكەن. ئەم هەوڵەی ئەمریكا لە كاتێكدایە كە لە ماوەی رابردوودا دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا رایگەیاند بەمزوانە هێزەكانی لە باكوری سوریا دەكشێنێتەوە و سوریا بۆ لایەنەكانی تر بەجێدەهێڵێت.    

دادگای تاوانی ناوەندی عێراق رایگەیاند ئەمڕۆ سێشەممە سزای  لەسێدارەدانی بەسەر سێ‌ ژنی ئازەربایجانی و یەك ژنی قیرغیستانیدا سەپاند بە تۆمەتی ئەندامێتییان لە رێكخراوی داعش. هەروەها سزای زیندانیكردنی هەمیشەیشی بەسەر ژنێكی فەرەنسی و دوو ژنی روسیدا سەپاند. یەکێک لەو ژنانەی سزای زیندانیکردنی هەمیشەیی بەسەردا سەپێندراوە ناوی " جەمیلە بوتوتعو" وە و فەرەنسییە و تۆمەتی ئەندامێتی رێكخراوی دەوڵەتی ئیسلامی " داعش" ی بەسەردا ساغکراوەتەوە. بە گوێرەی هەواڵێكی ئاژانسی " فرانس پرێس" ئەو ژنە فەرەنسییە تەمەن 29 ساڵە لە كاتی دادگاییكردندا رایگەیاند " بە رەگەز جەزائیرییە و پێشتر مەسیحیی بووە دواتر موسوڵمان بووە". ئاشكراشیكرد لەگەڵ هاوسەرەكەیدا كە گۆرانیبێژی راپ بووە فەرەنسای بەجێهێشتووە بەرەو توركیا." وتیشی " هاتینە توركیا بۆ گەشتوگوزار، و هاوسەرەكەم لەلایەن پیاوێكەوە بەناوی قورتوبی پەیوەندی پێوەكراو دواتر من و منداڵەكانمی گەیانە پەناگەیەك لە سوریا و لەوێشەوە بۆ عێراقی گواستمەوە." شوباتی رابردووش دادگایەكی عێراق بە تۆمەتی هاتنە ناوعێراق بە شێوەیەكی نایاسایی سزای حەوت مانگ زیندانیكردنی بەسەر ژنێكی فەرەنسیدا بەناوی " میلینا بوغدیر" تەمەن 27 ساڵدا سەپاند و سزای لە سیدارەدانیشی بەسەر 16 ژندا سەپاند كە رەگەزنامەی توركیایان هەیە بەتۆمەتی ئەوەی هاوكاری لۆجیسیتی رێكخراوی داعشیان كردووە.    

دەوڵەت باخچەلی سەرۆكی بزوتنەوەی نەتەوەپەرستی توركیا " MHP" داوادەكات وادەی هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمان و سەرۆكایەتی توركیا لە مانگی تشرینی دووەمی 2019ەوە پێشبخرێت بۆ 26ی ئابی ئەمساڵ. باخچەلی  كە مانگی رابردوو بۆ هەڵبژاردنی داهاتوو " هاوپەیمانێتی جەماوەر " ی لەگەڵ حزبەكەی ئەردۆغاندا پێکهێنا، لە وتەیەكیدا لەبەردەم پەرلەمانتارانی حزبەكەی لە ئەنكەرەی پایتەخت راشیگەیاند حزبەكەی بە پێویستی دەزانێت هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی و پەرلەمانی پێشبخرێت، لەو روانگەیەوە كە نالۆژیكییە وادەی هەڵبژاردن زۆر دووربكەوێتەوە. دەستبەجێ‌ دوای لێدوانەكەی باخچەلی بۆ پێشخستنی وادەی هەڵبژاردن، رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا رایگەیاند سبەی چوارشەممە لەگەڵ باخچەلی كۆدەبێتەوە. هاوكات بەكر بۆزداغ وتەبێژی حكومەتی توركیا سەبارەت بە پێشنیارەكەی باخچەلی وتی " ئەو پرسە ماوەیەكە لە لەلایەن پارتی داد و گەشەپێدانەوە گفتوگۆی لەسەر دەكرێت و لە داهاتوودا لێدوانی لەبارەیەوە بڵاودەكرێتەوە." ساڵی رابردوو پارتی داد و گەشەپێدانی دەسەڵاتداری توركیا " AKP" بە پشتیوانی حزبەكە باخچەلی پرۆژە یاسای گۆڕینی سیستمی دەسەڵاتی لە پەرلەمانییەوە بۆ سەرۆكایەتی تێپەڕاند و بە ئەنجامدانی هەڵبژاردنیش ئەو سیستمە دەكەوێتە بواری جێبەجێكردنەوە و لە یاساكەدا دەسەڵاتی زۆر بە سەرۆك كۆماری توركیا بەخشراوە و بە وتەی لێدوانێكی پێشووتری ئەردۆغانیش هەڵبژاردنە ناوخۆیی و گشتی و سەرۆكایەتی توركیا داهاتووی ئەو وڵاتە بۆ نیو سەدە دیاریدەكات.    

