راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف لە كابینەی نوێی حكومەتدا، رێژەی (95%)ی دەسەڵاتەكانی هەرێمی كوردستان بەدەست پارتی دیموكراتی كوردستانەوە دەبێت، دۆسیەكانی (نەوت، ئاسایش، هێزی چەكدار، پەیوەندی دەرەوە، دەسەڵاتی دادوەریی) لای پارتی دەبن. دانوستانەكان بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم لە قۆناغی كۆتاییدان، بڕیارە رۆژی 18ی ئەم مانگە پەرلەمانی كوردستان كۆببێتەوە‌و دەستەی نوێی سەرۆكایەتی پەرلەمان هەڵبژێردرێت. ئەگەر كۆبونەوەی پەرلەمان لەو وادەیەدا بەڕێوەبچێت كە پارتی دیموكراتی كوردستان‌و یەكێتی نیشتمانی كوردستان لەسەری رێككەوتوون، یەكەمین هەنگاوی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت دەچێتە بواری جێبەجێكردنەوە، بەڵام هێشتا روون نییە ئایا كۆبونەوەكەی پەرلەمان لە 18ی مانگدا بەڕێوەدەچێت یاخود نا؟ لە نوێترین پەرەسەندندا، ئەمڕۆ مەكتەبی سیاسی یەكێتی نیشتمانی كوردستان كۆبوەوە، لە راگەیەندراوی كۆبونەوەكەدا مەكتەبی سیاسی یەكێتی، كۆبونەوەی رۆژی 18ی مانگی پەرلەمانی وابەستەكردووە بە ئیمزاكردنی رێككەوتنی سیاسی نێوان پارتی‌و یەكێتی لەسەر پرسی پێكهێنانی حكومەتی هەرێم‌و دۆسیەی بەغدادو كەركوك، بە یەك پاكێج. یەكێتی‌و گۆڕان چۆن بەشدار دەبن؟ ئەوەی تائێستا لە دانوستانەكانی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم دەخوێندرێتەوە ئەوەیە، پارتی هاوشێوەی كابینەكانی پێشتر هەموو جومگە سەرەكییەكانی حكومەتە نوێیەكە لای خۆی دەهێڵێتەوە. یەكێتی نیشتمانی كە لەسەرەتاوە بە هەڵبژاردنی سەرۆك كۆماری عێراق لە دەرەوەی رێككەوتنی سیاسی لەگەڵ لایەنە كوردییەكان سەركەوتنی بەدەستهێنا، ئێستا باجی سەركەوتنەكەی وەردەگرێتەوە‌و لە پێناو زامنكردنی پۆستی وەزارەتی دادی عێراق‌و پۆستی پارێزگاری كەركوك، باج بە پشكەكانی خۆی دەدات لە كابینەی نوێی حكومەتی هەرێمدا. بزوتنەوەی گۆڕانیش كە لە كابینەی پێشوودا چەند پۆستێكی گرنگ‌و هەستیاری وەک (سەرۆك پەرلەمان- وەزارەتی دارایی- وەزارەتی پێشمەرگە- وەزارەتی بازرگانی) وەرگرتبوو، لە كابینەی نوێدا بەشێكی زۆری پشكەكانی خۆی لەدەستدەدات. ئەمە بەشێكی پەیوەندی بە كەمبونەوەی دەنگەكانی بزوتنەوەی گۆڕانەوە هەیە لە هەڵبژاردندا، بەشەكەی تری پەیوەندی بەو كێشانەوە هەیە كە لە خولی پێشووی پەرلەماندا رویاندا، رەنگە ئەمە هۆكارەكە بێت كە پارتی لە سەرۆكایەتی پەرلەمان‌و جومگە هەستیارەكانی تردا هیچ پۆستێك بە بزوتنەوەی گۆڕان نادات. "شەراكەتی راستەقینە" لەدوای دەستپێكردنی دانوستانەكانی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتەوە، یەكێتی نیشتمانی‌و بزوتنەوەی گۆڕان بەردەوام لە بەیاننامە‌و لە رێگەی میدیاكانەوە جەخت لەسەر چەمكی "شەراكەتی راستەقینە" دەكەن، چەمكی "شەراكەت" لە كۆتایی هەشتاكانی سەدەی رابردوودا هاتوەتە ناو فەرهەنگی سیاسییەوە. لەدوای