راپۆرت: رێكخراوی ستۆپ بۆ چاودێری و په‌ره‌پێدان 🔻 پاڵپشت بە ڕاپۆرتێکی ڕێکخراوی ستۆپ 🔹 پێکهێنانی کابینەی دەیەم دواکەوتووترین کابینەیە کە تا ئێستا پێکنەهێنراوە، بەجۆرێك ماوەی دواکەوتنەکەی سێ هێندە پێکهێنانی کابینەی یەکەمە. 🔹 هەرچەندە دەسەڵاتەکانی حکومەتی کاربەڕێکەر سنووردارە، بەڵام حکومەتی هەرێم لە (9ی تشرینی یەکەمی 2022)ەوە، کەپێناسەی حکومەتی کاربەڕێکەری بەسەردا جێبەجێ دەبێت، بەردەوام بووە لە (دەرکردنی بڕیار، پرۆژەو گرێبەستی ستراتیژی...هتد). 🔹 دەستەی دەستپاکی و دیوانی چاودێری دارایی، کە ئەرکیان بنبڕکردنی گەندەڵی و ڕێگری لە بەهەدەردان و ئەنجامدانی ووردبینی لەخەرجییەکانە، تووشی کێشەی یاسایی بوون. سەرۆکی دەستەی دەستپاکی ماوە یاساییەکەی بەسەرچووە، دیوانی چاودیریی دارایش ئیستا بەبێ سەرۆکە. 🔹 لەدوای سوێند خواردنی پەرلەمانتارانی خولی شەشەم لە(مانگی 12)ی ساڵی رابردوودا، مووچەیان بۆ بڕاوەتەوە، بەڵام بە هیچ کارێک هەڵنەستاون. ئەمەش دەچێتە خانەی بەهەدەردانی سامانی گشتی، چونکە مووچە پێویستە لەبەرامبەر ئەنجامدانی ئەرک بدرێت. ئامادەکردنی ڕێکخراوی ستۆپ پیشەکی لەکاتێکدا دیموکراسیی پەرلەمانی و حوکمڕانیی باش پێویستییان بەدامەزراوەی کارا و شەفاف هەیە، دوخی ئێستای هەرێمی کوردستان کە تێیدا پەرلەمان پەکخراوەو حکومەت وەک کاربەڕێکەر بەردەوامه، پرسیاری جیدی لەسەر شەرعییەت و کاریگەریی دەسەڵاتەکان دروست کردووه. ئەم راپورتە بەمیتۆدێکی چاودێری و هەڵسەنگاندن، شیکاری بۆ ئەو پێشێلکارییە دەستووری و یاسایی و پەیرەوییانە دەکات و کاریگەرییە نەرێنییەکانی لەسەر حوکمڕانی و متمانەی گشتی دەخاتەروو، لەگەڵ پیشنیار بۆ چارەسەرکردنی دۆخەکه. نەم ڕاپۆرتە بەدواداچونێکی یاساییە بۆ پرسی دواکەوتنی پێکهێنانی کابینەی [۱۰] یەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان، کە بەپێی پەیرەوی ناوخۆی پەرلەمانی کوردستان پێویست بوو لەسەرەتای ئەمسال لەپەرلەمانی کوردستان متمانەو وەبگرێت، بەڵام بەهۆی پێکنەهاتنی هەردوو فراکسیونی سەرەکی پەرلەمانی کوردستان (پارتی دیموکراتی کوردستان) و (یەکێتی نیشتمانی کوردستان) پرۆسەکە بە رێککارە پەیڕەویەکانی خۆیدا تێنەپەڕيوە، لەكاتێكدا لەکاتی بانگەشەی هەڵبژاردن ئەم دوو لایەنە جەختیان لە بەهێزکردنی ڕۆڵی دامەزراوە شەرعیەکانی هەرێمی کوردستان کردوتەوە، ئەم ڕاپۆرتە ماوەی خێراترین و دواکەوتووترین پێکهێنانی کابینەی حکومەتی هەرێم دەردەخات، لەهەمووشیان دواکەوتوو تر پێکهێنانی کابینەی [۱۰] یەمە تا ئێستا پێکنەهێنراوە، بەجۆرێك ماوەکەی دواکەوتووە، سێ بەقەدەر پێکهێنانی کابینەی یەکەمە، ئەم دواکەوتنە لێکەوتەی زۆری لە پەکخستن و لاوازکردنی ڕۆلی دامەزراوەکانی چاودێری و پرسی شەفافییەت هەیە، کە لەم ڕاپۆرتە ڕوون کراوەتەوه. لەكۆتاييشدا كۆمەڵێك ڕاسپاردە بۆ خێراکردنی هەنگاوەکان بۆ پێکهێنانی حکومەت و جێبەجێکردنی بنەما یاسایی و پەیڕەویەکان خراونەتەڕوو، بە ئامانجی ئەوەی پێکهێنانی کابینەی دەیەم زیاتر دوانەکەوێت، جارێکی تر روح بەبەر دامەزراوە شەرعیەكان بكرێتەوه. ئەم راپورتەریکخراوی ستۆپ لەچوارچێوەی (پروژەی بەهێزکردنی لێپرسینەوەو دەسەڵاتی یاسا) ئامادەی کردووه، پرۆژەکە بەپالپشتی سندوقی نیشتمانی بۆ دیموکراسی NED ئەمریکی جێبەجێ دەکرێت. کاتی هەڵبژاردن و دانیشتنی یەکەمی پەرلەمان هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان لەکۆتایی ساڵی 2024 ئەنجامدرا، بەوشێوەیەی خوارەوه:   پیشیلکاریی پەیرەویی بەپێی پەیرەوی ناوخۆی پەرلەمانی کوردستان، لەدانیشتنی یەکەمی خولی نوێی پەرلەمانی کوردستان پێویستە سەرۆك و جێگر و سکرتێر هەڵبژێردرێن، لەم چوارچێوەیە لایەنەکان کاندیدەکانیان بۆ پۆستەکان بەبژێر کرد، بەمشێوەیەی خوارەوه؛ کاندیدەکان بۆ پۆستی سەرۆکی پەرلەمان (هەڵگورد نەجیب عوسمان د.ڤالا فەرید ئیبراهیم، شاڵاو كۆسرەت ڕەسول عەلی، د.میران محەمەد عەباس، کوردەوان جەمال محەمەد). کاندیدەکان بۆ پۆستی جێگری سەرۆکی پەرلەمان (بەهجەت عەلی ئیبراهیم، مەرد عەلی رەسول، ئازاد محەمەدئەمین حەسەن، ئومێد عەلی حەمەسالح، عەدنان حوسێن حەسەن). کاندیدەکان بۆ پۆستی سکرتیری پەرلەمان (د.هاڤین سەعید خزر، شیرین یونس عەبدوڵا، شلێر غەفوور ساڵح، سەوسەن کاکەمەم محەمەد، ڕامی نوری عۆدیش، نەجدەت نوری محەمەد) بەهۆی ئامادەنەبوونی ڕێژەی یاسایی ئەندامانی پەرلەمانی کوردستان دانیشتنەکە هەڵگیرا و تا ئیستاش بەنادیاری ماوەتەوە. ئەمەش یەکەمین پێشێلکاریی ڕوونی پەیرەویی ناوخۆی پەرلەمانی کوردستان بوو. پێویست بوو لەم دانیشتنە سەرۆکایەتی پەرلەمانی کوردستان هەڵبژێردرێن، بۆ ئەوەی دواتر سەرۆکی هەرێم و پاشانیش سەرۆکی حکومەت و کابینەی نوێ دەنگیان پێبدرێت. شیکاریی و بەراوردکاری ماوەی پێکهێنانی گشت کابینەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەدوای ساڵی 1992 هەرێمی کوردستان سەرباری هەموو ئاڵنگارییەکان (۹) کابینەی حکومەتی پێکهیناوە، بەهۆی پتەو ڕێچکەنەگرتنی بنەماکانی حکومڕانی، ئەمە یەکەمجار نیە هەڵبژاردنی دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمان و پێکهێنانی کابینەی نوێ لەهەرێمی کوردستان دوادەکەوێت، بۆيە لێرە شيكاريەك بۆ دواکەوتنی ماوەی پێکهێنانی کابینەکانی رابردوو دەکەین. لەو خشتەیەی خوارەوە بەراوردکاریی کاتی پێکهێنانی کابینەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان نیشان دەدات و نیشانەیەک لە "نەریتی" دواکەوتن دەخاتەروو.   لەو خشتەیەدا بەڕوونی ماوەی دواکەوتنی پێکهێنانی حکومەت لەهەرێمی کوردستان دەردەکەوێت، نەک تەنها دیاردەیەکی نوێ نییە، بەڵکو بەپێی تێپەڕبوونی ژمارەی کابینەوە ساڵەکان لە زیادبووندایە، بەتایبەت لەدوو خولی رابردوودا، کە ماوەکە نزیکەی سێ هێندەی کابینەکانی پێشوو بووه. ئەمەش نیشانەیەکە لە نەبوونی پابەندبوونێکی ڕاستەقینە بە بنەما پەیرەویی و یاساییەکان و شەرعییەتی هەڵبژاردن، کە دەبێتەهۆی لاوازکردنی متمانەی گشتی بە پرۆسەی دیموکراسی و هەڵبژاردن. لێکەوتە نەرێنیەکانی دواکەوتنی پێکهێنانی حکومەت هەڵپەساردنی پرۆسەی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی پەرلەمان بەپێی پەیرەوی ناوخۆ، پێویستە لەیەکەم دانیشتندا پرۆسەی دەنگدان بۆ دەستەی سەرۆکایەتی لە (سەرۆک و جێگر و سکرتێر) بەرێوەبچێت. بەڵام ڕێکارەکان دوای ڕاگەیاندنی بەربژێرەکان ڕاگیران و دانیشتنەکە بەکراوەیی مایەوه. هیشتنەوەی دانیشتن بەکراوەیی: بەپێی بڕیاری دادگای فیدراڵی ژمارە55/2010)، هێشتنەوەی یەکەم دانیشتن بەکراوەیی پێچەوانەی (ماددەی 55)ی دەستووره. بەردەوامیی حکومەتی کاربەڕێکەر: بەهۆی تەواونەبوونی ڕێکارەکانی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی پەرلەمان، ڕاسپاردنی گەورەترین فراکسیۆن بۆ پێکهێنانی حکومەت دواکەوتووە، بەمەش حکومەت لە هەرێمی کوردستان بەشێوەی کاربەرێکەر ماوەتەوە، کەبەپێی دەستوور دەسەڵاتەکانی سنوورداره. دەسەڵاتەکانی حکومەتی کاربەڕێکەر بەپێی دەستوور (كۆماری عێراقی فیدڕاڵ): لەنەبوونی دەستوورێکی تایبەت بە هەرێمی کوردستان و دادگای دەستووری ناچارین پشت بەدەستووری عێراق و بریارەکانی دادگای فیدڕاڵی ببەستین بەپێی بنەمای دەستووری لە (ماددەی 64 ی برگەی 2)ی دەستووری عیراق لەکاتی هەڵوەشاندنەوەی ئەنجومەنی نوێنەران، حکومەت تەنها کاری ڕۆژانەی خۆی بەردەوام دەکات تا هەڵبژاردنی داهاتوو، (کە پێویستە لەماوەی 60 ڕۆژدا بکرێت).   زیانەکانی بەردەوامیی حکومەتی کاربەڕێکەر و کارانەبوونی پەرلەمانی کوردستان •    کارکردنی نایاسایی حکومەتی کار بەڕێکەر: هەرچەندە دەسەڵاتەکانی حکومەتی کاربەڕێکەر سنووردارە، بەڵام حکومەتی هەرێم لە (9ی تشرینی یەکەمی 2022)ەوە، کەپێناسەی حکومەتی کاربەڕێکەری بەسەردا جێبەجێ دەبێت، بەردەوام بووە لە (دەرکردنی بڕیار، پرۆژەو گرێبەستی ستراتیژی...هتد). •    ڕاگرتنی کاری تەشریعی و چاودێری پەرلەمانی: پەرلەمانی کوردستان وەک باڵاترین دامەزراوەی یاسادانان و چاودێریی کاری دەسەڵاتی جێبەجێ کردن، ئێستا پەکخراوە، ناتوانێت بەڕۆڵی دەرکردنی یاسای بودجەو یاسا پەیوەندیدارەکان و پێدانی متمانه بەحکومەتی نوێ هەستێت، ئەمەش دەبێتە هۆی نەمان و لاوازبوونی شەفافییەت و لێپرسینەوەو بەدواداچوونی کارەکانی حکومەت، لەكاتێكدا بنەمای حوکمرانیی باش بوونی حکومەت و پەرلەمانیکی شەرعییە کە لەسەر بنەمای هەڵبژاردن دەستبەکاربن. •    لاوازبوونی ڕۆڵی دامەزراوە چاودیرییەکانی دیکه: دامەزراوەکانی وەک دەستەی دەستپاکی و دیوانی چاودێری دارایی، کە ئەرکیان بنبڕکردنی گەندەڵی و ڕێگری لە بەهەدەردان و ئەنجامدانی ووردبینی لەخەرجییەکانە، تووشی کێشەی یاسایی بوون. سەرۆکی دەستەی دەستپاکی ماوە یاساییەکەی بەسەرچووە، کە بەپێی یاسا پێویستە نوێ بکرێتەوە یان بگۆڕدرێت. دیوانی چاودیریی دارایش ئیستا بەبێ سەرۆکە بەهۆی خانەنشینبوونی سەرۆکی پێشوو. بۆ چالاککردنەوەی ڕۆڵی ئەم دامەزراوانە پێویستە پەرلەمانی کوردستان بە ئەرکی یاسایی خۆی هەستێت. •    بەهەدەردانی سامانی گشتی: لەو کاتەوەی سوێند خواردنی پەرلەمانتارانی خولی شەشەم لە(مانگی 12)ی ساڵی رابردوودا، مووچەیان بۆ بڕاوەتەوە، بەڵام بە هیچ کارێک هەڵنەستاون. ئەمەش دەچێتە خانەی بەهەدەردانی سامانی گشتی، چونکە مووچە پێویستە لەبەرامبەر ئەنجامدانی ئەرک بدرێت. •    لاوزبوونی متمانەی نیوخۆیی و نێودەوڵەتی: ئەزموونی پەکخستنی پەرلەمان و درێژەکیشانی حکومەتی کاربەڕێکەر کاریگەری نەرێنی لەسەر پێگەی دامەزراوە شەرعیەکانی هەرێمی کوردستان لەسەر ئاستی ناوخۆیی و ناوچەیی و نێودەوڵەتی داناوه. پیشنیارەکان •    کۆتاییهێنان بەدانیشتنی کراوە: پێویستە بەزووترین کات سەرۆکی بەتەمەنی پەرلەمانی کوردستان، لەڕێگای رێوشوێنی پەیرەوییەوە بانگەواز بۆ پەرلەمانتاران ڕابگەیەنێت بۆ کوتاییهێنان بەدانیشتنی کراوەی یەکەمی خولی (6)ەمی پەرلەمانی کوردستان. هەر پەرلەمانتارێکیش ئامادە نەبێت ڕێوشوێنی پەیرەویی بەسەردا جێبەجێ بکرێت. •    پێکهێنانی حکومەت لەکاتی یاساییدا: پێویستە دوای هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی پەرلەمان بەپێی یاسا پەیوەندیدارەکان لەماوەی یاسایی خۆیدا سەرۆکی هەرێم هەڵبژێردرێت، دواتر گەورەترین فراکسیۆن بو پێکهێنانی حکومەت راسپێردرێت و لەماوەی مانگێکدا کابینەی دەیەم پێک بهێندرێت. •    چالاککردنەوەی پەرلەمان: پەرلەمانی کوردستان لیژنەهەمیشەییەکانی خۆی هەڵبژێرێت و دەست بکات بەکاری یاسادانان و چاودێری. •    کارنامەی حکومەت: پێشنیار دەکەین کارنامەی کابینەی دەیەمی حکومەت، وردەکاریی زیاتر و بەڵێنی ڕوونتری تێدابێت کە قابیلی پێوانەکردن بێت، بۆ ئەوەی بتوانرێت هەڵسەنگاندنێکی بابەتییانەی بۆ بکرێت.  