سێرگی لاڤرۆڤ وەزیری دەرەوەی روسیا رایدەگەیەنێت روسیا و وڵاتانی خۆرئاوا رووبەڕووی دۆخێك و هەڵوێستێكی زۆر خراپتر بوونەتەوە بە بەراورد بە كاتی جەنگی سارد، ئەوەش بەهۆی نەبوونی كەناڵەكانی پەیوەندیدكردن لە نێوانیاندا لەمیانی قەیرانی سوریادا. لاڤرۆڤ لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ " بی بی سی " رەتیشیكردەوە مۆسكۆ هیچ دەستوەردان یان دەستكارییەكی بەڵگەكانی شوێنی هێرشە كیمیاییەكەی شاری دومای سوریا كردبێت لە ناوچەی غوتەی خۆرهەڵاتی نزیك دیمەشق، كە بووە هۆی ئەوەی ئەمریكا و بەریتانیا و فەرەنسا شەممەی رابردوو هێرشبكەنە سەر چەند دامەزراوەیەكی سوریا. لاڤرۆڤ وتی:" دەتوانم جەختبكەمەوە كە روسیا هیچ دەستكارییەكی شوێنەكەی نەكردووە." ئەو چاوپێكەوتنەی لاڤرۆڤ لە كاتێكدایە كە رێكخراوی قەدەغەكردنی چەكی ئەتۆمیی كۆبوونەوەیەكی بەپەلە بۆ تاوتوێكردنی سوریا ئەنجامدەدات و پشكنەرانی ئەو رێكخراوە كە چوونەتە سوریا هەتا ئێستا نەیانتوانیوە بگەنە شوێنی هێرشە كیمیاییەكە لە دوما. وەزیری دەرەوەی روسیا دووپاتیشیكردەوە كە هیچ هێرشێكی كیمیایی لە شاری دومای سوریا لە حەوتی نیسانی رابردوو رووی نەداوە و وتی:" بە راشكاوی دەڵێم كە هەرچی بەڵگە هەیە كە كۆكراوەتەوە پشتی بە راپۆرتی دەزگاكانی راگەیاندن و تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان بەستووە." لە بەشێكی تری چاوپێكەوتنەكەدا لاڤرۆڤ روونیكردەوە كە ئەو هێرشە رووی نەداوە و وتی:" ئەوەی روویدا شانۆگەرییەكی پلان بۆ داڕێژراوە." هەروەها وەزیری دەرەوەی روسیا پرسیاری دەربارەی ئەو هۆكارانە كرد كە ئەمریكا و هاوپەیمانەكانی هاندا رۆژێك پێش بڕیاری رەوانەكردنی پشكنەرانی نێودەوڵەتی بۆ شوێنی هێرشە كیمیاییەكە هێرشیان كردە سەر سوریا و دەربارەی هێرشە سێ‌ قۆڵییەكەش لاڤرۆڤ دووپاتیكردەوە كە سێیەكی ئەو مووشەكانەی ئاراستەی سوریا كران واتە زیاتر لە 100 مووشەكە خراونەتە خوارەوە و ئامانجەكانیان نەپێكاوە.  

مانگی رابردوو ئیمانوێل ماكرۆن سەرۆكی فەرەنسا لە كۆشكی ئیلیزێ‌ لە پاریس پێشوازی لەو وەفدێكی رۆژئاوای كوردستان و هێزەكانی سوریای دیموكرات كرد و پشتیوانی وڵاتەكەی بۆ دووپاتكردنەوە و ئامادەیی خۆشی بۆ دانوستان لە نێوان توركیا و رۆژئاوای كوردستان دەربڕی، ئەم هەنگاوەی پاریس سەرۆك و سەرۆك وەزیرانی و بەرپرسانی باڵای توركیای توڕەو نیگەران كرد و پەیوەندییەكانی ئەنكەرە و پاریس ئاڵۆزكرد. ئیمانوێل ماكرۆن: هێرشە سێ قۆڵییەكەی ئەمریکا و فەرەنسا و بەریتانیا بۆسەر رژێمی سوریا، توركیای لە روسیا جیاكردەوە رۆژی یەكشەممەش جارێكی تر ئیمانوێل ماكرۆن لەمیانی قسەكردنیدا دەربارەی هێرشە سێقۆڵییەكەی ئەمریكا و فەرەنسا و بەریتانیا بەرپرسانی توركیای نیگەران كرد و پەیوەندییەكانی ئەنكەرە و پاریس ئاڵۆزتركرد. ماكرۆن رایگەیاند وڵاتەكەی بە بەشداریكردن لەو هێرشەی سوریادا توركیای لە روسیا دوورخستەوە و توركیا بەكارهێنانی چەكی كیمیایی لەلایەن رژێمی سوریاوە ئیدانەكرد ئەوەش بە واتای ئەوە دێت كە توركیا لەگەڵ روسیادا نییە. هەروەها ماكرۆن راشیگەیاند دۆناڵد ترەمپیان قایل كردوووە كە هێرشەكەی سەر سوریا تەنها گەنجینە و دامەزراوەی چەكە كیمیاییەكانی حكومەتی سوریا بگرێتەوە و جەختیشیكردەوە دۆناڵد ترەمپی قایل كردووە بوونی هێزەكانی ئەمریكا لە سوریا درێژە پێبدات و بەردەوام بێت، بەڵام  سارە ساندەرز وتەبێژی كۆشكی سپی لە بەیاننامەیەمدا رایگەیاند پلانی وڵاتەكەی سەبارەت بە سوریا گۆڕانی بەسەردا نەهاتووە و هەڵوێستی ترەمپ دەربارەی زوو كشانەوەی سوپای ئەمریكا لە سوریا روون و ئاشكرایە. مەولود چاوشئۆغڵۆ: پەیوەندییەكانی ئەنكەرە و مۆسكۆ لەوە بەهێزترن كە ئیمانوێل ماكرۆن بتوانێت