ساڵی 2005‌و گواستنەوەی سەنگی یەكێتی لە هەرێمەوە بۆ بەغداد، یەكێتییەكان بەردەوام گلەییان لەوە هەبووە، حزبەكەیان لە حكومەتی هەرێمدا شەریكی راستەقینە نییە‌و پارتی زۆرینەی جومگەكانی دەسەڵاتی بەدەستەوەیە، بزوتنەوەی گۆڕانیش لە چوار ساڵی یەكەمی ئۆپۆزسیۆنبوونیدا بەردەوام لە میدیاكانییەوە جەختی لەسەر ئەو لاسەنگییە دەكرد‌و وەكو تیری تانە ئاڕاستەی جەستەی یەكێتی دەكرد‌و تۆمەتباری دەكرد بەوەی لەبەرامبەر پارتیدا چۆكی داداوە. دوای 14 ساڵ لە دەستپێكردنی ناڕەزایەتی لەبارەی چەمكی "شەراكەتی راستەقینە"، هێشتا یەكێتی‌و گۆڕانەكان خەمی گەورەیان شەراكەتی راستەقینەیە لە كابینەی نوێی حكومەتدا. شەراكەتی راستەقینە لەكابینەی نوێدا ! پارتی دیموكراتی كوردستان ئێستا زۆرینەی جومگە سەرەكییەكانی دەسەڵاتی لە هەرێمی كوردستان بەدەستەوەیە‌و بەنیازە لە كابینەی نوێی حكومەتدا ئەم نەخشەیە وەكو خۆی بهێڵێتەوە. لە كابینەی نوێی حكومەتدا ئەم دەسەڵاتانە هەر لە دەستی پارتیدا دەمێننەوە: * سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان (دەسەڵاتی جێبەجێكردن) * فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكانی هەرێم (بەپێی ماددەی سیانزەیەمی یاسای ژمارە 1ی ساڵی 2005 ی یاسای سەرۆكایەتی هەرێم، سەرۆكی هەرێم فەرماندەی هێزە چەكدارەكانە، واتە ئەگەر پارتی پۆستی وەزارەتی پێشمەرگە بە هەر لایەنێكی تریش بدات، فەرماندەیی هێزی چەكدار هەر لەدەستی خۆیدا دەمێنێتەوە‌و سەرۆكی هەرێم بڕیاردەری یەكەم دەبێت)  * ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستان (دەسەڵاتی ئەمنی هەرێم)   * نەوت‌و سامانە سروشتییەكان (دەسەڵاتی دارایی، بەوپێیەی نەوت سەرچاوەی سەرەكی داهاتی هەرێمی كوردستانە) * پەیوەندییەكانی دەرەوە * دەسەڵاتی دادوەری  هەموو ئەم دۆسیەیانە كە لە كابینەی نوێدا لەدەستی پارتیدا دەمێننەوە، وادەكات پارتی بڕیاردەری یەكەم بێت‌و ئاڕاستەی بڕیارە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستان بكات.  تاكە دەسەڵاتێك كە پارتی سەرۆكایەتییەكەی جێهێشتووە بۆ یەكێتی، پەرلەمانی كوردستانە، لەم جومگەیەشدا، پارتی زامنی جێگری یەكەم‌و دووەمی سەرۆكی پەرلەمانی كردووە، تاوەكو لەو دامەزراوەیەوە حكومەتی داهاتووی مەسرور بارزانی روبەڕووی هیچ هەڕەشە‌و بەربەستێك نەبێتەوە لە بڕیارەكانیدا، هاوكات بەپێی یاسا پۆستی سەرۆكی پەرلەمانیش دەسەڵاتی تەواوەتی بڕیاردانی نییە‌و دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمان (سەرۆكی پەرلەمان، جێگری یەكەم، جێگری دووەم) پێكەوە بڕیار لەسەر پرسەكانن دەدەن. شەراكەت بەپێی كورسی پارتی دیموكراتی كوردستان براوەی یەكەمی هەڵبژاردنی پەرلەمانی پەرلەمانی كوردستان بوو كە 30 ئەیلولی ساڵی رابردوو بەڕێوەچوو، پارتی لەو هەڵبژاردنەدا (45) كورسی بردەوە، یەكێتی نیشتمانی لە پلەی دووەمدا هات‌و (21) كورسی بردەوە، لە پلەی سێیەمیشدا بزوتنەوەی گۆڕان (12) كورسی پەرلەمانی بردەوە. بەتەواوی كورسییەكانی پەرلەمانی كوردستانەوە (111 كورسی)، پارتی رێژەی 40%ی پەرلەمانی كوردستانی بەدەستەوەیە، لەبەرامبەردا یەكێتی‌و گۆڕان پێكەوە 30%ی كورسییەكانی پەرلەمانیان هەیە، ئەگەر كۆمەڵی ئیسلامیش بەشداری كابینەی نوێی حكومەت بكات، رێژەی كورسییەكانی یەكێتی‌و گۆڕان‌و كۆمەڵ دەبێت بە 36%ی كۆی كورسییەكانی پەرلەمانی كوردستان. پارتی بەرێژەی 40%ی كورسییەكانی پەرلەمانەوە زۆرینەی جومگەكانی دەسەڵات دەبات، بەڵام ئەو سێ لایەنە پێكەوە بەرێژەی 36%ی كورسییەكانەوە جگە لە پۆستی سەرۆكی پەرلەمان، هیچ دەسەڵاتێكی ئەوتۆیان لەدەستدا نابێت. بە لەبەرچاوگرتنی هاوكێشەی دابەشكردنی دەسەڵاتەكان‌و بەراوردكردنیان بە كورسییەكان پەرلەمانی كوردستان، دەردەكەوێت یەكێتی نیشتمانی‌و بزوتنەوەی گۆڕان‌و رەنگە كۆمەڵی ئیسلامیش، "بەشداری" لە كابینەی نوێی حكومەتدا دەكەن، نەك "شەراكەت"‌و هاوبەشی لە دەسەڵات‌و بڕیاری سیاسی. 

سەرتیپ وەیسی كەریم  ئەو بابەتانەی هەفتەی ڕابردوو، لە نێوانی پارتی و یەكێتیی بووە بڕیارو ڕێككەوتنی لەسەركرا، خەریكە لە باردەچێت، ئەمەش دوای ئەوە دێت پارتی پاشەكشەی كرد، لەسەر ڕازیبوون بە داواكارییەكانی یەكێتیی، لەبارەی پارێزگاری كەركوك و مامەڵەكردن لەگەڵ بەرهەم ساڵح و بەشێك لە ناوەڕۆكی ڕێككەوتنی سیاسی نێوانیان . یەكێتیی پێیوایە: پارتی دەستی داوەتە جۆرێك لەیاری و فشاردروستكردن، بە تایبەت دوای ئەوەی ئەو حزبە هەوڵەكانی دەستپێكردوە، تاوەكو بەبێ یەكێتیی كۆبوونەوەی 18ی شوباتی پەرلەمان ئەنجامبدات، لەبەرامبەردا پارتیش پێیوایە : سازشی زۆریان بۆ یەكێتیی كردوە، بەڵام ئەوان كۆبوونەوە دوای كۆبوونەوە مەرجەكانیان لەسەر پارتی زیاد دەكەن. ئێستا مەرجی سەرەكی یەكێتیی ئەوەیە: بەر لە دانیشتنی 18ی شوباتی پەرلەمانی كوردستان، پرسی كەركوك یەكلابكرێتەوە، مەرجی لاوەكیشی واژووكردنی ڕێككەوتنی سیاسی و مامەڵەكردنە لەگەڵ بەرهەم ساڵح. پرسیاری هەرە سەرەكی ئەوەیە، ئایە پارتی لە ڕۆژی 18ی شوبات بەبێ یەكێتی دانیشتنی پەرلەمان سازدەكات ؟ ئەگەر ئەو كارەی كرد پاشان چی ڕوودەدات ؟  پلانی پارتی ئەوەیە ئەگەر یەكێتیی نەیەتە پێش تاوەكو ئەو بەروارە، ئەوا لە 18ی شوبات، دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمان بەبێ سەرۆك هەڵبژێرێت، پاشان دەستبكرێت بە هەمواری یاسایی سەرۆكایەتی هەرێم، ئەمەش دیسانەوە هەرێمی كوردستان دەباتە قۆناغێكی دیكەی چەقبەستووی سیاسی. بە نسبەت یەكێتی سەرۆكی پەرلەمان گرینگی ئەوتۆی نییە، كەركووك بەلای ئەوانەوە گرینگە، لە هەنگاوەكانی پارتیش ئەوەدەخوێندرێتەوە، كە ئەوان نایانەوێ بابەتەكانی هەرێم و بەغدا بەیەكەوە تێكەڵ بكرێت و دەیانەوێ جیایبكەنەوە، ئەم كارەشیان بۆئەوەیە یاری بكەن و فشاربخەن سەر یەكێتیی، تاوەكو لەو چەند ڕۆژەدا سازش بە یەكێتیی بكەن.  