درەو: ئەمڕۆ لە ئۆفیسی سەرەكی درەو، گفتوگۆی درەو تەرخانكرا بۆ گفتوگۆكردن لەسەر "رەوشی رۆژنامەگەری و ئازادی رادەربڕین لە هەرێمی كوردستان" گفتوگۆكە لەلایەن كەمال رەئوف نوسەرو رۆژنامەنووسەوە بەڕێوەبراو لەلایەن نوسەران و رۆژنامەنووسان و گفتوگۆی بابەتەكەكرا،  بەتایبەت لە ئێستادا زۆر قسە لەسەر ئەوە دەكرێت كە پرسی ئازادی رادەربڕین و رەوشی رۆژنامەگەری لەهەرێمی كوردستان لە پاشەكشەدایە، ئایا حكومەت و دەسەڵاتداران پاشەكشەكان كردووە لە ئازادی رادەربڕین ؟  بەتایبەت لەدوای حوكمدانەوەی شێروان شێروانی و تەقەكردن لە هێمن مامەند و رووداوەكانی لالەزار و روەكانی تری شاروشارۆژكەكانی هەرێمی كوردستان، جۆرێك لە قەلەقی بۆ رۆژنامەنووسان و چالاكان درووست كردووە، ئەم دۆخە بە كوێ دەگات ؟ و رەوشەكە ئاساییە یاخود بارگاوییە بە رووداوە ناوخۆیی و ناوچەیی و هەرێمایەتییەكانەوە.  

(درەو): موچەی موچەخۆرانی هەرێمی كوردستان لە بەرنامەی كاردا نییە، سبەینێ ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق كۆبوونەوەی هەیە.  سبەینێ ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق كۆبوونەوەی ئاسایی هەفتانەی خۆی هەیە، محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق ئێستا بەسەردانێك لە برۆكسلی پایتەختی بەلجیكایە بەمەبەستی بەشداریكردن لە كۆبوونەوەی ئەنجومەنی باكوری ئەتڵەسی.  بەپێی قسەی كەسە نزیكەكانی، بڕیارە سودانی بگەڕێتەوەو خۆی سەرپەرەشتی كۆبوونەوەی سبەینێی حكومەت بكات.  لیژنە هاوبەشەكانی نێوان هەولێرو بەغداد راپۆرتی خۆیان لەبارەی ناكۆكییەكان سەبارەت بە هەناردەكردنی نەوتی كوردستان و داهاتە نانەوتییەكان ئامادە كردووە بۆ ئەوەی لە كۆبوونەوەی سبەینێی حكومەتدا بڕیاری لەسەر بدرێت، بەڵام ئەم پرسە هاوشێوەی دانیشتنەكانی پێشوو لە بەرنامەی كاری دانیشتنی سبەینێدا نییەو پێشبینی دەكرێت لە پەراوێزی كۆبوونەوەكەدا قسەی لەسەر بكرێت.  ئەگەر هەردوو حكومەت بگەنە رێككەوتن لەسەر پرسی نەوت و داهاتە نانەوتییەكان (وەكو ئەوەی فوئاد حسێن وەزیری دەرەوەی عێراق ئاماژەی بەوە كردووە لە رێككەوتن نزیكن)، ئەوا دەبێت حكومەتی فیدراڵی بۆ (6) مانگی ئەمساڵ بەبێ گیروگرفت موچەی موچەخۆرانی هەرێم خەرج بكات، ئەمە لەچوارچێوەی یاسای بودجەی سێ ساڵەی عێراقدا كە كۆتایی ئەمساڵ كۆتایی دێت.  لەبەرامبەردا دەبێت حكومەتی هەرێم هەم نەوتی بەرهەمهێنراوی خۆی رادەستی كۆمپانیای بەبازاڕخستنی نەوتی عێراق بكات هەم رێژەی 50%ی داهاتی دامەزراوە فیدراڵییەكان.  

مەریوان وریا قانع تایبەت بە (درەو) ڕەنگە لەناو هەموو  بەها ئینسانیی و سیاسییەکاندا بەهای دادپەروەریی گرنگترین و بنەڕەتترین بەهایەک بێت، هەموو کۆمەڵگایەکی تەندروست پێویستی پێیبێت. کۆمەڵگای تەندروست کۆمەڵگایەکە هەم لەناو خۆیدا دادپەروەر و هەم خاوەنی سیستمێکی سیاسیی و حوکمڕانیی دادپەروەرە. ئامادەگیی دادپەروەریی لە هەردوو ئاستەکەدا پێداویستی سەرەکیی و  ژمارەیەکە. کە باس لە دادپەروەریی دەکەم باس لە قسەیەکی زارەکیی و چەمکێکی بۆش و بەتاڵى ناو قسەکردنی ڕۆژانەی ئەم یان ئەو سیاسیی ناپاک و، ئەم یان ئەو چاوساخی دینیی و ئەخلاقیی ساختە ناکەم. باس لە دادپەروەریی وەک بەشێک لە ریتۆریکی قسەکردنی رۆژانەی بێبنەما و بێبناغەش ناکەم، وەک گوتارێکی میدیایی پروپاگەندەخوازیش نایبینم، بەڵکو وەک بەهای ژمارە یەکی ڕێکخستنی ژیانی کۆمەڵایەتیی و سیاسیی، وەک ئاکاری هەرەسەرکیی دامەزراوە سیاسیی و یاسایی و بیرۆکراسیی و کۆمەڵایتییەکان و وەک ژێرخانی پەیوەندیی مرۆڤەکانیش لەگەڵ یەکتریدا باسیدەکەم. هاوکات وەک مەسەلەی ژمارە یەک و هەرە سەرەکیی ناو فیکر و بیرکردنەوەش نمایشیدەکەم.  تەنها لە دۆخی ئامادەگییەکی هەمەلایەنی لەو جۆرەی دادپەروەریدا، دەکرێت قسە لە بوونی سیستمێکی حوکمڕانیی و لە ژینگە و کۆمەڵگایەکی تەندروست، بکەین. ونکردنی دادپەروەریی وونکردنی کۆڵەکەی یەکەم و هەرەسەرکی دروستکردنی دونیایەکی تەندروستە، تیایدا بکرێت مرۆڤەکان بە لانی هەرەکەمی دڵنیاییەوە بژین، ژیانێک نرخ و بەهایەکی ئینسانیی هەبێت. لە دۆخێکی لەو بابەتەدا دادپەروەریی هێزی نەفیکەریی جۆرە جیاوازەکانی غەدر و زوڵمی سیاسیی و ئابوریی و کۆمەلایەتیی و فەرهەنگییە، بنەمای رێزگرتنی مرۆڤە وەک مرۆڤ.  لە فیکری سیاسیی کۆندا، بۆ نموونە لای ئەفلاتون، دادپەروەریی مانای بوونی جۆرێک لە هاوسەنگیی و هارمۆنیەتی ناوەکییە لەناو مرۆڤ خۆی و لە کۆمەڵگاشدا، بەشە جیاوازەکانی رۆحی تاکەکەس و بەشە جیاوازەکانی کۆمەڵگا رۆڵی دیاریکراو و تایبەت بە خۆیان هەیە کە پێویستە پێی هەڵبسن. مرۆڤ بۆ ئەوەی بوونەوەرێکی عەقلانیی و تەندروستبێت پێویستە دادپەروەر بێت. بێگومان دیدگای ئەفلاتون بۆ دادپەروەریی نووقسانی گەورە و هەمەلایەنی تێدایە، بەڵام خاڵێک لەم دیدگایەدا کە رەنگە تا ئێستاش زیندووبێت و بەکەڵک بێت، بە تایبەتی لە پەیوەندیدا بە سیستمی حوکمڕانییەوە، ئەو خاڵەبێت کە پێ لەسەر ئەوە دادەگرێت حوکمڕانان پێویستە کەسانێکبن رق و تەماح و خواستی ناعەقلانیی و رۆحی تۆڵەکردنەوە و بوغز و ئێرەیی ئاراستەیان نەکات، چونکە کەسایەتی لەوجۆرە نەک توانای سەرکردایەتیکردن و حوکمڕانیکردنی کۆمەڵگایان نییە، بەڵکو توانای حوکمڕانیکردن و ئاراستەکردنێکی عەقلانی خودی خۆیشیان نییە. بۆ ئەوەی حوکمڕانیش هەڵگری ئەو جۆرە ئاکارە نێگەتیڤ و خراپانە نەبێت، هەڵەیە چاوەروانی بوون و ئامادەگیی کەسایەتیەکی ئەخلاقیی بکەین، کە ئەخلاقیبوونەکەی وایلێبکات، دەسەڵاتەکانی خراپ بەکارنەهێنێت و کاری نەشیاو و نەگونجاوئەنجام نەدات، یان زوڵم و زۆر و نادادپەروەریی ئاکاری حوکمرانییەکەی نەبن. ئەخلاق حوکمرانیی چاک ناکات، حوکمڕان، هەرکەسێک بێت، پێویستیی بەوەیە بە شێوەیەکی بەردەوام ترسێکی یاسایی لە کردەی لێپرسینەوە و بەرپرسیارکردن و لابردن و سزادانی هەبێت. بۆ ئەم مەبەستەش پێویستە یاسا و دەزگای لێپرسینەوە و بەرپرسیارکردن و سزادان هەبن و کاربکەن. ئەخلاقی باش حوکمڕانیی باش دروستناکات، بەڵکو یاسا و دەزگا و میکانیزمی بەهێزی لێپرسینەوە و بەرپرسیارکردن و سزادانی باش، حوکمڕانی باش دروستدەکات.   لە مێژووی فیکردا بیرۆکەی «مافی سروشتیی» کە لە سەدەی هەڤدەهەمدا بەتەواوی گەشەدەکات، وێنەیەک بۆ مرۆڤ دروستدەکات وەک خاوەنی کۆمەڵێک مافی سروشتیی کە هیچ حوکمرانێک ناتوانێت دەستدرێژیان بکاتە سەر، لەوانەش مافی ژیان و مافی ئازادیی و مافی هەبوونی موڵک و ماڵ. مرۆڤ لەم دیدگایەدا بوونەوەرێکە بەم مافانەوە لەدایکدەبێت. حوکمڕان و کۆمەڵگاش نابێت ناتوانن مرۆڤ لەژێر هیچ ناوێکدا، لەم مافانە بێبەش بکەن. چەند سەدەیەک دواتریش مرۆڤایەتی هەنگاوێکی دیکە دەنێت و قسە لەوەدەکات، کە ئەوەی یاسا و بەهاکان دروست و سەروەر دەکات، پادشا یان حوکمران نییە، بەڵکو خودی کۆمەڵگا و مرۆڤەکانی ناویەتی. ئەم مرۆڤانەش بەیەکتری یەکسانن و هەموویان خاوەنی هەمان ماف و هەمان بەرپرسیاریەتین، بێ گوێدانە دین و پاشخانی کۆمەڵایەتییان.  دادپەروەریی زیاد لە شێوازێکی هەیە کە دەشێت گرنگترینیان ئەم دوو شێوازە بێت. یەکەمیان، دادپەروەریی ئابووریی کە بەرگریکردنە لە دابینکردنی بژێوی ژیان بۆ هەمووان، بەشێوەیەک کەرامەتی مرۆڤەکان بپارێزێت، ئەمەش مانای بوونی دەرفەت و ئەگەری ئابوریی یەکسان لەبەردەم هەموو کەسێکدا و رێگرتن لە دروستبوونی نایەکسانی ئابووریی گەورە لە کۆمەڵگادا. واتە رێگرتن لەوەی کەسانێک بە ئاسانی ببن بە ملیۆنێر و کەسانێکی دیکە کێشەیان لەگەڵ دابینکردنی بژێویی رۆژانەیاندا، هەبێت. دادپەروەریی لەم ئاستەدا مانای دابەشکردنێکی دادپەروەرانەی سەروەت و سامانی نەتەوەیی و نیشتیمانیی، بە جۆرێک ئەندامانی کۆمەڵگاکە دەستیان بە سەرچاوەکانی داهات بگات و دەرفەت و ئەگەری یەکسانی پێشکەوتنی کۆمەڵایەتییان لەبەردەمدابێت. خزمەتگوزاریی تەندروستیی و خوێندن و فێربوون و شوێنێکی گونجاو بۆ ژیان، بۆ هەمووان مەیسەر بکرێت. بە کورتییەکەی کۆمەڵگاکە خاوەنی ئەو «سەرەتا یەکسان»ە بێت کە فەیلەسوفی ئەمریکی جۆن راولز باسیدەکات.   