بیپچڕێنێت قسەكردنی سەرۆكی فەرەنسا دەبارەی پەیوەندییەكانی توركیا و روسیا و جەختكردنەوە لەوەی كە ئەوان بەو هێرشە توركیایان لە روسیا دوورخستوەتەوە ، لەلایەن مەولود چاوشئۆغڵۆ وەزیری دەرەوەی توركیاوە وەڵامداریەوە. چاوشئۆغڵۆ لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانی هاوبەشدا لەگەڵ یەنس ستۆڵتنبێرگ ئەمینداری گشتی پەیمانی ناتۆ وتی:" پەیوەندییەكانی توركیا لەگەڵ روسیا زۆر لەوە بەهێزترە كە ئیمانوێل ماكرۆن سەرۆكی فەرەنسا بتوانێت بیپچڕێنێت." هاوكات دیمیتری پیسكۆڤ وتەبێژی كۆشكی سەرۆكایەتی روسیا " كرملن" جەختیكردەوە ئەو هێرشە سێ قۆڵییەی ئەمریكا و بەریتانیا و فەرەنسا سەركەوتوو نەبوو لەوەی كەلێن بخاتە پەیوەندییەكانی روسیا و توركیاوە. پیسكۆڤ وتیشی:" نهێنی نییە كە مۆسكۆ و ئەنكەرە لە چەند پرسێكدا ناكۆكن، بەڵام ئەوە رێگریمان لێ‌ ناكات كە بیروڕا و هەڵوێستمان دەربارەی ناكۆكییەكانمان ئاڵوگۆڕ بكەین و گفتۆگۆبكەین و ئەوەش كاریگەری نابێت لەسەر ئاسۆی هاوكارییەكانمان لە داهاتوودا و جێبەجێكردنی پرۆژەی گەورە." لە سێ‌ ساڵی رابردوودا هاوكاریكردنی هێزەكانی یەپەگە و یەپەژە و هێزەكانی سوریا دیموكرات لەلایەن ئەمریكا و وڵاتانی ئەوروپاوە و رەخنەگرتن لە پێشێلكردنی مافەكانی مرۆڤ لەلایەن حكومەتی توركیاوە بووەتە مایەی نیگەرانی و توڕەیی بەرپرسانی ئەنكەرە و بەردەوام سەرۆك كۆماری توركیا و سەرۆك وەزیرانی و بەرپرسانی تری ئەو وڵاتە هێرشیانكردوەتە سەر وڵاتانی ئەوروپا و ئەمریكا و بە پشتگیریكردن لە " تیرۆر" تۆمەتباریان كردوون، بەڵام تا ئێستا ئەو وڵاتانە بەردەوامن لە هاوكاریكردنی هێزەكانی رۆژئاوای كوردستان لە شەڕە دژ بە رێكخراوی داعشدا. ئامادەكردنی: نامیق رەسوڵ

ئامادەكردن و وەرگێڕانی: فازل حەمەڕەفعەت رێكخراوی هیومان رایتس وۆچ كە رێكخراوێكی نێودەوڵەتی تایبەتە بە بەرگریكردن لە مافەكانی مرۆڤ راپۆرتێكی نوێی لەبارەی دۆخی مافی مرۆڤ و ئازادییەكان لە هەرێمی كوردستان بڵاوكردەوە، راپۆرتەكە بەشێوەیەكی گشتی جەخت لەسەر چەند خاڵێك دەكات: •    لە هەرێمی كوردستان هێزە ئەمنییەكان خۆپیشاندانی ئاشتیانە سەركوت دەكەن •    لە شارەكانی هەولێر و سلێمانی و دهۆك هێزە ئەمنییەكان پێشێلكارییان كردووە •    لە هەرێمی كوردستان فەرمانبەران موچەی تەواوی خۆیان پێنادرێت •    لە هەرێمی كوردستان هێزە ئەمنییەكان لە خۆپیشاندەر و رۆژنامەنوسان دەدەن •    لە هەرێمی كوردستان هێزە ئەمنییەكان خۆپیشاندەر و رۆژنامەنوسان دەستگیر دەكەن •    لە هەرێمی كورستان بەبێ دادگایكردن خەڵك دەستگیردەكرێن و دواتر ئازاد دەكرێن •    لە هەرێمی كوردستان هێزە ئەمنییەكان بەڵێننامە بە دەستگیركراوان پڕ دەكەنەوە بەبێ ئەوەی رێگە بدەن ناوەڕۆكی بەڵێننامەكە بخوێننەوە •    لە هەرێمی كوردستان هێزەكانی ئاسایش رێگری لە كاری رۆژنامەنوسان دەكەن •    لە هەرێمی كوردستان هێزەكانی ئاسایش دەستگیركراوان ناچار دەكەن پاسۆردی موبایل و فەیسبوكەكانیان بكەنەوە •    لە هەرێمی كوردستان بۆ دەربڕینی ناڕەزایەتی دەبێت مۆڵەت لە وەزارەتی ناوخۆ وەربگرێت لەبەر گرنگی ناوەڕۆكی راپۆرتەكە بۆ خوێنەرانی كورد، (درەو) دەقی راپۆرتەكە وەكو خۆی وەردەگێڕێتە سەر زمانی كوردی. دەقی راپۆرتەكە: هێزەكانی ئاسایشی هەرێمی كوردستان كۆتایی مانگی ئازار لانی كەمی (84) خۆپیشاندەر و (4) رۆژنامەنوسیان دەستگیركرد، پێدەچێت زۆرێك لە دەستگیركردنەكان هەرەمەكی بوبن، چونكە بەهۆی ئەوە بوون كە كەسانێك مومارەسەی مافی خۆیان كردووە لە ئازادی گردبونەوەی ئاشتیانە، یان بەهۆی پشتگوێخستنی مافەكانیان كە بەپێی یاسای عێراقی دەبێت لەماوەی 24 كاتژمێردا دوای دەستگیركردنیان لەبەردەم دادوەر ئامادەبن. (12) شایەتحاڵ دەڵێن هێزە ئەمنییەكان لە زۆر كەسیان داوە لەكاتی هەوڵدان بۆ دەستگیركردنیان لەكاتی خۆپیشاندانەكاندا لە شارەكانی (ئاكرێ و دهۆك و هەولێر)، هیومان رایتس وۆچ راپۆرتی بەدەستگەیشتووە لەبارەی دەستگیركردن لە شارەكانی تری وەكو (شیلادزێ و سۆران و زاخۆ). هێزە ئەمنییەكان هێزی نایاسایی و هەڕەشەیان بەكارهێناوە بۆ ناچاركردنی هەندێك لە خۆپیشاندەران و رۆژنامەنوسان بۆ كردنەوەی تەلەفۆنەكانیان و پێدانی پاسۆردی ئەژمارە تایبەتەكانیان لە "فەیسبوك"، هەروەها دەستگیركراوان بۆ ماوەی دوو رۆژ دەستبەسەركراون بەرلەوەی هەموویان ئازاد بكرێت بەبێ ئاڕاستەكردنی هیچ تۆمەتێك، جگە لە یەك كەس، هەندێكیش ناچاركراون ئیمزا لەسەر بەڵێننامەیەك بكەن بەوەی بەشداری "ناڕەزایەتی نایاسایی" ناكەن. یەكێك لە رۆژنامەنوسەكان وتی هێزە ئەمنییەكان پێیان وتووە كە بۆی نییە وێنەی ناڕەزایەتییەكان بگرێت، رۆژنامەنوسەكە رەتیكردوەتەوە ئیمزا لەسەر بەڵێننامەیەك بكات بۆ پابەندبوون بەوەی ئەو كارە ناكات. لەما فەقی جێگری بەڕێوەبەری بەشی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و باكوری ئەفریقا لە هیومان رایتس وۆچ وتی" پێدەچێت ئەو تەكتیكانەی توندوتیژی كە هێزەكانی هەرێمی كوردستان بەكاریانهێناوە بۆ وەڵامدانەوەی ناڕەزایەتییە ئاشتیانەكان، ئامانج لێی بێدەنگكردنی رەخنەكان بێت، سەرباری بانگەشە فەرمییەكان بەوەی رێز لە ئازادی رادەربڕین و گردبونەوە دەگیرێت. هەوڵی دەسەڵاتداران بۆ ناچاركردنی خەڵك بۆ دەستهەڵگرتن لە مافە بنەڕەتییەكانیان لە دەربڕینی ناڕەزایەتی، بەڵگەی ئەو سەركوتكاریەیە". لە 25ی ئازاری 2018دا كارمەندانی مەدەنی كە زۆرینەیان مامۆستا و كارمەندانی چاودێری تەندروستی بوون بۆ ماوەی چەند رۆژێك لەسەرتاسەری هەرێمی كوردستان دەستیان بە ناڕەزایەتی كرد بەهۆی پێنەدانی موچەكانیان. ماوەی سێ ساڵە حكومەتی هەرێمی كوردستان موچەیەكی كەم بە كارمەندانی مەدەنی دەدات، بەهۆی رێوشوێنەكانی كەمكردنەوەی خەرجییە گشتییەكان. یەكێك لە مامۆستاكان بە هیومان رایتس وۆچی وت ماوەی چوار ساڵە كەمتر لە نیوەی موچەكەی وەردەگرێت، ناتوانێت بژێوی هاوسەرو سێ منداڵەكەی دابین بكات. دكتۆر دیندار زێباری سەرۆكی لیژنەی باڵای بەدواداچون و وەڵامدانەوەی راپۆرتە نێودەوڵەتییەكان لە 27ی ئازاردا وتی" هێزە ئەمنییەكان ژمارەیەك لە خۆپیشاندەرانیان دەستگیركردووە، تۆمەتباركراون بە هاندان بۆ توندوتیژی و رادەستی دادگا كراون". زێباری ئاماژەی بەوەكرد خۆپیشاندانەكان مۆڵەتی یاساییان نەبووە. زێباری وتی حزبە سیاسییەكان ناڕەزایەتییەكانیان راكێشاوە و هەوڵیان داوە هانی توندوتیژی بدەن. ئاماژەی بەوەكرد سكاڵای یاسایی لەدژی هێزە ئەمنییەكان بەرزنەكراوەتەوە، خۆپیشاندەرانی تۆمەتباركرد بە هێرشكردنەسەر كارمەندانی ئاسایش. (12) شایەتحاڵ كە لەنێوان رۆژانی 25 بۆ 28ی ئازار بەشداری ناڕەزایەتییەكانیان كردووە لە ئاكرێ و دهۆك و هەولێر ئەو بۆچونەیان رەتكردەوە، ئەوان دەڵێن خۆپیشاندەران چەكدار نەبوون و هێرشیشیان نەكردوەتەسەر هیچ یەكێك لە كارمەندانی ئاسایش. گرتە ڤیدیۆییەكان شایەتیدانەكانیان دەسەلمێنێت. گرتە ڤیدیۆییەكانی ناڕەزایەتییەكانی 25ی ئازار دەریدەخەن لە هەولێر هێزە ئەمنییەكان گازی فرمێسكڕێژ بە ئاڕاستەی كۆمەڵە خەڵكێكدا هەڵدەدەن كە سیڤیلن، گرتەیەكی ڤیدیۆیی تری ئەو ناڕەزایەتییانە ئەفسەرێك نیشان دەدات لە جلوبەرگی مەدەنیدا زللە لە ژنە خۆپیشاندەرێك دەدات لە كاتی وێنەگرتندا، گرتە ڤیدیۆییەكان كە خۆپیشاندەران لە ناڕەزایەتییەكانی 26ی ئازاردا لە دهۆك و ناڕەزایەتییەكانی 28ی ئازار لە هەولێر تۆماریان كردووە، دەریدەخەن كارمەندانی ئاسایش بە جلوبەركی فەرمییەوە بەشێوەیەكی دڕندانە پاڵ بە خۆپیشاندەرانەوە دەنێن و دەیانگرن، بەڵام ئەو گرتە ڤیدیۆیانە هیچ خۆپیشاندەرێك نیشان نادەن كە هێرش بكات یان چەكدار بێت.  