 ( درەو میدیا): كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق ئەمڕۆ سێشەممە هەڵوەشاندنەوەی "هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەریی" پەسەندكرد. رزگار محێدین، جێگری سەرۆكی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكانی عێراق لە بەیاننامەیەكدا رایگەیاند: ئەنجومەنی كۆمسیاران ئەمڕۆ هەڵوەشاندنەوەی هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەریی پەسەندكرد لەسەر داوایەك كە لەلایەن ئەنجومەنی بەڕێوەبردنی ئەو حزبەوە پێشكەشكرابوو". رونیشیكردەوە ئەنجومەنی كۆمسیاران بە گوێرەی مادەی 31ی یاسای حزب و رێكخراوە سیاسییەكانی ژمارە 36ی ساڵی 2015 هەڵوەشاندنەوەی هاوپەیمانی پەسەندكردووەو لە دەقەكەیدا هاتووە هەموو حزبێكی سیاسی بەگوێرەی پەیڕەوی ناوخۆی حزبەكە دەتوانێت خۆی هەڵبوەشێنێتەوە. ئەمە لە كاتێكدایە كە بەشێك لە ئەندامانی هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری حزبێكی نوێیان درووست كرد بەناوی( هاوپەیمانی نیشتیمانی) و ئارام قادر سەرۆكی حزبەكەیە. هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری لەلایەن بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری ئێستای عێراقەوە دامەزرێنرا و لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاری پەرلەمانی عێراقدا بە لیستێكی سەربەخۆ بەشداریكرد ودوو كورسی بەدەستهێنا، بەڵام دواتر بەرهەم ساڵح سەرۆكی هاوپەیمانێتییەكە گەڕایەوە ناو یەكێتی و بووە سەرۆك كۆماری عێراق و پلەكەی خۆی جێگری دووەمی سكرتێری یەكێتی بەدەستهێنایەوە. ئەمە   

 (درەو میدیا): ئەمرۆِ هێزێكی پێشمەرگە لە سنوری نێوان قەزای كفری‌و دووزخورماتوو گەڕایەوە بۆ ئەو ناوچانەی كە بەر لە رووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەر تێیدا جێگیربووبوو، بەڵام ئاڵای كوردستانیان پێداگرتن. ئەو هێزەی كە ئەمڕۆ جوڵەی كرد، لیوای (136)ی هێزەكانی (70)ی پێشمەرگەیە‌و لەچوارچێوەی رێككەوتنێكدا لەنێوان سوپای عێراق‌و وەزارەتی پێشمەرگە گەڕانەوەتەوە‌و نزیكەی (3 كیلۆمەتر) چوەتەپێشەوە. ئەو شوێنەی كە هێزەكەی پێشمەرگەی بۆ گەڕاوەتەوە، چەند بارەگایەكە كە پێشترو لەسەردەمی شەڕی دژ بە "داعش" بەدەست پێشمەرگەوە بووە، بەڵام دوای كشانەوەی پێشمەرگە لە ناوچەكە لە 16ی ئۆكتۆبەردا، سوپای عێراق دەستی بەسەر ئەو بارەگایانەدا نەگرتووە‌و وەكو ناوچەیەكی چۆڵ كە هیچ هێزێكی ئەمنی تێدا نەبووە، ماوەتەوە. لە لێدوانێكی تایبەتدا بۆ (درەو میدیا)، لیوا حاجی عوسمان فەرماندەی لیوای (136)ی هێزەكانی (70)ی پێشمەرگە رایگەیاند:" ئێمە بە رەزامەندی سوپای عێراق گەڕاوینەتەوە بۆ شوێنەكانی پێشتری خۆمان، بۆ ئەوەی چەكدارانی داعش سود لەو بۆشاییە وەرنەگرن كە نە ئێمەی تێدابوین، نە سوپای عێراق". ئاماژەی بەوەكرد" گەڕانەوەیان بۆ ناو ئەو بارەگایانە لەچوارچێوەی ئەو رێككەوتنە گشتییەدا نییە كە بڕیارە لەنێوان هەرێمی كوردستان‌و بەرپرسانی بەغداد بكرێت بۆ گەڕانەوەی