دووهەمیان، دادپەروەریی کولتورییە، کە ئەمەیشیان رێزگرتن و بەیەکسان سەیرکردنی شوناس و دین و زمان و کەلەپوری کەسان و گروپە جیاوازەکانی ناو کۆمەڵگاکەیە. ئەمەش لە بنەڕەتدا مانای پاراستنی پلورالیزمی کولتوریی و پلورالیزمی ناسنامەی جیاواز، لە کۆمەڵگادا.  هەموو ئەم شتانە وادەکەن کۆمەڵگای دادپەروەر تەنها کۆمەڵگایەکی دادپەروەر نەبێت، چونکە زۆر زەحمەتە دادپەروەریی بەتەنها و بە دابڕاوی لە کۆمەلێک بەهای تر ئامادەبێت. دادپەروەریی هەمیشە پێویستی بە گرێبەستێکی کۆمەڵایەتیی هەیە کە تیایدا ئەو کۆمەڵگایە دادپەروەریی دەخاتە پەیوەندییەکی سەرەکییەوە لەگەڵ ئازادیی و یەکسانیی و ڕێزگرتنی مرۆڤەکان لەیەکتری. لەم دۆخەدا دادپەروەریی تەواو دوور و دابڕاوە لە بەخشینی ئیمتیازاتی سیاسیی و کۆمەڵایەتیی و فەرهەنگیی، وەک شتێکی ئاسایی و سروشتیی، بەم یان بەو بەشی کۆمەڵگاکە و بێبەشکردن و لێسەندنەوەی لەم بەش یان ئەو بەشی کۆمەڵگاکە.  خاڵی سەرەکیی لە بنیادنانی سیستمێکی حوکمڕانیی دادپەروەر و لەوێشەوە کۆمەڵگایەکی دادپەروەر، بریتییە لە بەرقەرارکردنی «حوکمی یاسا»، حوکمێک کە دەزگاکانی داوەریی سەربەخۆیانە بیدەن، نەک بە تەلەفۆنی ئەم یان ئەو بەرپرسی سیاسیی، ئەم یان ئەو یاسا بە نیازی سزادان بەسەر ئەم یان ئەو کەسی دیاریکراودا، ئەو بڕیارانە بدەن. هاوکات یاسایەک کە بەسەر هەموواندا پیادەبکرێت، نەک بنەماڵە حوکمڕانەکان و هەڵگرانی دەسەڵات لەدەروەی یاساکاندا کار بکەن و هیچ یاسایەک نەتوانێت بەرپرسیاریان بکات و لێیان بپرسێتەوە. واتە یاساکان دەبێت روون و ئاشکرابن و بەیەکسانیی و بەبێ هیچ فەرق و جیاوازیکردنێک، بەسەر هەموواندا پیادەبکرێت.  خاڵێکی دیکە لە پەیوەندیدا بە یاسا و دەسەڵاتەوە بریتییە لە ڕێگرتن لە کۆبوونەوەی سەرجەمی دەسەڵاتەکان لە دەستی ئەم یان ئەو کەس و ئەم یان ئەو بازنەی بچووک و داخراودا، لەپێش هەمووانیشەوە خێزان و بنەماڵە حوکمرانەکان و نەوەکانیان. ئەمەش نەک تەنها پێویستی بە لێکجیاکردنەوەی دەسەلاتەکانە لەیەکتری، بێگومان بەشێوەیەکی کردەیی و  راستەقینە، نەک بە قسە و گوفتاری ناو میدیا و کۆبوونەوەکان، بەڵکو پێویستی بە بوونی توانا و دەزگا و هێزی سەربەخۆی پیادەکردنی یاساکان هەیە.  خاڵێکی دیکەی سەرەکیی لە بوونی دادپەروەرییدا، پاراستنی سەرجەمی ئەو مافانەیە کە مرۆڤ هەیەتی. لەناویشیاندا  پاراستنی ژیان و ئازادیی و کەرامەت و موڵک و ماڵ.  دادپەروەریی بەو مانایانەی لەسەرەوە باسمانکرد لەناو هیج یەکێک لە دەزگا سەرەکییەکانی حوکمرانیی و دەزگاکانی تری بەڕێوەبردنی ژیانی سیاسیی و کۆمەڵایەتیی و ئابوریی و فەرهەنگی هەرێمی کوردستاندا، بوونی نییە. ئەوەی ئەمرۆکە دەیبینین و رۆژانە رووبەروومان دەبێتەوە، لە گرتن و ئازاردانی خەڵکەوە بیگرە، بۆ سزادانی ئەو بەشەی کۆمەڵگاکە کە قسەدەکات، بە تێپەرین بەناو پەکخستنی سیستمی داوەریی و وێرانکردنی سیستمی خوێندن و فێربوندا، هێما بۆ ئەو نەبوونی و قاتوقڕییە گەورەیە لە دادپەروەریدا، دەکات. ئەوەی لە سی ساڵی رابردوودا ڕوویداوە رووتکردنەوەی کۆمەڵگاکەیە لەسەرجەمی ئەو دەزگا و میکانیزم و پرۆسانەی کە دەشێت بەرگریی لە بوون و کارکردنی لانی  هەرکەمی دادپەروەریی بکات. نە سیستمە ئابورییەکە لانی هەرە هەرە کەمی دادپەروەریی تێدایە، منداڵە ملیۆنێر و ملیاردلێرەکانی بنەماڵە حوکمڕانەکان بەراورد بکەن بەو موچەخۆرە هەژارانەی چەندان مانگ بێموچە دەمێننەوە. نە سیستمە سیاسییەکە ئەو لانی هەرکەمەی دادپەروەریی تێدایە، چ منداڵێک لە کوردستاندا دەتوانێت خەونی ئەوە ببینێت ببێت بە «بەڕێوەبەری» قوتابخانەیەکی سەرەتایی بەبێ تێپەڕین بەناو تۆڕی پەیوەندییەکانی ڕازیبوونی بنەماڵە حوکمڕانەکاندا.  بە کورتییەکەی ئەوەی ئەمرۆکە بە ئاشکراو و بەبەرچاومانەوە رووئەدات، لەناوبردن و ناشتنی سیستماتیکی دادپەروەرییە لە سادەترین شێوەکانیدا. ئەمەش دۆخێکە تیایدا دەشێت چاوەڕوانی هەموو جۆرە جیاوازەکانی تەقینەوەی کۆمەڵایەتیی و سیاسیی بکەین.  لەباتی و لە شوێنی دادپەروەریی، ئەوەی هەیە و ئامادەیە، ئەوەی حوکمڕانە، تێگەیشتن و قازانج و خواست و سایکۆلۆژیای چەند کەسێکی ناو بنەماڵە حوکمڕانەکان و ئەو نوخبە سیاسیی و ئەمنیی و سەربازیی و ئابورییەیە  بەدەوریاندا دروستبوون.  ئەمەش رەچەتە و رێگایەکی تەواو ترسناکە بەرەو دونیایەکی تەواو تاریک.                

(درەو): بەرپرسانی حكومەتی فیدراڵی عێراق بەفەرمی توركیایان ئاگاداركردووە لەوەی نزیكن لە رێككەوتن لەگەڵ حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ دەستپێكردنەوەی هەناردەی نەوت، توركیا چاوی لە بەگەڕخستنەوەی بۆری نەوتی كەركوك- جەیهانە.  ئەحمەد بەرات چۆنکار جێگری وەزیری وزەی تورکیا رایگەیاند، بۆری نەوتی کەرکوک- جەیهان لە 1970ەوە چالاکە. بەمدوایانەدا جارێکی دیکە هەناردەکردن لەم ڕێگەیەوە بووەتە ڕۆژەڤ. لە نزیکەوە چاودێری ئەم پرسە دەکەین. جێگری وەزیری وزەی توركیا لە بەغداد بەشداری لە (کۆڕبەندی نێودەوڵەتی وزە)دا کردو لە پەراوێزی ئەم گۆڕبەندەدا قسەی بۆ ئاژانسی (ئەنادۆڵی)ی وڵاتەكەی كردو وتی:" عێراقییەکان پێیان راگەیاندووین کە دانوستانەکانی نێوان هەرێم و حکومەتی ناوەندی نزیکبووەتەوە لە ئەنجام. پەنا بە خوا ئەگەر ئەم کێشانە چارەسەر بن چاوەڕوانی ئێمە ئەوەیە بۆرییەکە بە هەموو توانایەکەوە بکەوێتە کار". بەهۆی سكاڵای وەزارەتی نەوتی عێراق دژ بە توركیا لە دادگای ناوبژیوانی نێودەوڵەتی پاریس، توركیا لە 25ی ئازاری 2023وە هەناردەی نەوتی هەرێمی كوردستانی راگرتووەو لەوكاتەوە تائێستا هەناردە دەستی پێنەكردوەتەوە، سكاڵاكەی بەغداد بەهۆی ئەوە بوو ئەنكەرە بەبێ رەزامەندی حكومەتی عێراق نەوتی هەرێمی بە بۆری نەوتی عێراق- توركیا هەناردەی بەندەری جەیهان كردبوو.  ئێستا كە ئیتر هەولێرو بەغداد لە رێككەوتن نزیكبوونەتەوە بۆ رادەستكردنی نەوتی كوردستان بە كۆمپانیای بەباواڕخستنی نەوتی عێراق "سۆمۆ"، توركیاش داواكاریی هەیەو دەیەوێت بۆرییەكەی عێراق بەوپەڕی توانای خۆیەوە نەوت هەناردە بكات.  جێگری وەزیری وزەی تورکیا ئاماژەی بەوەداوە،  هێڵی بۆری نەوتی عێراق و تورکیا دەتوانێت زیاتر پەرەی پێبدرێت و دەڵێ: هاریکارییەکان لە بوارەکانی گازی سروشتی و کارەباو پرۆژەی رێگەی گەشەپێدانیش بۆ گەشەپێکردنی ئەو پەیوەندییانە بەکاردەهێندرێت. بەپێی دیزاینەكەی، پرۆژەی رێگای گەشەپێدان كە بەسرە بە توركیاوە دەبەستێتەوە، جگە لە هێڵی شەمەندەفەر، بۆری نەوت و غازیش لەخۆدەگرێت.  "لەگەڵ عێراق لە دانوستانداین بۆ ئەوەی زیاتر لە بواری وزەدا هاریکاریی یەکتر بین، بەراورد بە رابردوو، ئاستی هاوکاریی لەگەڵ عێراق زۆر زیاتر بووەو بۆ ئەم مەبەستە سەرقاڵی داڕشتنی ژێرخانی ئەو پەیوەندییانەین" جێگری وەزیری وزەی توركیا بەمشێوە گوزارشتی لە دۆخی ئێستای پەیوەندییەكان كرد. باسی لەوەكرد، ئامانجی توركیا ئەوەیە هاوکارییەکانی لە بواری وزەدا، دەرگای ئاسایش و خۆشگوزەرانی لە ناوچەکە بکاتەوەو ڕێگەیان بدات بە متمانەیەکی زیاترەوە سەیری داهاتوو بکەن. "بە واتایەکی دیکە ئێمە لە هەوڵداین بۆ ئەوەی هەم وەچەرخانێک لە بواری وزەو هەم پەیوەندییەکان لەگەڵ عێراق بگەیەنینە قۆناغێکی نوێ".