هیومان رایتس وۆچ یەكێك لەو رۆژنامەنوسانەی بینی كە رۆژی 27ی ئازار لە ئاكرێ وێنەی ناڕەزایەتییەكانی بۆ كەناڵێكی لۆكاڵی گرتووە، وتی ژمارەیەك لە كارمەندانی "ئاسایش" لە دەوروبەری كاتژمێر 10:30 خولەكی بەیانی لێی نزیكبونەتەوە و بردویانە بۆ بنكەی ئاسایش، لەگەڵ (14) خۆپیشاندەری تردا دەستبەسەریان كردووە. وتی داوایان لێكردووە تەلەفۆنەكەی بكاتەوە، تەماشای گرتە ڤیدیۆییەكانیان كردووە كە گرتویەتی و سڕیویانەتەوە، ئەو رۆژنامەنوسە وتی" پێیان وتم بۆم نییە وێنەی ناڕەزایەتییەكان بگرم و هۆشدارییان پێدام ئەگەر جارێكی تر ئەو كارە بكەی، باش نابێت بۆت" هەروەها ئەو رۆژنامەنوسە بە هیومان رایتس وۆچی وت" داوایان لێكردم ئیمزا لەسەر بەڵێننامەیەك بكەم بەوەی جارێكی تر وێنەی ناڕەزایەتییەكان ناگرم، بەڵام رەتمكردەوە ئیمزای بكەم". دوای 4 كاتژمێر بەبێ هیچ تۆمەتێك ئازادیان كرد.  رۆژنامەنوسێكی تر وتی رۆژی 27ی ئازار كاتێك گەیشتوەتە ناو ناڕەزایەتییەكانی ئاكرێ، كارمەندانی ئاسایش مۆڵەتە رۆژنامەوانییەكەیان پێشتگوێ خستووە و پێیان وتووە بۆت نییە وێنە بگریت، كاتژمێر 11:30 خولەكی بەیانی، 3 كەس لە ئەندامانی پەرلەمان گەیشتوەنە شوێنەكە و هانیانداوە بۆ ئەوەی وێنە بگرێت و گوێ بە هیچ شتێك نەدات، بەشێوەیەكی كتوپڕ 10 كەس لە كارمەندانی ئاسایش لێیانداوە و بردویانە بۆ ئاسایش، بەڕێوەبەرەكە لێی پرسیون بۆچی خوێنی لێدێت. رۆژنامەنوسەكە بە هیومان رایتس وۆچی وت" پێموت پیاوەكانی وایان لێكردوم، بەڵام گوێی پێنەدا، پێی وتن بمبەن بۆ نەخۆشخانە، دوای كاتژمێرێك ئەو كارەیان كرد، پزیشك پێی وتم لوتم شكاوە و پێویستی بە نەشتەرگەری هەیە". هیومان رایتس وۆچ چاوی بە سێیەم رۆژنامەنوس كەوت لە هەمان ناڕەزایەتیدا، كە لەگەڵ دوو رۆژنامەنوسی تردا لە كاتژمێر 10:30 خولەكی بەیانی دەستگیركراون، بەڵام كاتژمێر 1ی پاشنیوەڕۆ ئازادكراوە، بەبێ ناچاركردنی بە ئیمزاكردنی هیچ شتێك یان ئاگاداركردنی بەوەی بۆی نییە وێنەی ناڕەزایەتییەكان بگرێت. لانی كەم (15) رۆژنامەنوس روبەڕوی هێرش بونەتەوە و (7) كەسیان لەكاتی روماڵكردنی ناڕەزاییەتییەكاندا دەستبەسەركراون، بەپێی "لیژنەی پارێزگاریكردن لە رۆژنامەنوسان". هیومان رایتس وۆچ چاوی بە (9) خۆپیشاندەر كەوت، هەمویان وتیان هێزەكانی ئاسایش لێیداون لەكاتی دەستبەسەركردنیان، (2) كەسیان توانیویان هەڵبێن و دەستگیرنەكرێن، (2) كەسی تریان لەماوەی دوو كاتژمێردا ئازادكراون، (5) كەسیشیان لەماوەی نێوان 12 كاتژمێر بۆ دوو رۆژ دەستبەسەركراون، (3) كەس لە كۆی (5) كەس وتیان رێگەیان پێنەدراوە پەیوەندی بە خێرانەكانیان و پارێزەرەوە بكەن، كارمەندانی ئاسایش داوای پاسۆردی تایبەتی تەلەفۆن و فەیسبوكیان لە دەستگیركراوان كردووە، هەوڵی كردنەوەی موبایلێكی تریان داوە، (5) كەس وتیان لەكاتی ئازادكردنیاندا بەبێ هیچ تۆمەتێك ئاسایش داوای لێكردون بەڵێن بدەن بەشداری لە خۆپیشاندانی نایاسایدا ناكەن، (3) كەس ناچاركراون بۆ ئەوە، (2) كەس رەتیانكردوەتەوە ئیمزای بەڵێننامە بكەن، هەمویان رەتیانكردەوە هێز بەكارهێنرابێت بەرامبەر بە كارمەندانی هێزە ئەمنییەكان. ئەم كاردانەوە توندە هاوتایە لەگەڵ كاردانەوەیەكی هاوشێوە بەرامبەر بە ناڕەزایەتییەكان لە سلێمانی لە كانونی یەكەمی 2017، هێزەكانی ئاسایش رۆژنامەنوسان و خۆپیشاندەرانیان بۆ ماوەیەكی دورو درێژ بەبێ هیچ تۆمەتێك دەستگیركرد، هەندێكیشیان ناچاركران بەڵێن بدەن بەوەی بەشداری ناڕەزایەتییەكان ناكەن وەكو مەرجێك بۆ ئازادكردنیان. هیومان رایتس وۆچ رایگەیاند، هێزە ئەمنییەكان پابەندن بە پاراستنی مافی