راپۆرتی: درەو  🔻 بڕو قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی و هەناردەی وڵاتان و تەرازووی بازرگانی عێراق لە نیوەی یەکەمی 2024 و 2025؛ 🔹 گەورەترین بازرگاکانی عێراق لەگەڵ وڵاتانی (چین، هندستان، ئیمارات، وڵاتانی یەکێتی ئەوروپا، کۆریای باشور، تورکیا، ئەمریکا، سعودییە، ئەردەن، یابان، بەرازیل و مصر) بووە. 🔹 لە نیوەی یەکەمی 2024 قەبارەی ئاڵوگۆی بازرگانی (94.7 ملیار) دۆلار بووە، لە نیوەی یەکەمی 2025 بەڕێژەی (12%) دابەزیوە بۆ (83.1 ملیار) دۆلار، زۆرترین ئاڵوگۆڕی بازرگانیش لەگەڵ وڵاتی چین بووە. 🔹 قەبارەی هەناردەی وڵاتان لە نیوەی یەکەمی 2024 بۆ عێراق (38.86 ملیار) دۆلار بووە، لە هەمان ماوەی ساڵی 2025 هەناردەی وڵاتان بە ڕێژەی (12%) بڕی (4.77 ملیار) دۆلار کەمی کردووەو گەورەترین هەناردەکاریش بۆ عێراق وڵاتی ئیمارات بووە. 🔹 تەرازووی بازرگانی لە هەردوو نیوەی یەکەمی ساڵانی (2024 و 2025) بە قازانجی عێراق بووە بەر بڕی (17 ملیار) دۆلار لە ساڵی 2024 و (15 ملیار) دۆلار لە ساڵی 2025. ئاڵوگۆڕی بازرگانی دەرەکی عێراق لە نیوەی یەکەمی 2024 و 2025 گەورەترین بازرگاکانی عێراق لەگەڵ وڵاتانی (چین، هندستان، ئیمارات، وڵاتانی یەکێتی ئەوروپا، کۆریای باشور، تورکیا، ئەمریکا، سعودییە، ئەردەن، یابان، بەرازیل و مصر) بووە، پێکەوە لەنیوەی یەکەمی 2024 گەیشتووە بە (94.7 ملیار) دۆلارو لە نیوەی یەکەمی 2024 گەیشتووە بە (83.1 ملیار) دۆلار، بە جۆرێک؛ -    ئاڵوگۆڕی بازرگانی لەگەڵ وڵاتی "چین" گەورەترین قەباری بەرکەوتووە لە نیوەی یەکەمی 2024 (27.6 ملیار) دۆلار و لە نیوەی یەکەمی 2025 (26.6 ملیار) دۆلار بووە.   -    ئاڵوگۆڕی بازرگانی لەگەڵ وڵاتی "هندستان" لە نیوەی یەکەمی 2024 (18.5 ملیار) دۆلار و لە نیوەی یەکەمی 2025 (16 ملیار) دۆلار بووە.   -    ئاڵوگۆڕی بازرگانی لەگەڵ وڵاتی "شانشینی عەرەبی یەکگرتوو" لە نیوەی یەکەمی 2024 (18.8 ملیار) دۆلار و لە نیوەی یەکەمی 2025 (12.6 ملیار) دۆلار بووە.   -    ئاڵوگۆڕی بازرگانی لەگەڵ وڵاتانی "یەکێتی ئەوروپا" لە نیوەی یەکەمی 2024 (11.5 ملیار) دۆلار و لە نیوەی یەکەمی 2025 (9.9 ملیار) دۆلار بووە.   بۆ وەردەکاری زیاتر لەبارەی قەبارەی بازرگانی عێراق لەگەڵ وڵاتانی دیکەو بڕو ڕێژەر گەشەی بازرگانی، بڕوانە خشتەو گرافیکی ژمارە (1). خشتەو گرافیکی ژمارە (1) هەناردەی وڵاتانی دەرەکی بۆ عێراق لە نیوەی یەکەمی 2024 و 2025 گەورەترین هەناردەکارانی دەرەکی بۆ عێراق بریتین لە وڵاتانی (چین، هندستان، ئیمارات، وڵاتانی یەکێتی ئەوروپا، کۆریای باشور، تورکیا، ئەمریکا، سعودییە، ئەردەن، یابان، بەرازیل و مصر) پێکەوە لەنیوەی یەکەمی 2024 گەیشتووە بە قەبارەی هەناردەیان گەیشتووە (38.86 ملیار) دۆلارو لە نیوەی یەکەمی 2024 گەیشتووە بە (34.09 ملیار) دۆلار، بە جۆرێک؛ -    گەورەترین هەناردەکار بۆ عێراق وڵاتی "شانشینی عەرەبی یەکگرتوو" بووەو لە نیوەی یەکەمی 2024 (16.31 ملیار) دۆلار و لە نیوەی یەکەمی 2025 (10.55 ملیار) دۆلار قەبارەی هەناردەی ئەو وڵاتە بووە بۆ عێراق.   -    گەورەترین هەناردەکار بۆ عێراق وڵاتی لەدوای وڵاتی " شانشینی عەرەبی یەکگرتوو" وڵاتی "چین" بووەو لە نیوەی یەکەمی 2024 (8.13 ملیار) دۆلار و لە نیوەی یەکەمی 2025 (8.89 ملیار) دۆلار قەبارەی هەناردەی ئەو وڵاتە بووە بۆ عێراق.  بۆ وەردەکاری زیاتر لەبارەی قەبارەی هەناردەی وڵاتانی دیکەو بڕو ڕێژەر گەشەی هەناردەکردنیان بۆ عێراق، بڕوانە خشتەو گرافیکی ژمارە (2).  خشتەو گرافیکی ژمارە (2) تەرازووی بازرگانی عێراق لە نیوەی یەکەمی 2024 و 2025 بە تێکڕا تەرازووی بازرگانی لە هەردوو نیوەی یەکەمی ساڵانی (2024 و 2025) لەگەڵ وڵاتانی (چین، هندستان، ئیمارات، وڵاتانی یەکێتی ئەوروپا، کۆریای باشور، تورکیا، ئەمریکا، سعودییە، ئەردەن، یابان، بەرازیل و مصر) بە قازانجی عێراق بووە بە بڕی (17 ملیار) دۆلار لە نیوەی یەکەمی ساڵی 2024 و (15 ملیار) دۆلار لە نیوەی یەکەمی ساڵی 2025. بە جۆرێک؛ -    تەرازووی بازرگانی عێراق لە هەردوو نیوەی یەکەمی (2024 و 2024) لەگەڵ وڵاتانی (ئیمارات، تورکیا، سعودییە، ئەردەن، یابان، بەرازیل و مصر) لاسەنگ بووە. -    تەرازووی بازرگانی عێراق لە هەردوو نیوەی یەکەمی (2024 و 2024) لەگەڵ وڵاتانی (چین، هندستان، وڵاتانی یەکێتی ئەوروپا،  کۆریای باشور و ویلایەتەیەکگرتووەکانی ئەمریکا) بە قازانجی هەناردەی عێراقی بووە. بۆ وەردەکاری زیاتر لەبارەی تەرازووی بازرگانی عێراق لەگەڵ وڵاتانی دیکە، بڕوانە خشتەو گرافیکی ژمارە (3). خشتەو گرافیکی ژمارە (3)  

درەو: ئەمڕۆ لە ئۆفیسی سەرەكی درەو لە شاری سلێمانی گفتوگۆی پرسی ژینگەو گۆڕانی كەشوهەوا كرا. گفتوگۆكە تایبەت بوو بە (مەترسیەكانی گۆڕانی كەشوهەوا) بەسەرپەرشتی تۆڕی ئۆزۆن بۆ پاراستنی ژینگە لە عێراق، بەهاوكاری رێكخراوی ئاییندە بۆ پاراستنی ژینگەو لقی سلێمانی سەندیكای رۆژنامەنووسانی كوردستان، كە ژمارەیەك لە رۆژنامەنووسانی كەناڵە جیاجیاكان ئامادەیبوون و گفتوگۆكرا لەسەر ئەوەی چۆن لە كەناڵ و دەزگا میدیاییەكاندا روماڵ و بەرنامەی تایبەت بە ژینگەو گرنگی دان بە بواری ژینگەیی زیاتر بكرێت .       

  درەو: (ئاییندەی ژینگە) گۆشەیەكی هەفتانەیە مەعروف مەجید سەرۆكی رێكخراوی ئاییندە بۆ پاراستنی ژینگە رۆژانی شەممە بۆ (درەو) دەینوسێت 🔻 لە ڕاپرسییەکەدا دەرکەوتووە کە؛ 🔹 هەر مۆلیدەیەک لە وەرزی هاویندا ڕۆژانە (4 هەزار) لیتر ئاو بەکاردەهێنێت. 🔹 بە بونی (49 هەزار) مۆلیدەی تۆمارکراو لە عێراقدا، بەو مانایەیە کە کۆی بەکارهێنانی ئاوی ڕۆژانە (196 ملیۆن) لیتر ئاوی شیرینە. 🔹 ڕێژەی بەکارهێنانی مانگانەی ئاو بۆ (5 ملیۆن و 880 هەزار) لیتر زیاد دەکات، کە بە پلەی یەکەم لە بەشی ڕۆژانەی هاوڵاتیان وەردەگیرێت.  🔻 لە هەرێمی كوردستان؛  🔹 (7 هه‌زار و 354) مۆلیده‌ی ئه‌هلی و (ملیۆنێك و 311 هەزارو 598) هاوبەشی كارەبای موەلیدە هەیە‌. 🔹 پارێزگای هەولێر (3 ھەزار و 776) موەلیدە، پارێزگای سلێمانی (ھەزار و 759) موەلیدە و پارێزگای دھۆک (ھەزار و 819) موەلیدە هەیە. 🔹 (90%)ی موەلیدەكان لە شارەكاندان و (10%) شیان لە گوندەكاندان. 🔻 لە عێراق؛ 🔹 ژمارەی موەلیدەکان گەیشتووەتە (48 هەزار و 533) موەلیدە. 🔹 مانگانە (5 ملیۆن و 880 هەزار) لیتر ئاو بەکاردەهێنرێت بۆ موەلیدەکان. 🔹 ژمارەی سودمەندەکان بریتییە لە (6 ملیۆن و 700 هەزار و 665) هاوبەش. هەرێمی کوردستان و گرفتەکانی موەلیدەی کارەبا بەپێی ئامارێکی فەرمی لەسەر ئاستی ھەرێمی کوردستان،  (7 هه‌زار و 354) موەلیده‌ی ئه‌هلی هه‌یه،‌ كه‌ زۆرترین موەلیده‌ی ئەھلی كه‌وتووه‌ته‌ پارێزگای ھەولێر و‌ بریتییه‌ له‌ (3 ھەزار و 776) موەلیدەیە، هاوكات له‌ پارێزگای سلێمانی (ھەزار و 759) موەلیدە و لە پارێزگای دھۆک (ھەزار و 819) موەلیدە ھەیە. ئەم موەلیدانە، ئەوانەن کە کارەبای هاوڵاتیان له گەڕەک و شارو شارۆچکەکان بەرهەمدەهێنن، واتە بوونەتە هاوکاری پڕکردنەوەی ئەو بۆشاییەی لە پێدانی کارەبای نیشتیمانی حکومەت نەیتوانیوە دابینی بکات، جگە لەم ژمارەیە، هەزاران موەلیدەی تریش بونیان هەیە، لە بازاڕ و شوێنە گشتییەکان و چێشتخانە و هۆتێل و کارگەکان و خەڵکانی تایبەتمەند. دەستەی ئاماری هەرێم روپێویەكی لەبارەی ژمارەی موەلیدە ئەهلیەكانی هەرێمی كوردستان و داهاتی ساڵانەیان ئەنجامداوە، بەپێی روپێویەكەش كە لەساڵی (2021)ەوە دەستیپێكراوە، لەهەرێمی كوردستان (7 هەزارو 354) موەلیدەی ئەهلی هەیە، كە لەكاتی نەبونی كارەبای نیشتمانیدا بەپێی ئەو خشتەیەی بۆیان دادەنرێت كارەبا بۆ هاوڵاتیان دابین دەکەن.  "لەهەرێمی كوردستان (ملیۆنێك و 311 هەزارو 598) هاوبەشی كارەبای موەلیدە هەیە، پارێزگای سلێمانی زۆرترین هاوبەشی موەلیدەی هەیە كە (502 هەزارو 220) هاوبەشن و (38٪)ی كۆی هاوبەشانی هەرێمە، لە پارێزگای هەولێر (461 هەزارو 993) هاوبەش هەیە، كە (35%)ی هاوبەشانی هەرێمە، لەپارێزگای دهۆكیش (347 هەزارو 385) هاوبەش هەیە كە (27%)ی رێژەی كۆی هاوبەشەكانە". لەروپێوییەكەدا ئەوەش ئاشكرا كراوە: "خەرجی تێچوی موەلیدەكان لەساڵێكدا (14 ملیۆن و 909 هەزار) دینارە،  بەڵام كۆی داهاتی ساڵانەیان (726 ملیار) دینارە، بەڵام كۆی مووچەی كارمەندانی موەلیدە ئەهلییەکان لە هەرێمی كوردستان بۆ ساڵێك (36 ملیار و 470 ملیۆن) دینارە، بە تێكڕای مانگانەی (392 هەزار) دینار هەژماركراوە بۆ هەر كارپێكەرێكی مولیدە". بەپێی روپێوییەكە (90%)ی موەلیدەكان لە شارەكاندان و (10%) یان لە گوندەكاندان.(سایتی هاوڵاتی)  بەرهەمهێنانی هەر (100 مێگاوات) کارەبا لە کاتژمێرێکدا، پێویستی بە (33 هەزار) لیتر گاز هەیە. پرۆژەی ڕووناکی پرۆژەی ڕووناکی، پرۆژەیەکی حکوومەتی هەرێمی کوردستانە، ئامانج لێی دابینکردنی کارەبای 24 کاتژمێرییە. بەهۆی پرۆژەکەوە لە سەرتاسەری هەرێم زیاتر لە (2 هەزار و 517) موەلیدەی ئەهلی کوژێنراونەتەوە. بەپێی ئامارەکان، زیاتر لە (2 ملیۆن 700 هەزار) هاوڵاتی هەرێمی کوردستان، لە چوارچێوەی 'پرۆژەی ڕووناکی'، کارەبای بەردەوامیان هەیە، ئەو ژمارەیەش دەکاتە نزیکەی (40%)ـی دانیشتووانی هەرێم، تا ئێستا زیاتر لە (2 هەزار و 517) موەلیدەی ئەهلی لە سەرانسەری هەرێمی کوردستان لە کارکردن وەستێنراون، هەروەها پێشبینی دەکرێت تا کۆتایی ساڵی 2026، زیاتر لە (7 هەزار) موەلیدە لە کارکردن بوەستێنرێن. حکوومەتی هەرێمی کوردستان ڕایگەیاندووە، کوژاندنەوەی موەلیدە ئەهیلییەکان، بووەتە هۆی کەمبوونەوەی دوانەئۆکسیدی کاربۆن بە نزیکەی (240 هەزار) تۆنی ساڵانە، لەگەڵ پێشبینیکردنی گەیشتن بە (1.4 ملیۆن) تۆنی ساڵانە لە کاتی تەواوبوونی پرۆژەکەدا. عێراق و کێشە و گرفتی موەلیدە وەزارەتی پلاندانانی عێراق ئەنجامی ئەو ڕوپێوییەی بڵاوکردەوە کە دەزگای ناوەندیی سەرژمێری بۆ مولیدە ئەهلییەکانی کەرتی تایبەت لە عێراق و هەرێمی کوردستان کردبوویان. ڕۆژی  (14ی ئازاری 2023)، وتەبێژی وەزارەتی پلاندانان لە بەیاننامەیەکدا ڕایگەیاند: "ئەنجامی ڕوپێوییەکە دەریخستووە کۆی ژمارەی موەلیدەکان گەیشتووەتە (48 هەزار و 533) دانە و ژمارەی ئەوانەی لە کەرتی موەلیدەکاندا کاردەکەن (44 هەزار و 640) کرێکارن". ئاشکراشیکرد: "کۆی بڕی موچەی پێدراو بە کرێکارانی موەلیدەکان دەگاتە (200.648 ملیۆن) دینار". ئەوەشی خستەڕو: "کۆی ژمارەی سودمەندەکان بریتییە لە (6 ملیۆن و 700 هەزار و 665) هاوبەش و ژمارەی ئەمپێری دابینکراو لە یەک مانگدا گەیشتووەتە (25 ملیۆن و 875 هەزار و 722) ئەمپێر". سەبارەت بە داهاتی موەلیدەکان ئاماژەیدا: "کۆی داهاتی بەدەستهاتوو گەیشتووەتە (3.479 ملیار) دینار لە مانگێکدا. لە ماوەی ترۆپکدا (2.105 ملیار) دینار بووە و لەدەرەوەی ئەو ماوەیە (1.374 ملیار) بووە". بەیاننامەکەی وتەبێژی وەزارەتی پلاندانان بڕی سوتەمەنی و ڕۆنی بەکارهێندراوی موەلیدەکانی ئاشکراکردووە و تیایدا هاتووە: "بڕی سوتەمەنی بەکارهاتوو بۆ مانگێک لە ماوەی ترۆپکدا (2.178 ملیۆن) لیتر بووە و لەدەرەوەی ئەو ماوەیە (1.243 ملیۆن) لیتر بووە بە بەهای (1.947 ملیۆن) دینار. بڕی ڕۆنی بەکارهاتوو لە ماوەی ترۆپک و دەرەوەی ئەو ماوەیەش بۆ مانگێک، (33 ملیۆن) لیتر بووە بە بەهای گشتی (123 ملیۆن) دینار. بەهای کرێی بەردەوامی پێدان و چاککردنەوەش (65 ملیۆن) دینار بووە". پیسبوون و پاشەڕۆی ئاو لە چوارچێوەی قەیرانی ئاو لە عێراق، بەهۆی هۆکارە سیاسییەکانی کەشوهەوا و ناوچەیی، وەک ڕاگرتنی ئاو لە بەنداوەکانی تورکیا و ئێران و بەڕێوەبردنی ناتەندروست لە ناوخۆدا، موەلیدەکان بڕێکی زۆر ئاوی شیرین بەکاردەهێنن. بەپێی ڕاپرسییەک لەبارەی بەکارهێنانی ئاوی مۆلیدە ئەهلیەکان ئەنجامدراو، کە (15) مۆلیدە لە ناوچە جیاجیاکانی بەغدای پایتەختدا هەبووە. لە ڕاپرسییەکەدا دەرکەوتووە کە هەر مۆلیدەیەک لە وەرزی هاویندا ڕۆژانە (4 هەزار) لیتر ئاو بەکاردەهێنێت.  