ئازادی رادەربڕین و گردبونەوەی ئاشتیانە، سەرباری ئەوەی رێكخەرانی ناڕەزایەتییەكان هەوڵی وەرگرتنی مۆڵەتیان نەداوە، وەكو ئەوەی لە یاسای لۆكالێدا پێویستە، بەڵام یاسای نێودەوڵەتی مافی گردبونەوەی ئاشتیانە دەپارێزێت، ئەمە لەگەڵ هەندێك كۆتوبەنددا كە رێگەی پێنادرێت تەنیا لە هەندێك بارودۆخی تایبەتدا نەبێت. لە یاسای (سزادانی عێراقی ژمارە 23/1971) هاتووە كە پێویستە هەموو دەستگیركراوان لەماوەی 24 كاتژمێری دوای دەستبەسەركردنیان لەبەردەم دادوەری لێكۆڵینەوەدا رابوەستن. بەپێی یاسای نێودەوڵەتی دەستگیركردنی بە هەڕەمەكی دادەنرێت ئەگەر مۆڵەتدار نەبێت بەشێوەیەكی روون بەگوێرەی یاسای لۆكاڵی، یان سەربكێشێت بۆ دەستبەسەركردنی كەسانێك بەهۆی مومارەسەكردنی مافە بنەڕەتییەكانیانەوە وەك ئازادی گردبونەوە، یاخود پاراستنی رێوشوێنە بنەڕەتییەكانی وەكو مافی دەستگیركراوان بۆ راوەستان لەبەردەم دادوەر پێشێل بكات. لەما فەقی وتی: دانیشتوانی هەرێمی كوردستان مافی خۆیانە بەشێوەیەكی ئاشتیانە گوزارشت لە بێئومێدبونیان بكەن لە قەیرانی ئابوری. پێویست نییە لەسەر حكومەت بە كۆتوبەندكردنی ناڕەزایەتییەكان و رۆژنامەگەری وەڵامی ئەوە بداتەوە، ئەمە جگە لە هەڕەشەكان و لێدان و دەستگیركردنە هەڕەمەكییەكان و پرۆسەكانی پشكنینی نایاسایی ئەو خۆپیشاندەرانەی كە داوای موچەیەكی دادپەروەرانە دەكەن". هەولێر 26ی ئازار هیومان رایتس وۆچ چاوی بە (3) خۆپیشاندەر كەوت كە ئاسایش لە 26ی ئازاردا لە نزیك پاركی شانەدەر دەستگیری كردوون. یەكێكیان كە ناوی (جەمال – 68 ساڵ)ە وتی كاتێك ئەو دروشمی وتووە لە كاتژمێر 10ی بەیانی، گوێی لێبووە كارمەندێكی ئاسایش وتویەتی "لێیدەن"، دوای ئەوە 3 كارمەندی تری ئاسایش بۆ ماوەی چەند خولەكێك بە دار لێیانداوە. جەمال بە هیومان رایتس وۆچی وت" خەریك بوو قۆڵی راست و شانم لە ئازاردا دەئاوسان، ئینجا راوەستان لە لێدانم، كارمەندێكی پۆلیسی چالاكە مەدەنییەكان هات و بردیمە ئەولا، لێی پرسیم بۆچی خەڵك هاندەدەم بۆ ناڕەزایەتی". یەكێك لە كارمەندە ئەمنییەكان جەمالی برد بۆ بەڕێوەبەرایەتی گشتی پۆلیسی هەولێر، وتی ئەوە دەوروبەری كاتژمێر 1:30 خولەكی نیوەڕۆ بووە، پۆلیسكێك رەوانەی بەرپرسێكی باڵای كردووە و تۆمەتباری كردووە بەوەی چەقۆ و كلاشینكۆڤی بۆ خۆپیشاندانەكە ئامادە كردووە، ئەو رەتیكردوەتەوە، لە كاتژمێر 6 دا كارمەندێكی ئەمنی تر لێپرسینەوەی لێكردووە و تۆمەتباریكردووە بە " هۆكاری كێشەكان" لەكاتێكدا حكومەت بە ئاسانی ناتوانێت موچە زیادبكات، یەكێك لە كارمەندە ئەمنییەكان لە كاتژمێر 7ی ئێوارەدا رادەستی دادوەری كردووە، لەبارەی هۆكاری ناڕەزایەتییەكانییەوە پرسیاری لێكردووە هەروەها ئایا خۆپیشاندەران مۆڵەتیان وەرگرتووە (وەریان نەگرتووە)، لە كاتژمێر 8ی ئێوارەدا ئەوەی رەتكردەوە كە دادوەر وتی بەڵێن بدات بەشداری هیچ ناڕەزایەتییەكی تر بكات، بەبێ هیچ تۆمەتێك ئازادكرا. پیاوێكی تر كە ناوی "پشتیوان" بوو وتی، لە دەوروبەری كاتژمێر 10:30 خولەكە لەكاتێكدا وێنەی ناڕەزایەتییەكانی دەگرت، كارمەندێكی ئاسایش بە جلوبەرگی مەدەنییەوە موبایلەكەی بردووە، ئەوە ناچاری كردووە شوێن كارمەندەكە بكەوێت بۆ گێڕانەوەی تەلەفۆنەكەی، كارمەندەكەی ئاسایش لەگەڵ سێ كەسی تردا پشتوانیان گرتووە و ناچاریان كردووە سواری ئۆتۆمبیل ببێت و گواستویانەتەوە بۆ بارەگای ئاسایش (ئاسایشی گشتی). وتی كارمەندەكەی ئاسایش لەوێ زانیارییەكانی نوسیوەتەوە و تۆمەتباری كردووە بەوەی " حەز لە دەسەڵاتی عەرەب دەكات لێرە". داوای پاسۆردی تایبەتی تەلەفۆن و فەیسبوكەكەیان كردووە، وێنە و ڤیدیۆ و بەشداری و نامەكانیان كردووە لە فەیسبوك، كاتژمێر 4ی ئێوارە پشتیوان گواستراوەتەوە بۆ بەڕێوەبەرایەتی