بە سەرنجدان بەوەی کە (49 هەزار) مۆلیدەی تۆمارکراو لە عێراقدا هەیە، ئەمەش بەو مانایەیە کە کۆی بەکارهێنانی ئاوی ڕۆژانە (196 ملیۆن) لیتر ئاوی شیرینە. ئەم ڕێژەیە مانگانە بۆ (5 ملیۆن و 880 هەزار) لیتر زیاد دەکات، کە بڕێکی بەرچاوە کە بە پلەی یەکەم لە بەشی ڕۆژانەی هاوڵاتیان وەردەگیرێت.  چارەسەرنەکردنی کێشەی کارەبای نیشتیمانی لە عێراق و هەرێمی کوردستان وایکردووە هاوڵاتییان پەنا بۆ موەلیدە ئەهلییەکان ببەن، کە ئەوەش بووەتە بارگرانی بەسەر بژێوییانەوە و هاوکات کێشەیەکی ژینگەیی گەورەی دروستکردووە. زیانەکانی بوونی موەلیدە بۆ سەر ژینگە زیانەکانی ژینگە و تەندروستی: -    پیسبوونی هەوا: بزوێنەری سووتانی ناوخۆیی لە موەلیدەکاندا گازی ژەهراوی وەک یەکەم ئۆکسیدی کاربۆن، دووەم ئۆکسیدی کاربۆن و ئۆکسیدی نایترۆجین بەرهەمدەهێنێت، هەروەها گەردیلە هەڵواسراوەکان، کە دەبێتە هۆی پیسبوونی هەوا و کاریگەری لەسەر تەندروستی هەناسەدان دەبێت. -    پیسبوونی ژاوەژاو: موەلیدەکان دەنگی بەرز دەردەکەن، کە دەبێتە هۆی ناڕەحەتی و کاریگەری نەرێنی لەسەر سیستەمی دەمار و تەندروستی دەروونی و جەستەیی دانیشتووان دەبێت. -    پیسبوونی ئاو و خاک: دزەکردنی نەوت و سووتەمەنی لە مۆلیدەکانەوە دەتوانێت ئاوی سەرزەوی و ژێر زەوی و خاک پیس بکات، ئەمەش کاریگەری لەسەر ئیکۆسیستەمەکان دەبێت. -    مەترسییە تەندروستییەکانی تر: بەرکەوتنی درێژخایەن بە یەکەم ئۆکسیدی کاربۆن دەتوانێت بەشداربێت لە نەخۆشییەکانی دڵ و کۆئەندامی هەناسەدان. زیانەکانی میکانیکی و کارپێکردن: -    بەکارهێنانی سەرچاوە: موەلیدەکان بڕێکی زۆر ئاوی شیرین بۆ ساردکردنەوە بەکاردەهێنن، ئەمەش بارگرانی لەسەر سەرچاوەکانی ئاو دادەنێت، بەتایبەتی لە ناوچە کەم ئاوییەکان، کە لە ئێستادا تاکە سەرچاوەی ئەو ئاوە ئاوی شیرین و سازگارە لە کوردستنان. -    تەمەنی سنووردار: موەلیدەکان تەمەنی تەکنیکی کورتە و پێویستیان بە چاککردنەوەی بەردەوام هەیە، ئەمەش تێچووی کارکردن زیاد دەکات و دەبێتە هۆی خێرای بزوێنەر ئەگەر بۆ ماوەیەکی درێژ کاربکەن. -    پیسبوونی پاشماوە: کارکردنی موەلیدە پاشماوەی ڕەقی وەک پلاستیک، شووشە و خۆراک بەرهەم دەهێنێت، جگە لەو ڕۆنە بەکارهێنراوانەی کە پێویستیان بە چارەسەری تایبەت هەیە. چارەسەرە پێشنیار کراوەکان بۆ کەمکردنەوەی زیانەکان -    دانانی فلتەر: دەتوانرێت فلتەری غازی موەلیدەکان دابنرێت بۆ کەمکردنەوەی دەردانی گازە پیسکەرەکان. -    چاککردنەوەی ڕۆتینی: چاککردنەوە و چەورکردنی بەردەوامی مۆلیدەکان یارمەتیدەرە بۆ کەمکردنەوەی پیسبوونی ژینگە کە لە ئەنجامدا دروست دەبێت. -    بەکارهێنانی سووتەمەنی پاک:  موەلیدەی بەنزین و گازۆیل بگۆڕە بە موەلیدە ژینگە دۆستەکان، کە بە ڕۆنی ڕەش یان سەرچاوەی وزەی نوێبووەوە کاردەکەن. -    کارکردنی سەلامەت: دڵنیابوون لەوەی کە مۆلیدەکان لە شوێنی کراوە و دوور لە شوێنی نیشتەجێبوون کاردەکەن بۆ کەمکردنەوەی بڵاوبوونەوەی ژاوەژاو و گازەکان. -    جێبەجێکردنی کۆنتڕۆڵەکان لەسەر بەکارهێنانی ئاو: داوا لە خاوەن مۆلیدەکان بکرێت کە ئاوی پیسبوو بە ڕۆن نەڕێژنە ناو ڕێڕەوی ئاوەکانەوە، هەروەها هانیان بدەن ئاوی پاکنەکراوە بەکاربهێنن یان دووبارە بەکاریبهێننەوە.  

درەو: تا ئێستا دوو جار هاوسەرەكەی، لاهور شێخ جەنگی بینیوەو یەك جار هاوسەرەكەی، پۆڵاد شێخ جەنگی لە زیندان بینیوە، بەڵام رێگە بە خوشك و براكانی نادەن بیانبینن. هیوا شێخ جەنگی براگەورەی لاهور شێخ جەنگی كە لە ئێستادا لە شاری سلێمانیە بە (درەو)ی راگەیاند: ماوەی دوو هەفتەیە (15) رۆژ بەسەر رووداوەكەی لالەزاردا تێپەڕ دەبێت، لەو رۆژەوە خوشك و براكانی كە لە سلێمانین (هیوا شێخ جەنگی، ئاوات شێخ جەنگی، ئاواز شێخ جەنگی) هەوڵ ئەدەن و چەندین جار پەیوەندیمان كردووەو چوینەتە ئاسایش بەڵام رێگەیان پێنەداوین بیانبینین. هیوا شێخ جەنگی دەڵێت: دووجار هاوسەرەكەی، سەردانی لاهور شێخ جەنگی كردووەو یەك جاریش هاوسەرەكەی، سەردانی پۆڵاد شێخ جەنگی كردووە لە زیندان، بەڵام یەك جار رێگە دراوە پارێزەرانی سەردانی لاهور شێخ جەنگی بكەن و تا ئێستا پارێزەر سەردانی پۆڵاد شێخ جەنگی نەكردووە لە زیندان. هیوا شێخ جەنگی دەڵێت تا ئێستا نە پارێزەر و نە كەسوكاری (د. ئەحمەد فاتیح، موحسین خۆشناو، رێبوار حامید حاجی خالی) سەردانیان نەكردوون.  بۆیە داوا دەكەین ئەوانەی تا ئێستا سەردانیان نەكراوەو پارێزەر نەیانی بینیوە، رێگەیان پێبدرێت سەردانیان بكەن و ئێمەش و وەك خوشك و براكان سەردانی لاهور شێخ جەنگی و پۆڵاد شێخ جەنگی بكەین.    لە كاتی گرتنی لالەزاردا لە 22ی ئابدا: - 3 كارمەندی هێزە ئەمنییەكان كوژران - 19 كەس لە هێزە ئەمنییەكان برینداربوون - 12 كەس هێزەكەی لاهور شێخ جەنگی كوژران - 22 كەس لە هێزەكەی لاهور شێخ جەنگی برینداربوون - 162 كەس لە لالەزار دەستگیركران   

راپۆرتی: سان ساراڤان ئاشکرایە هەموو بوونەوەرە ئەندامی و نائەندامییەکان لەسەر هەسارەکەمان یەک بازنەی تەواوکەری یەکترین، هەمووی سوڕی ژیانی ئەم گەردوونەیان لە ئەستۆ گرتووە، لە ووردترین زیندەوەری ئەندامی و نائەندامییەوە تا دەگاتە مرۆڤەکانیش. واتا بوونی هەریەکێک لەم بوونەوەرانە بۆتە هۆکاری دروستکردنی  هاوسەنگی ژیان لەسەر هەساری زەوی. بە کەمکردن و لەناوبردنی هەریەکێکیان لەم زیندەوەر و توخمانە  بارو دۆخەکە زیاتر ناهاوسەنگ دەکات و دەبێتە هۆکاری دروست بوونی مەترسی و پەتا و نەخۆشیەکان بۆ ژینگە و زیندەواران لەسەر زەوی.  ماوەی چەند مانگێکە زیاتر لە ٧ هەزار کەیسی  تووشبوی ڤایرۆسی چیکنەگۆنیا لە چین تۆمار کراوە و بڵاو بۆتەوە،  سەرەتا لە پارێزگای گوانگدۆنگی چین بڵاوبۆتەوە چەند شارێکی تری گرتۆتەوە کە بە پلەی یەکەم کاریگەری لەسەر شاری فۆشان هەیە زۆرترین زیانی بەرکەوتووە. جگە لە فۆشان، لانیکەم ١٢ شاری دیکەی باشووری پارێزگای گوانگدۆنگ تووشی ڤایرۆسەکە بوون. لە ناوەراستی مانگی ئابدا هۆنگ کۆنگ چەند حالەتێکی دەستنیشانکرد لە وەڵاتەکەیدا رەنگە پەلکێسی زیاتری هەبێت بۆ هەندێک لەوڵاتانی ئەفریقا.  لەڕابردوودا بڵاوبوونەوەی گەورە و حاڵەتی پچڕپچڕی تووشبوون بەو نەخۆشییە تۆمارکراوە، کە زۆربەیان لە ئەمریکا و ئاسیا و ئەفریقایە، لەگەڵ بڵاوبوونەوەی ناوبەناو لە ئەوروپادا. ڤایرۆسەکە بۆ یەکەمجار لە ساڵی ١٩٥٢ لە تانزانیا دەستنیشانکرا، دواتر بۆ وڵاتانی دیکەی ئەفریقای سەب سەحارا و باشووری ڕۆژهەڵاتی ئاسیا بڵاوبووەوە، تا ئێستا لە زیاتر لە ١١٠ وڵاتدا بوونی هەبووە، بۆ یەکەمجار لە تایلەند لە ساڵی ١٩٦٧ و لە هیندستان لە ماوەی ساڵانی ١٩٧٠ تۆمارکراوە،  لە ساڵی ٢٠٠٤ەوە بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی چیکنەگۆنیا زۆرتر و بەربڵاوتر بووە. چیکنەگۆنیا نەخۆشییەکی ڤایرۆسییە کە لە مێشوولەوە دەگوازرێتەوە و بەهۆی ڤایرۆسی چیکنەگۆنیاوە دروست دەبێت، کە ڤایرۆسێکی RNAیە لە جۆری ئەلفاڤایرۆس لە خێزانی Togaviridae ناوی چیکنەگۆنیا لە وشەیەکەوە وەرگیراوە لە زمانی کیماکۆند لە باشووری تانزانیا، بە واتای "لوول بون یان پێچان" و ڕەنگدانەوەی دۆخی پێچاوپێچی کەسانی تووشبووە.   چیکنەگۆنیا نەخۆشییەکە بەهۆی ڤایرۆسی چیکنەگۆنیا(CHIKV)  دروست دەبێت، کە لە ڕێگەی مێشوولەی مێینەی تووشبووەوە بە پلەی یەکەم مێشولەی(  Aedes albopictusوAedes aegypti  ) بۆ مرۆڤ دەگوازرێتەوە لە بارودۆخی گەرم و شێداردا گەشە دەکات، کە دوای چەند هەفتەیەک لە بارانبارین سەری هەڵداوە.  لە ماوەی سێ بۆ حەوت ڕۆژدا نیشانەکانی نەخۆشی چیکنەگۆنیایان لێ دەردەکەوێت، کە باوترین نیشانەی بریتین لە ئاوسانی جومگەکان، ئازاری ماسولکەکان، سەرئێشە، ڕشانەوە، ماندوێتی و پەڵە و ئازاری جومگەکان دەتوانێت بۆ چەند هەفتەیەک، چەند مانگێک، یان تەنانەت ساڵانێک بەردەوام بێت،  لەبەر ئەوەی ئەم نیشانانە هاوشێوەی نەخۆشی ڤایرۆسی تای خوێنبەربوون و زیکان، دەکرێت حاڵەتەکان بە هەڵە دەستنیشان بکرێن. نەخۆشی چیکنەگۆنیایان بە دەگمەن کوشندە دەبێت بەڵام  ئەوانەی مەترسی زیاتریان لەسەرە بریتین لە کۆرپەی تازە لەدایکبوو، کەسانی بەساڵاچوو و ئافرەتی دووگیان و  ئەو کەسانەی کە حاڵەتی درێخخایان و بنەڕەتییان هەیە، وەک نەخۆشییەکانی دڵ یان شەکرە کە پێویستیان بە خەواندنە لە نەخۆشخانە بەهۆی مەترسی تێکچوونی ئەندامەکانی جەستە و مردن.  بەگوێرەی ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی، باشترین ڕێگە بۆ ڕێگریکردن لە بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی چیکنەگۆنیا  کەمکردنەوەی گۆم و چاڵی ئاوی وەستاو کە ڕێگە بە مێشوولەکان دەدات زاوزێ بکەن.  ڕێوشوێنی کۆنترۆڵکردن لە چینبەم شێوەیەیە،  هەڵمەتەکانی تەندروستی گشتی: دەسەڵاتداران ئامۆژگاری دانیشتووان دەکەن کە ئاوی وەستاو لەو شوێنانە لاببەن کە مێشوولە زاوزێ دەکەن و تۆڕی مێشوولە بەکار بهێنن، دەسەڵاتداران ڕێنمایی دانیشتووانیان کردووە کە ئاوی وەستاو لە ماڵەکانیاندا لاببەن، وەکو لەناو ئینجانەی گوڵ، یان ئەو دەفرانەی کە ئاوی وەستاوی تێدایە لە ماڵەکانیاندا - و هۆشداریشیان داوە لە غەرامەکردن تا ١٠ هەزار یوان (١٤٠٠ دۆلار) ئەگەر ئەم کارە نەکەن. لە ئێستادا حکومەتی چین ڕێوشوێنی کۆنترۆڵکردنی هاوشێوەی ئەو ڕێوشوێنانەی لە سەردەمی پەتای کۆڤید-19دا جێبەجێ دەکات، لەوانە هەڵمەتی تەندروستی گشتی، ڕژاندنی مێروکوژ، و کەرەنتینەکردنی کەسانی تووشبوو.  وەک کۆنتڕۆڵی بایۆلۆژییش حکومەت "مێشوولەی فیل یان کانیباڵ " و ماسییە مێشوولەخۆرەکان ئازاد دەکات بۆ ئەوەی مێشوولە ڤایرۆسهەڵگرەکان لەناو بەرن. لە مانگی ڕابردوو بەرپرسانی شاری فۆشان پێنج هەزار لەو مێشوولەخۆرەکانی  کردۆتە ناو دەریاچەی شارەکە. لە بەشێکی شارەکەدا تەنانەت فڕۆکەی بێفڕۆکەوان دەفڕێنن بۆ دۆزینەوەی سەرچاوەی ئاوی وەستاو.  لە ئێستادا، دوو ڤاکسینی چیکنەگۆنیا ڕەزامەندی ڕێکخراوەیی وەرگرتووە و/یان پێشنیار کراوە بۆ بەکارهێنان لە چەند وڵاتێکدا، بەڵام هێشتا بەردەست نین یان بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکارنەهێنراون.  چارەسەری دژە ڤایرۆسی تایبەت بۆ تووشبوون بە ڤایرۆسی چیکنەگۆنیا نییە، بەڵام دەتوانرێت دەرمانی دژە تا و ئازارشکێن (وەک پاراسیتامۆڵ) بەکاربهێنرێت بۆ کەمکردنەوەی تا و ئازار یان ئەسیتامینۆفین پێشنیار دەکرێت ، بەڵام بەهیچ شێوەیەک  دەرمانی دژە هەوکردنی ناستیرۆید (NSAIDs)  ناکرێت بەکار بهێنرێت کە دەکرێت مەترسی خوێنبەربوون زیاد بکات. کەواتە لە ڕێگەی ئەم نەخۆشییەوە بۆمان دەردەکەوێت کە  ئەو ناهەوسەنگییەی لە سەرهەڵدانی ئەم ڤایرۆسەوە دەرکەوتووە کەمبوونەوە و قڕ کردنی ئەو زیندەوارانەیە کە ئێمەی مرۆڤ  قڕیان دەکەین و لەناویان دەبەین جابۆ خواردن بێت وەک ماسییە مێشوولەخۆرەکان یان بەکارهێنانی مادەی قڕکەری مێروو بێت دژ بە مێشوولەی فیل یان مێشوولەی کانیباڵەکان بێت ، هۆکارەکەشی دەگەڕێتەوە بۆ پاوانخوازی و دەستەلات و چاوچنۆکی  مرۆڤ.               

 درەو: ماڵپه‌ڕی شەفافیەت بۆ چاودێری و رێكخستنی داهاتە نانەوتییەكانی پارێزگای( سلێمانی و هەڵەبجە) و ئیدارەکانی (راپەڕین و گەرمیان) بڵاویكردەوە:  داهاتی هەفتەی رابردووی سنوری سلێمانی 30/8 – 5/9/2025: ( 7  ملیار و 227 ملیۆن )دینار بووە، بەجۆرێك كە 88%ـی داهاتەكە بەشێوەی نەختینەیە و 12%ـی داهاتەكە بەشێوەی چەك بووە.  داهاتی هەفتەی رابردووی سنوری سلێمانی 23/8 – 29/8/2025:: ( 18 ملیار و 374 ملیۆن )دینار بووە. سایتەكە بڵاویكردووەتەوە لە نێوان ئەو دوو هەفتەیە داهات بەڕێژەی (60%) كەمیكردووەبە زیاتر لە (11) ملیار دینار.       داهاتی مانگی ئابی سنوری سلێمانی تا ئێستا بریتی بووە له‌ ( 62 ملیار و 924 ملیۆن) دینار ، كه‌ 85%ی به‌شێوه‌ی نه‌ختینه‌ بوه‌ و 15%ی به‌شێوه‌ی چه‌ك بوه‌. داهاتی مانگی ئابی سنوری سلێمانی بریتی بووە لە لە (65 ملیار و 358 ملیۆن) دینار بووە بەراورد بە مانگی تەمووز بەرێژەی (50%) كەمیكردووە.   داهاتی مانگی تەمووزی سنوری سلێمانی بریت بووە له‌ ( 118 ملیار و 926 ملیۆن) دینار ، كه‌ 28%ی به‌شێوه‌ی نه‌ختینه‌ بوه‌ و 67%ی مەقاسە بووەو 5% به‌شێوه‌ی چه‌ك بوه‌.  داهاتی مانگی حوزەیرانی سنوری سلێمانی ( 139 ملیار و 173 ملیۆن دینار) بووە، كه‌ (76) ملیار دینار بەڕێژەی 54% كەمیكردووە.  