گشتی پۆلیسی هەولێر، كاتژمێر 8ی ئێوارە ئازادكرا دوای ئەوەی پەنجەمۆری كرد لەسەر بەڵگەنامەیەك كە دوای لێكرا نەیخوێنێتەوە. پشتیوان گەڕایەوە بۆ ناڕەزایەتییەكان لە 28ی ئازاردا دەستگیركرا كاتێك 25 كەس لەنزیك پەرلەماندا خۆپیشاندانیان كرد. جارێكی تر كارمەندێكی ئاسایش داوای پاسۆردی موبایلەكەی لێكردەوە، لەگەڵ 16 خۆپیشاندەری تردا رەوانەی بارەگای ئاسایش كران، دواتر بۆ سجنی محەتە لە وەزارەتی ناوخۆ، رۆژی دواتر گەڕێندرانەوە بۆ بنكەی پۆلیس، بەپێی ئەوەی پشتیوان وتی، دوای ئیمزاكردنی بەڵگەنامەیەك كە هیچ كەسێكیان نەیانخوێندەوە، ئازادكران. "رەوا" بە هیومان رایتس وۆچی وت لە دەوروبەری كاتژمێر 11 ی بەیانی نزیكەی 150 خۆپیشاندەر كۆبونەوە، دوای ماوەیەكی كەم لە گەیشتنی، 3 كارمەندی ئاسایش بە جلوبەرگی مەدەنییەوە هێرشیانكردەسەر، لەسەر و پشتیان دا، بەپێی قسەی خۆی" چەندین جار شەقیان تێهەڵداوە بەر لەوەی بیخەنە ناو ژورێكی بەڕێوەبەرایەتی گشتی پۆلیسی هەولێرەوە لەگەڵ 8 خۆپیشاندەری تردا، وتی دەوروبەری كاتژمێر 7:30 خولەكی ئێوارە هەموویان ئازادكراون بەبێ هیچ تۆمەتێك، رەوا وتی كارمەندانی پۆلیس ناچاریان كردووە ئیمزا لەسەر بەڵێننامەیەك بكات بەوەی بەشداری هیچ جۆرە خۆپیشاندانێكی نایاسایی ناكات. 27ی ئازار (3) خۆپیشاندەر كە ئاسایش لە 27ی ئازار لە هەولێر دەستگیری كردوون بە هیومان رایتس وۆچیان وت، نزیكەی 150 بۆ 200 مامۆستا لە پاركی شانەدەر كۆبونەوە، یەكسەر ژمارەیەك لە هێزەكانی پۆلیسی چالاكە مەدەنییەكان و ئاسایش گەمارۆیاندان و خەڵكەكەیان بەرەو ئاڕاستەیەك برد، "كامەران" وتی، دەوروبەری كاتژمێر 11:40 خولەكی بەیانی كەسێك بەجلوبەرگی مەدەنییەوە لەكاتی وێنەگرتندا موبایلەكەی لێسەند و داوای لێكرد لەگەڵیدا بڕوات. لە دوری چەند مەترێك، پیاوەكە پرسیاری لە كامەران كرد لەبارەی هۆكاری وێنەگرتنەكەی، داوای لێكرد سەیری گرتە ڤیدیۆییە تایبەتەكانی بكات لە موبایلەكەیدا، بینی كامەران بەشداری ناڕەزایەتییەكانی پێشتریشی كردووە.  كامەران وتی پیاوەكە بردویەتی بۆ بارەگایەكی نزیكی ئاسایش، تەماشای ئەكاونتی كامەرانیان كرددووە لە فەیسبوك و تۆمەتباریان كردووە بەوەی ئەندامی "گۆڕان"ە كە حزبێكی ئۆپۆزسیۆنە، كارمەندانی ئەمنی كامەران و مامۆستاكانی تریان بردووە بۆ بەڕێوەبەرایەتی گشتی پۆلیسی هەولێر، ژمارەی گروپەكە گەیشتوەتە 17 دەستگیركراو، ئەمە سەرباری ئازاددكردنی 4 دەستگیركراو لە نیوە شەودا، وەكو ئەوەی وتیان. "رێبەر" وتی: هێزە ئەمنییەكان ئەویشیان لە ناڕەزایەتییەكاندا دەستگیركردووە، دوای ئەوەی 10 پیاو كە 6 كەسیان جلوبەرگی سەربازییان لەبەردابووە چەندینجار لێیانداوە و خستویانەتە سەر زەوی و هۆشدارییان پێداوە لە راوەستانی، رێبەر بە هیومان رایتس وۆچی راگەیاند" یەكێك لە كارمەندە ئەمنییەكان پێنوس و تەلەفۆن و چاویلكەكەی بردم، دواتریش كیفەكەم، پارەكانی ناو كیفەكەیان كێشا بە دەموچاومداو بردیان، دواتر بردیمان و خستمانە ناو ئۆتۆمبیلێكەوە، یەكەمجار بردمیان بۆ ئاسایش، دواتر بۆ بەڕێوەبەرایەتی پۆلیس. رێبەر وتی كارمەندێكی ئەمنی سور بوو لەسەر تۆمەتباركردنم بەوەی ئەندامی گۆڕانم، سەرباری ئەوە ئەو سور بوو لەسەر رەتكردنەوە، ئەو تەنیا دەیویست ناڕەزایەتی لەسەر موچەكەی دەرببڕێت. یەكێك لەو سێ خۆپیشاندەرەی كە هییومان رایتس وۆچ بینیویەتی وتی، یەكێك لە دەستگیركراوەكان كە تەمەنی 17 ساڵ بوو دوای ئەوەی بە دارە كانزایی سەری بریندار كرابوو، خوێنێكی زۆری لێدەرۆیشت. ئەو سێ كەسە وتیان، 13 خۆپیشاندەری تر رەوانەی زیندانی مەحەتە كراون و وێنەیان گرتوون. رێبەر وتی كارمەندێكی ئەمنی لە نوسراوی بانگهێشتكردنیدا نوسیویەتی ئەو دەستبەسەرە بەپێی ماددەی سفر لە