(درەو): وەزارەتی دارایی هەرێمی كوردستان زیادكردنی ئاشكرای بۆ فرۆشتنی موڵكەكانی كۆمیانیای (چاڤی) راگەیاند، كە شاسوار عەبدولواحید سەرۆكی جوڵانەوەی نەوەی نوێ خاوەندارێتیی دەكات. دەقی ئاگادارییەكانی وەزارەتی دارایی 🔹بەڕێوەبەرایەتی جێبەجێکردنی دووەمی سلێمانی، لە ڕێگەی زیادکردنی ئاشکراوە هەڵدەستێت بە فرۆشتنی سەرجەم ئەو موڵکانەی کە هاوپێچی ئەم ئاگاداریەن، کە ژمارەیان (٦٠ / شەست) موڵکە و سەرجەمیان [ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان] ن تۆمارن بە ناوی [ کۆمپانیای چاڤی بۆ وەبەرهێنانی گەشتیاری – هاوپشکی تایبەت] ، ئەویش بەرامبەر قەرزی خاوەن قەرز [ بانکی سلێمانی / ١ ] کە بڕەکەی [٩١,٧٦٠,٦٦٠.٣٥٠] نەوەد و یەک ملیار و حەوت سەد و شەست ملیۆن و شەش سەد و شەست هەزار و سێ سەد و پەنجا دینارە بە ڕەسمی جێبە جێكردنی بەڕێوەبەرایەتیمانەوە، زانیاری زیاتر لەسەر موڵکەکان لە هاوپێچی ئەم ئاگاداریە نوسراوە، جا هەر کەسێک ئارەزووی بەشداری کردنی هەیە با سەردانی بەڕێوەبەرایەتیمان بکات و لە بەشی ژمێریاری بارمتەی یاسایی بە ڕێژەی (١٠٪)ی نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکانی ئاماژەبۆکراو دابنێت و ناسنامەی نیشتیمانی و کارتی زانیاری لەگەل خۆیدا بهێنێت ، زیادکردنەکە لە ماوەی (٣٠/ سی) رۆژدا لە رۆژی دوای بڵاوکردنەوەی ئەم ئاگادارییە لە ڕۆژنامەدا لە بەڕێوەبەرایەتیەکەمان لە کاتژمێر (١٢)ی نیوەڕۆ ئەنجام دەدرێت، ڕەسمی تۆمارکردن و کرێی جاڕجی لەسەر کڕیارە.  زانیاریەکان لەسەر موڵکەکان: ناوی خاوەن قەرز / [ بانکی سلێمانی / ١ ] ناوی قەرزار/ [ کۆمپانیای نالیا / سەرەڕای کارەکەی ] جۆری موڵکەکان/ موڵکی پوخت ژمارەی موڵکەکان :  تێبینی/ - پێویستە کەسی بەشداربوو لە ڕۆژی دەرچوونی ئەم ئاگاداریە لە ڕۆژنامەدا تا کاتژمێر (١٠:٣٠)ی سەرلە بەیانی ڕۆژی زیادکردنەکە (تێ‌مینات) دابنێت، بەهۆی ئەوەی کە بەشی وەرگرتنی پارەی بەڕێوەبەرایەتیمان لە کاتژمێر (١١) دادەخرێت . - ئەگەر ڕۆژی زیادکردنەکە کەوتە ڕۆژی پشوی فەرمیەوە ئەوا رۆژی دواتر زیادکردنەکە ئەنجام دەدرێت. ١- موڵکی ژمارە (٢١٢ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک / زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەر دروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٣) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٣) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٣) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٣). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٢- موڵکی ژمارە (٢١٣ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک / زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەر دروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٣) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٣) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٣) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٣). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣- موڵکی ژمارە (٢١٥ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک / زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەر دروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٣) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٣) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٣) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٣). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٤- موڵکی ژمارە (٢٢٠ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک / زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەر دروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٣) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٣) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٣) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٣). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٥- موڵکی ژمارە (٢٢٥ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٣) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٣) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٣) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٣). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٦- موڵکی ژمارە (٢٢٦ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٣) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٣) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٣) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٣). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٧- موڵکی ژمارە (٢٣٢ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٢) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٢) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٢) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٢). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٨- موڵکی ژمارە (٢٣٣ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٢) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٢) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٢) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٢). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٩- موڵکی ژمارە (٢٣٧ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٢) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٢) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٢) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٢). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ١٠- موڵکی ژمارە (٢٣٨ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٢) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٢) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٢) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٢). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ١١- موڵکی ژمارە (٢٣٩ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٢) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٢) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٢) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٢). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ١٢- موڵکی ژمارە (٢٤٠ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٢) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٢) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٢) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٢). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ١٣- موڵکی ژمارە (٢٤١ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٢) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٢) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٢) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٢). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ١٤- موڵکی ژمارە (٢٤٣ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٢) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٢) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٢) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٢). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ١٥- موڵکی ژمارە (٢٤٤ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٢) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٢) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٢) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٢). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار.  ١٦- موڵکی ژمارە (٢٤٥ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ١٧- موڵکی ژمارە (٢٤٦ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ١٨- موڵکی ژمارە (٢٥٠ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی ، لەسەر نەخشە کابینەی گەشتیاریە و بەڵام هیچی لەسەر دروست نەکراوە. شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی. مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / داهاتی نیە، هیچ شتێک لەسەر زەویەکە دروست نەکراوە. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. کۆی گشتی موڵک = (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. ١٩- موڵکی ژمارە (٢٥٢ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی ، لەسەر نەخشە کابینەی گەشتیاریە و بەڵام هیچی لەسەر دروست نەکراوە. شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی. مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / داهاتی نیە، هیچ شتێک لەسەر زەویەکە دروست نەکراوە. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. کۆی گشتی موڵک = (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار.  ٢٠- موڵکی ژمارە (٢٥٣ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی ، لەسەر نەخشە کابینەی گەشتیاریە و بەڵام هیچی لەسەر دروست نەکراوە. شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی. مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / داهاتی نیە، هیچ شتێک لەسەر زەویەکە دروست نەکراوە. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. کۆی گشتی موڵک = (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. ٢١- موڵکی ژمارە (٢٥٤ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی ، لەسەر نەخشە کابینەی گەشتیاریە و بەڵام هیچی لەسەر دروست نەکراوە. شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی. مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / داهاتی نیە، هیچ شتێک لەسەر زەویەکە دروست نەکراوە. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. کۆی گشتی موڵک = (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. ٢٢- موڵکی ژمارە (٢٥٨ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی ، لەسەر نەخشە کابینەی گەشتیاریە و بەڵام هیچی لەسەر دروست نەکراوە. شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی. مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / داهاتی نیە، هیچ شتێک لەسەر زەویەکە دروست نەکراوە. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. کۆی گشتی موڵک = (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. ٢٣- موڵکی ژمارە (٢٦١ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی ، لەسەر نەخشە کابینەی گەشتیاریە و بەڵام هیچی لەسەر دروست نەکراوە. شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی. مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / داهاتی نیە، هیچ شتێک لەسەر زەویەکە دروست نەکراوە. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. کۆی گشتی موڵک = (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. ٢٤- موڵکی ژمارە (٢٦٥ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی ، لەسەر نەخشە کابینەی گەشتیاریە و بەڵام هیچی لەسەر دروست نەکراوە. شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی. مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / داهاتی نیە، هیچ شتێک لەسەر زەویەکە دروست نەکراوە. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. کۆی گشتی موڵک = (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. ٢٥- موڵکی ژمارە (٢٦٤ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٢٦- موڵکی ژمارە (٢٦٦ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٢٧- موڵکی ژمارە (٢٦٧ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٢٨- موڵکی ژمارە (٢٦٨ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٢٩- موڵکی ژمارە (٢٦٩ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣٠- موڵکی ژمارە (٢٧٠ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣١- موڵکی ژمارە (٢٧١ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣٢- موڵکی ژمارە (٢٧٢ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣٣- موڵکی ژمارە (٢٧٣ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣٤- موڵکی ژمارە (٢٧٤ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە و بەڵام بۆ شوێنی گەشتیاری  بەکارنەهاتووە و باڵندەی تێدا بەخێو کراوە. شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / داهاتی نیە ، باڵندەی تێدا بەخێو دەکرێت. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣٥- موڵکی ژمارە (٢٧٥ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣٦- موڵکی ژمارە (٢٧٦ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە و بەڵام سەقفی بۆ دروست نەکراوە و  لەسەر نەخشەش هەر کابینەی گەشتیاریە شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری تەواونەکراو). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / داهاتی نیە ، لەبەر ئەوەی تەواو نەکراوە. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (١٠٠،٠٠٠) سەد و هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ١٠٠،٠٠٠ = ١٠،٠٠٠،٠٠٠ دە ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (١٠،٠٠٠،٠٠٠) = (١٣٢،٠١٠،٠٠٠) سەد و سی و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣٧- موڵکی ژمارە (٢٧٧ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣٨- موڵکی ژمارە (٢٧٨ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٣٩- موڵکی ژمارە (٢٧٩ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە  شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (١٧٤،٣٠) م٢ زەوی + (١٠٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٤) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٤) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٤) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٤). داهاتی ساڵانەی / (٢٧،٠٠٠،٠٠٠) بیست و حەوت ملیۆن دینار. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٠٠،٠٠٠) حەوت سەد هەزاردینارە. (١٧٤،٣٠) م٢ * ٧٠٠،٠٠٠ = ١٢٢،٠١٠،٠٠٠سەد و بیست و دوو ملیۆن و دە هەزار دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٠٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٣٥،٠٠٠،٠٠٠ سی و پێنج ملیۆن دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٢٢،٠١٠،٠٠٠) + (٣٥،٠٠٠،٠٠٠) = (١٥٧،٠١٠،٠٠٠) سەد و پەنجا و حەوت ملیۆن و دە هەزار دینار. ٤٠- موڵکی ژمارە (٢٢٣ / ١٣٩ کەرتی (١) ی ملکندی و دباشان )  جۆری مولک / موڵکی پوخت  شێوازی موڵک/ زەوی کە کابینەی گەشتیاری لەسەردروست کراوە شوێنی موڵک / سلێمانی ، ناو پرۆژەی گەشتیاری چاڤی لاند ڕووبەری موڵک / (٢٢٨) م٢ زەوی + (١٥٠) م٢ بینا (کابینەی گەشتیاری). مافی ڕەفتارکردن / (دراوسێیەتی) سنورەکانی موڵک / باکوری رۆژهەڵات (١٣٩/٣٠٣) ، باکوری رۆژئاوا (١٣٩/٣٠٣) ،  باشوری رۆژئاوا (١٣٩ /٣٠٣) ، باشوری رۆژهەڵات (١٣٩ /٣٠٣). داهاتی ساڵانەی / (٣٦،٠٠٠،٠٠٠) سی و شەش ملیۆن دینار. نرخی خەمڵێندراوی موڵکەکە: نرخی (١ م٢) لە زەویەکە (٧٥٠،٠٠٠) حەوت سەد و پەنجا هەزاردینارە. (٢٢٨) م٢ * ٧٥٠،٠٠٠ = ١٧١،٠٠٠،٠٠٠سەد و حەفتا و یەک ملیۆن دینار. نرخی (١ م٢) لە بیناکە (٣٥٠،٠٠٠) سێ سەد و پەنجا هەزاردینارە. (١٥٠) م٢ * ٣٥٠،٠٠٠ = ٥٢،٥٠٠،٠٠٠ پەنجا و دوو ملیۆن و پێنج سەد هەزار دینار. کۆی گشتی موڵک = نرخی زەوی + نرخی بینا (کابینەی گەشتیاری) واتە: (١٧١،٠٠٠،٠٠٠) + (٥٢،٥٠٠،٠٠٠) = (٢٢٣،٥٠٠،٠٠٠) دوو سەد و بیست و سێ ملیۆن و پێنج سەد هەزار دینار.  

نوسـینی: لوقمـان حـەوێز * تێبیـنیەکی گرنگ: ئەو زانیاری و لێکدانەوانەی دەیانخەمەڕوو پشت بەو زانیاریانە دەبەستن کە کۆکراونەتەوەو لەبەردەستمانە، پێشبینەکان و داتایەکان بۆ ئەگەری بەردەوامی دۆخی نیوتڕاڵ و سەرهەڵدانەوەی دۆخی لانینا ENSO لەلایەن دەزگای کەشناسی NOAA بڵاوکراونەتەوە کە ئاژانسی سەرەکی ئاو هەوا و کەشناسی و چاودێریکردنی دۆخی زەریاکانە لە هەموو جیهان و لە ئەمەریکایە، لە ساڵانی پێشتر هەموو ئەو پێشبینیانەم بە پشتبەستن بووە بە داتایەکانی ئاژانسی NOAA، لایەنی کەم ئەو پێشبینیانە تا ڕادەی %70 بۆ %80 راست دەرچوون، بەڵام لەبەر ئەوەی بە گشتی پێشبینیەکانی ئاو و هەوا پشت بە کۆمەڵێک گۆڕاو variables دەبەستن بۆیە مەرجیش نیە سەدا سەد هەموو جارێک پێشبینیەکان وەک خۆیان دەربچن، بۆ ئەوەی بەباشی لە هەموو بابەتەکە تێبگەیت تکایە بەشەکانی کۆتاییش بخوێنەوە کە لێکدانەوەی زیاتری تێدایە بۆ داتایەکان، بەداخەوە لە سۆشیاڵ میدیای باشوری کوردستان دوو سێ برادەر نەبێت کە بە وردی و بەشێوەیەکی زانستیانە باسی دۆخەکان دەکەن لەوانە کاک ئاراس جەبار و کاک سیروان ساڵح لەوانەیە هی تریش هەبن نەیانناسم، بەڵام خەڵکێکی زۆری تر دێن بەناوی کەشناسیەوە باسی کەش و هەوا دەکەن و لە خۆیانەوە کۆمەڵێک پێشبینی دەخەنە ڕوو بەبێ خستنەڕووی هیچ بنەمایەکی زانستی و بەبێ پشت بەستن بەداتای ورد، بۆیە تکایە وریا بن و بڕوا بە هەموو قسەیەک و هەموو پێشبینیەک مەکەن کە کەسانی نەشارەزا دەیانخەنەڕوو. * بەکورتی پێشبینیەکان بەپێی داتایەکان ئەمانەی خوارەوەمان پێدەڵێن، دواتر لە خوارەوە داتایەکان دەخەمەڕوو: - زۆر بە کورتی، ڕێژەی باران لە وەرزی بارینی داهاتووش 2025-2026 لە ڕێژەی بارانی ساڵێکی ئاسایی کەمتر دەبێت بەتایبەتی لەمانگی 10 و 11 و 12 و 1، بەگشتی دەتوانم بڵێم ڕێژە و بڕی باران بارین لەمانگی دە واتە تشرینی یەکەمی ئەمساڵ 2025 تاوەکو مانگی ئاداری ساڵی داهاتوو 2026 لە خوار ڕێژەی بارانی ساڵێکی ئاسایی دەبێت، بەڵام ڕێژەکە هەندێک زیاتر دەبێت بە بەراورد بە بڕی باران لە ساڵی ڕابردو ئەویش بەهۆی ئەوەی ئەو دۆخەی لانینا کە لەو ماوەیەدا بەرجەستە دەبێت لانیایەکی لاوازترە بە بەراورد بەو لانیانەیەی کە لە ساڵی ڕابردو هەبوو، بەگشتی ڕێژەی بارین بۆ زۆربەی ناوچەکان لە هەرێمی کوردستان لە نێوان %40 بۆ %60 ی ڕێژەی بارانی ساڵێکی ئاسایی دەبێت، ئەو ڕێژەیەش بە پێی شوێنەکان هەندێک دەگۆڕێت. -- وردەکاری و لێکدانەوەی زانستی زیاتر: * بە گشتی لە هەر وەرزێکی بارین کاتێک دۆخی ئێل نینۆ لە زەریای هێمن El.Nino بەرجەستە بووە ڕێژەی باران لە زۆربەی ناوچەکەکانی شام و باشور و ناوەراستی عێراق و هەرێمی کوردستان و ئێران یان ئاسایی بووە یان لەسەروی ئاسایی بووە، زۆربەی کاتەکان لەسەروی ئاسایی بووە، کاتێکیش دۆخی نیوتراڵ بەرجەستە بووە بڕی باران یان ئاسایی بووە یاخود کەمێک لە خوار ئاسایی بووە، لە دۆخی لانینا La.Nina  ڕێژەی باران بە بەرچاوی لە خوار ئاسایی بووە و بە گشتی وەرزێکی وشک یان نیمچە وشک بووە. دۆخی ئێل نینۆ چیە و دۆخی لانینا چیە و دۆخی نیوتڕال ENSO لە زانستی کەشناسی چیە..؟ -    ئەو دۆخانە لە ناوەڕاستی زەریای هێمن نزیک کەمەری ناوەراست بەردەوام ڕوودەدەن، دیاردەی لانینا بریتیە لە ساردبوونەوەی ئاوی سەر ڕووی پانتاییە ئاویەکانی ناوەڕاست و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی زەریای هێمن لە نزیک هێڵی کەمەری ناوەڕاست بە بڕی نێوان 1 بۆ 2 پلەی سەدی لەخوار تێکڕای پلەی گەرمیە ئاساییەکەی، دیاردەی ئێلنینۆ بریتیە لە گەرمتربوونی ئاوی زەریای هێمن بە هەمان ڕێژە لە سەروی پلەی گەرمیە ئاساییەکەی، دۆخی نیوتڕالیش ئەو دۆخەیە کە پلەی گەرمی سەر ڕووی ئاوی ئەو شوێنەی زەریای هێمن نزیکە لە تێکڕای پلەی گەرمیە ئاساییەکەی، ئەو گۆرانکاریانە بەشێوەیەکی بەردەوام ڕوودەدەن بەهۆی گۆڕانی خێرایی و ئاڕاستەی با لەسەر ئەو شوێنانەی زەریای هێمن، ئەو گۆڕانکاریانە کاریگەریان لەسەر ئاو هەوای زۆربەی ناوچەکانی جیهان هەیە بەتایبەتی هەردوو کیشوەری ئەمەریکا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئەوڕوپا و ڕۆژهەڵاتی ئاسیا، دۆخەکانی ئێل نینۆ و لانینا کاتێک سەرهەڵدەدەن دەکرێت لەنێوان چەند مانگێک بۆ یەک دوو ساڵ بەردەوام بن. دۆخی ئێل نینۆ و لانیناو نیوتڕاڵ لە ماوەی ساڵی ڕابردو و ئێستا چۆن بووە..؟ بۆ وەرزی بارینی ئەم پایزە و زستان و بەهاری ساڵی داهاتوو چۆن دەبێت..؟ - ئێل نینۆ لە وەرزی دابارینی 2023-2024 بەرقەرار بوو بۆیە ئەو وەرزە پڕباران و تەڕ بوو، لە هاوینی 2023 پێشبینی ئەوەم کرد وەرزی دابارینی 2023-2024 باش و تەڕ بێت و وا دەرچوو، بەڵام لە مانگی شوباتی 2024 دۆخی ئێلنینۆ ‌تەواو بوو. - لە مانگی ئاداری 2024  دۆخی لانینایەکی توند سەریهەڵداو تاوەکو مانگی شوباتی 2025 بەردەوام بوو، بۆیە لە هاوینی 2024 پێشبینی ئەوەم کرد وەرزی بارینی 2024-2025 وشک و کەم باران بێت و وا دەرچوو. - لە مانگی ئاداری 2025 دۆخی نیوتڕال بەرجەستە بوو و تاوەکو ئێستا بەردەوامە، واتە لەوکاتەوە نە ئێل نینۆ و نە لانینا هەیە، بەڵام ئێستا بە پێی ئەو داتایانەی هەمانە ئێستا لە چاوەڕوانیداین دیسان لە پایزی 2025 دۆخی لانینا سەرهەڵداتەوە، بەڵام لانینایەکی لاوازتر دەبێت، پێشبینی دەکرێت پێش کۆتایی مانگی نۆ و یان لە مانگی دە 2025 دەستپێبکات و لایەنی کەم تا سەرەتا یان کۆتایی مانگی شوباتی 2026 بەردەوام بێت، ئەمەش بۆ دۆخی بارانی ئەم وەرزەی داهاتوو باش نابێت بۆ ناوچەکانی ئێمە، دوای ئەوکاتەش و بە وردی لە ئاداری 2026 دۆخی نیوتڕال دەستپێدەکاتەوە، ئەمە لەوانەیە ببێتە هۆی ئەوەی کۆتایی زستان و مانگەکانی 3  و 4 ڕێژەی باران هەندێک گۆڕانکاری بەسەردا بێت و ڕێژەی باران لە مانگەکانی بەهاردا باشتر بێت بە بەراورد بە مانگەکانی زستان. - لەبەر ئەوەی بەهۆی گۆڕانی ئاو و هەواو گەرمبوونی گۆی زەوی تێکڕای پلەکانی گەرمای ئاوی دەریای سور لەبەرزبوونەوەیەیەکی بەردەوامدا بووە لە ساڵانی ڕابردو ئەمەش ڕێژەی شێی زۆرتر کردوە لەنێو لەو نزمە پاڵەپەستۆیانەی کە لە دەریای سورەوە دێن، بۆیە ئەمساڵیش وەک ساڵانی پێشوو ئەگەری ڕوودانی لافاو و دابارینی بەخوڕ ناوە ناوە لە ناوچەکانی سعودیە دەبێت وەک ساڵانی پێشوو، ئەو کاریگەریە هەندێک جار دەگاتە ناوچەکانی باشورو ناوەڕاستی عێراقیش بۆیە بەدوری نازانرێت لەوناوچانە ڕێژەی لافاو و بارانی بەخوڕ زۆرتر بێت، دورنیە ئەو  کاریگەریەی نوێیەی دەریای سور لەسەر ناوچەکانی ئێمەش ئەمساڵیش چەند جارێک لەگەڵ هاتنی نزمە پاڵەپەستۆیەکان هەستی پێبکرێت و ڕووبدات بەڵام بەڕێژەیەکی زۆر کەمتر لە ناوچەکانی سعودیە و باشوری عێراق.  

درەو: ئەمڕۆ تیمی پارێزەرانی لە ئاسایشی سلێمانی لاهور شێخ جەنگیان بینیوە، بەڵام بەپێی بەدواداچونەكانی (درەو) تا ئێستا كەسوكارو خوشك و براو خێزانەكەی نەیان بینیوە، بڕیارە ئێوارەی ئەمڕۆ هاوسەرەكەی بیبینێت.  ماوەی (10) رۆژ بەسەر دەستگیركردنی لاهور شێخ جەنگی گرتنی لالەزاردا تێپەڕ دەبێت، ئەمڕۆ بۆ یەكەمجار تیمی پارێزەرانی، كە لە چوار پارێزەر پێكهاتوون لاهور شێخ جەنگیان بینی، ئیفادەی لێوەرگیراوەو لێكۆڵینەوە لەگەڵ لاهور شێخ جەنگی تەواو بوووە.  بە پێی بەدواداچوونەكانی (درەو) ئەمڕۆ هەریەك لە هیوا شێخ جەنگی و ئاواز شێخ جەنگی خوشك وبرای لاهور شێخ جەنگی رێگەیان پێنەدراوە لاهور شێخ جەنگی ببینن، تا ئێستا هاوسەرەكەشی نەیتوانی لاهور شێخ جەنگی ببینێت، هەرچەندە بە تەلەفۆن قسەی لەگةڵ كردووەو لەدەرەوەی وڵات گەڕاوەتەوە سلێمانی و  بڕیارە بەم زووانە رێگەی پێبدرێت بیبینێت. هیوا شێخ جەنگی برا گەورەی لاهور شێخ جەنگی زانیارییەكانی بۆ (درەو)پشتڕاست كردەوە كە ئەمڕۆ پارێزەرانی لاهور شێخ جەنگیان بینیوە، بەڵام پۆڵاد و رێبوار و ئەوان پارێزەر نەیانی بینیوە، هیوا شێخ جەنگی ئەوەشی وت، كە ئەمڕۆ رێگەیان نەداوە خۆی و ئاوازی خوشكی لاهور شێخ جەنگی ببینن.  وتیشی بەشێك لەو پارێزەرانەی كە لە هەولێرو لە كەناڵەكانەوە لێدوان دەدەن هیچ وەكالەتێكی لاهور شێخ جەنگیان نیەو رێگەپێدراویش نین بەناوی لاهورەوە قسە بكەن، ئێمە سوپاسیان دەكەین بەڵام ناتوانن بەناوی لاهور شێخ جەنگییەوە قسە بكەن و بنەماڵەكەشیان ئاگادار نین، دەتوانن وەك مافپەروەرێك قسە بكەن و بەرگری بكەن و ئێمە سوپاسیان دەكەین.  لە كاتی گرتنی لالەزاردا: - 3 كارمەندی هێزە ئەمنییەكان كوژران - 19 كەس لە هێزە ئەمنییەكان برینداربوون - 12 كەس هێزەكەی لاهور شێخ جەنگی كوژران - 22 كەس لە هێزەكەی لاهور شێخ جەنگی برینداربوون - 162 كەس لە لالەزار دەستگیركران 

  هەڵۆ حەسەن لوتکەی ڕێکخراوی هاوکاری شەنگەهای 2025 کە لە شاری تیانجینی چین بەڕێوەدەچێت، ساتێکی گرنگە لە دیپلۆماسی ئۆراسیا و حوکمڕانی جیهانیدا. وەک گەورەترین لوتکە لە مێژووی ڕێکخراوی هاوکاری شەنگەهای، ئەم چالاکییە سەرکردەکانی زیاتر لە 20 وڵات و 10 ڕێکخراوی نێودەوڵەتی کۆدەكاتەوە. لە دەرەوەی هێماسازی، لوتکەکە گرنگی گەشەسەندنی ڕێکخراوی هاوکاری شەنگەهای نیشاندەدا هەم وەك سەقامگیرکەرێکی ناوچەیی و هەم ناوەندێک لە سیستەمی نێودەوڵەتی فرە جەمسەریدا. ڕوانگەی ستراتیژی شی جینپینگ لە ئاهەنگی پێشوازیدا، شی جینپینگ سەرۆكی چین، جەختی لەوە کردەوە کە ڕێکخراوی هاوکاری شەنگەهای ئێستا بەرپرسیارێتی بەرزتر لە ئەستۆ دەگرێت بۆ ئاشتی و سەقامگیری و گەشەپێدان لەناو نادڵنیایی جیهانیدا. بانگەوازەکەی بۆ "یەکگرتوویی و هاوکاری" ڕەنگدانەوەی خواستی پەکینە بۆ جێگیرکردنی ڕێکخراوی هاوکاری شەنگەهای وەک پردێک لە نێوان باشووری جیهانی و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی فراوانتر،دیدگای شی سوود لە ئیتۆسی دامەزرێنەری ڕێکخراوی هاوکاری شەنگەهای وەردەگرێت "ڕۆحی شەنگەهای" کە جەخت لەسەر متمانەی یەکتر، یەکسانی، ڕێزگرتن لە هەمەجۆریی شارستانی و گەشەپێدانی هاوبەش دەکاتەوە. ئەم چوارچێوە نۆرماتیڤە ڕێکخراوی هاوکاری شەنگەهای لە هاوپەیمانییە تەقلیدییەکانی سەرکردایەتی ڕۆژئاوا جیا دەکاتەوە کە زۆرجار پشت بە بلۆکی سەربازی یان ڕووبەڕووبوونەوەی ئایدیۆلۆژی دەبەستن،پەیوەندی ڕێکخراوی هاوکاری شەنگەهای بە پلەی یەکەم لە توانای بەڕێوەبردنی ئاسایشی ناوچەکە و پێشخستنی گەشەپێداندایە،لەگەڵ بەردەوامی ناسەقامگیری لە ئەفغانستان، وڵاتانی ئەندام پابەندبوونیان بە کردەوەی هاوئاهەنگ دژی تیرۆر و جیابوونەوە و توندڕەوی دووپاتکردەوە. پێکهاتەی ناوچەیی دژە تیرۆری ڕێکخراوی هاوکاری شەنگەهای هێشتا وەک شتێکی سەرەکی دەمێنێتەوە بۆ هاوبەشکردنی هەواڵگری و ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکان،جەختكردنەوە لەسەر هاوتەریبی نێوان دەستپێشخەری پشتێن و ڕێگا و پڕۆژەکانی گەشەپێدانی نیشتمانی وەک یەکێتی ئابووری ئۆراسیای ڕووسیا و “نورلی ژۆڵ”ی کازاخستان. وەبەرهێنانی ژێرخانی، و کەمکردنەوەی هەژاری وەک ئامانجی ناوەندی و ئابووری دیجیتاڵی، گەشەپێدانی سەوز، و پیشەسازییە بەردەوامەکان وەک بوارێکی نوێ بۆ هاوکاری، لە ڕێگەی ئەم ڕێوشوێنانە، ڕێکخراوی هاوکاری شەنگەهای هاودەنگی ناوچەیی بەهێز دەکات لە هەمان کاتدا پێشخستنی خۆشگوزەرانی هاوبەش و بەرگری لە فرەلایەنی پەرەپێدەدا،ڕێکخراوی هاوکاری شەنگەهای کە لەلایەن چین و ڕووسیا و هیندستان و دەوڵەتانی ئاسیای ناوەڕاستەوە دامەزراوە، وەك ناوەندێکی هێزی بەدیل ، هاوسەنگی لە نێوان دامەزراوەکانی سەرکردایەتی ڕۆژئاوا وەک ناتۆ و گروپی حەوتدا دەکات-بوونی دەوڵەتانی چاودێر و هاوبەشانی گفتوگۆ، لەوانەش وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە بە شێوەیەکی نەریتی هاوتەریب بوون لەگەڵ ڕۆژئاوا، جەختی لەسەر گەشەسەندنی کاریگەریی دیپلۆماسی و دانپێدانانی جیهانی ڕێکخراوی هاوکاری شەنگەهای دەكاتەوە،ئەم داینامیکە ڕێکخراوی هاوکاری شەنگەهای وەک هەم بلۆکێکی ناوچەیی و هەم وەک پلاتفۆرمێک کە بەرژەوەندییەکانی باشووری جیهانی لە نەزمێکی فرە جەمسەری پەرەسەندوودا جێگیردەكات،تایبەتمەندییەکی دیاریکەری ڕێکخراوی هاوکاری شەنگەهای پێکهاتەی فرەیی و پراگماتیکیەتی. بە پێچەوانەی هاوپەیمانییەکانی ڕۆژئاوا، ڕێکخراوی هاوکاری شەنگەهای هەم ڕکابەر و هەم هاوبەشەکانی لە ژێر یەک چوارچێوەی دامەزراوەیی كۆدەكاتەوە. ئەم فرەچەشنییە نەک وەک لاوازییەک بەڵکو وەک دەرکەوتنی پراگماتیزمی ستراتیژی سەیر دەکرێت،چەمکی "کۆمەڵگەیەک کە داهاتوویەکی هاوبەشی هەبێت بۆ مرۆڤایەتی" بەرەوپێش دەبات، جەخت لەسەر گفتوگۆ، گشتگیری و هاوکاریی بردنەوە-بردنەوە دەکاتەوە نەك ڕووبەڕووبوونەوە،لوتکەی تیەنجین ، ڕێکخراوی هاوکاری شەنگەهای 2025 زیاترە لە کۆبوونەوەیەکی دیپلۆماسی ئاستی باڵا. لە ئاستی ناوچەییدا، وەڵامدانەوەی هەماهەنگی بۆ ئاستەنگە ئەمنییەکان بەرزکردەكاتەوە، لە ئاستی نێودەوڵەتیدا، ڕێکخراوی هاوکاری شەنگەهای وەک ئەکتەرێکی سەرەکی لە داڕشتنی نەزمێکی جیهانی فرە جەمسەری بەرەوپێش دەبات،لەگەڵ بەردەوامبوونی گۆڕانی داینامیکی دەسەڵاتی جیهانی، ڕێڕەوی ڕێکخراوی هاوکاری شەنگەهای جەخت لەسەر پەیوەندییە گەشەسەندووەکانی دەکاتەوە- نەک تەنها لە سەرانسەری ئۆراسیا بەڵکو لە ڕێکخستنەوەی فراوانتری پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان. لوتکەی تیەنجین وەک بەڵگەیەکە لەسەر پەرەسەندنی سەرکردایەتی چین و ڕێکخراوی هاوکاری شەنگەهای وەک بەردی بناغەی حوکمڕانی ناوچەیی و جیهانی.