یاسای تاوانەكان، ئەوەش شتێكە كە بوونی نییە. كاتێك كە پرسیاری كردووە لەبارەی هۆكارەكەی، كارمەندە ئەمنییەكە بە رێبەری وتووە ئەو نمونەیە بۆ پاراستنی بووە، لەوە ناچێت هیچ تاوانێكی دیاریكراوی كردبێت. وتیان 3 خۆپیشاندەری تر بەیانی 28ی ئازار گەیشتون، دوانیان برینداربوون، یەكێكیان سەر و پشتی خوێنی لێ رۆیشتووە، ئەوی تریان روخساری برینداربووە، ئەو دوانە وتویانە ئەوان روبەڕوی لێدان بونەتەوە لەكاتی دەستگیركردنیاندا، لە 28ی ئازاردا دەستگیركراوەكانی تریش ئازادكران، كامەران وتی ئەو ناچاركراوە ئیمزا لەسەر بەڵگەنامەیەك بكات كە نەیخوێندوەتەوە، بەڵام وتی ئەوە بەڵێننامەیەك لەخۆدەگرت بەوەی جارێكی تر خۆپیشاندان نەكاتەوە. كاتێك رێبەر زیندانی بەجێهێشت و موبایلەكەی وەرگرتەوە، زانی كە موبایلەكەی روبەروی چەندین هەوڵی كردنەوە بوەتەوە، رێبەر ڤیدیۆی یەكێك لە ئەفسەرەكانی بە هیومان رایتس وۆچی نیشاندا كە وێنەی خۆی گرتووە لەكاتی هەوڵدان بۆ كردنەوەی موبایلەكەی. رێبەر وتی لەوكاتەوە چەندین نامەی ئەلیكترۆنی لە فەیسبوكەوە پێگەیشتووە لەبارەی هەوڵەكان بۆ چونەناو ئەژمارەكەیەوە. دهۆك  25ی ئازار "حەكیم" وتی ئەو لە دەوروبەری كاتژمێر 9:30 خولەكی بەیانی رۆژی 25ی ئازار گەیشتوەتە ناڕەزایەتی بەردەم لقی دهۆكی كەرتی پەروەردە، كارمەندێكی ئاسایش تەلەفۆنی بۆ كردووە و وتویەتی: ئەو گروپە مۆڵەتیان وەرنەگرتووە بۆ ناڕەزایەتی. حەكیم بە هیومان رایتس وۆچی وت" پێم وت ئێمە پێویستمان بە مۆڵەت نییە بۆ ناڕەزایەتی، مافی خۆمان دەوێت، تەنانەت ئەگەر داوای مۆڵەتیشمان كرد، پارێزگار مۆڵەت نادات، پاشان كارمەندەكەی ئاسایش بە پۆلیسێكی نزیكی وت  ئەركی سەرشانتە مامەڵەیان لەگەڵ بكەی". وتی نزیكەی 15 پۆلیس دەوریانداوە و ناچاریانكردووە سواری ئۆتۆمبیل ببێت. رۆژی دواتر لە كاتژمێر 2ی بەیانی ئازادكرا، فەرمانی پێدراوە رۆژی 27ی ئازار لەبەردەم دادگا ئامادەبێت، تۆمەتباركراوە بە هێرشكردنەسەر دامەزراوە حكومییەكان "پەروەردە". وتی تائێستا لێكۆڵینەوە بەردەوامە، بەپێی زانیاری ئەو، خۆپیشاندەران هیچ زیانێكیان بە بیناكە نەگەیاندووە. 27ی مارس 27ی ئازار"عەلی" لە ناڕەزایەتی بەردەم بینای بەڕێوەبەرایەتی پەروەردە لە دهۆك ئامادەبوو. وتی دوو كارمەندی ئەمنی چەندینجار لێیانداوە كاتێك هەوڵیانداوە دەستگیری بكەن و رایكێشن بۆ ناو ئۆتۆمبیل، بەڵام خەڵكەكە رایانكێشاوە، كارمەندی ئەمنی بینیوە كە موبایلیان لە كەسێك سەندووە كە وێنەی روداوەكەی گرتووە، هەموو فۆتۆ و ڤیدیۆكانیان سڕیوەتەوە. پاشخانی یاسایی یاسای پەیوەندیداری كورد دەڵێ هەموو ناڕەزایەتییەك پێویستی بە مۆڵەتی پێشوەخت هەیە لە وەزارەتی ناوخۆ و دەسەڵاتدارانی لۆكاڵی. لە ماددەی 21ی "پەیماننامەی نێودەوڵەتی تایبەت بە مافە مەدەنی و سیاسییەكان"دا كە عێراق ساڵی 1971 پەسەندی كردووە، هاتووە كە " مافی گردبونەوەی ئاشتیانە دانی پێدانراوە و جگە لە چەند رێوشوێنێكی سنوردار نەبێت رێگە بە كۆتوبەندكردنی نادرێت". بڕیاردەری نەتەوە یەكگرتووەكانی تایبەت بە مافی گردبونەوەی ئاشتیانە و پێكهێنانی كۆمەڵەكان وتی، ئازادی پێویستە بنەما بێت، كۆتوبەندكردنی لەحاڵەتی تایبەتدا دەبێت، وتیشی، پێویست ناكات رێكخەری ناڕەزایەتییەكان مۆڵەتی فەرمی وەرگرن، بەڵام لە هەموو حاڵەتێكدا پێویستە ئاگاداركردنەوەی پێشوەخت پێشكەش بكەن، لەكاتێكدا ئەم بنەمایانە روون و پێوستن بۆ پاراستنی ئاسایشی نەتەوەیی و سەلامەتی گشتی، یان پاراستنی سیستم و تەندروستی و ئادابی گشتی، یاخود ماف و ئازادییە گشتییەكان. یاسای سزادانی عێراقی ژمارە 23/1971 جەخت لەسەر پێویستی ئامادەبوونی هەموو دەستگیركراوان دەكات لەبەردەم دادوەردا لەماوەی 24 كاتژمێر دوای دەستبەسەركردنیان.