هێزی پێشمەرگە بۆ ناوچە جێناكۆكەكان". بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، لەكاتی گەڕانەوەی هێزی پێشمەرگە بۆ ئەو ناوچەیە، بەرپرسانی سوپای عێراق ناڕەزاییەتیان دەربڕیوە لە هەڵكردنی ئاڵای كوردستان لەلایەن هێزەكەی پێشمەرگەوە. لیوا حاجی عوسمان بە (درەو میدیا)ی وت:" ئێمە بەبڕیاری خۆمان ئاڵای كوردستانمان هەڵنەكرد، بۆ ئەوەی لەم سەرەتایەوە هەستیاریی لەنێوانماندا دروست نەبێت".    بەڵام لە رونكردنەوەیەكدا ئەمینداری وەزارەتی پێشمەرگە  رەتیدەكاتەوە هیچ یەكەیەكی هێ.ەكانی پێشمەرگە جوڵەی پێكرابێت و هێزی پێشمەرگە نەگەڕاوەتەوە بۆ نزیك خورماتوو   دەقی روونكردنەوەكەی وەزارەتی پێشمەرگە: هەندێك لەهۆكارەكانی راگەیاندن‌و لەسەر زمانی فەرماندەیەكی هێزەكانی پێشمەرگە‌و كەسانی دیكە هەواڵی گەڕانەوەی هێزەكانی پێشمەرگە بۆ نزیك دوزخورماتوو یان جوڵەپێكردنی دوو فەوجی هێزەكانی پێشمەرگە بەرەو فەلوجە بڵاوكراوەتەوە. ئێمە وەكو وەزارەتی پێشمەرگە ئەو هەواڵانە بەگشتی رەتدەكەینەوە‌و جەختدەكەینەوە كە نەهیچ یەكەیەكی هێزەكانی پێشمەرگە جوڵەی پێكراوە‌و نەفەرمانی جوڵە كردنیشی هەیە بۆهیچ یەكەیەك‌و گشت هێزەكانی پێشمەرگە لەبنكە‌و بارەگا‌و هێڵی سەرەكی بەرگری‌و شوێنەكانی خۆیانن‌و بۆئاگاداری هەموو لایەك كە هەرهەواڵێك لە هەرسەرچاوەیەك بلاوبكرێتەوە فەرمی نەبێت‌و لەلایەن وەزارەتی پێشمەرگە وە رێگاپێدراو نەبێت هەواڵی ناڕاستە‌و بێ بنەمایە‌و پەسەند نییە. فەریق جەبار یاوەر مەندە ئەمینداری گشتی وەزارەتی پێشمەرگە  

راپۆرتی: سەرتیپ وەیسی كەریم  دوای ئه‌وه‌ی له‌ ئه‌نجامی كۆبوونه‌وه‌كانی ڕابردووی پارتی و یه‌كێتیی، بڕیاری كۆبوونه‌وه‌ی 18ی شوباتی په‌رله‌مانی كوردستان و ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركوكی لێكه‌وته‌وه‌، له‌ ئێستادا ئه‌و بڕیارانه‌ ڕووبه‌رووی چه‌ند گرفتێك بۆته‌وه‌، هه‌ربۆیه‌ ئه‌گه‌ری هه‌یه‌ كۆبوونه‌وه‌ی په‌رله‌مان و ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركوك له‌ كاتی خۆیدا ئه‌نجامنه‌درێت، یاخود به‌ته‌واوی ناوه‌ڕۆكه‌كه‌ی جێبه‌جێنه‌كرێت. یه‌كێك له‌ ڕێگرییه‌كانی كۆبوونه‌وه‌ی په‌رله‌مانی كوردستان، یه‌كلاینه‌بوونه‌وه‌ی یه‌كێتیه‌ بۆ دیاریكردنی كاندیدی سه‌رۆكی په‌رله‌مان، چونكه‌ هه‌ردوو كاندیده‌كه‌ ( ڕێواس فایه‌ق و بێگه‌رد تاڵه‌بانی) له‌ڕووی خاڵی لاوازو به‌هێزیان بۆ بوون به‌سه‌رۆكی په‌رله‌مان له‌یه‌كه‌وه‌ نزیكن، بۆیه‌ ئاسان نابێت سه‌ركردایه‌تی و مه‌كته‌بی سیاسی ئه‌و حزبه‌ ئه‌و پرسه‌ له‌ماوه‌ی هه‌فته‌یه‌كدا یه‌كلابكه‌نه‌وه‌. به‌شێك له‌ یه‌كێتی له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دان، مه‌كته‌بی سیاسی كاندیدی سه‌رۆكی په‌رله‌مان یه‌كلابكاته‌وه‌و به‌شێكیش له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ن له‌ كۆبوونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی ئه‌م كاره‌بكرێت، بۆچوونێكی دیكه‌ش ئه‌وه‌یه‌ ئه‌وبابه‌ته‌ له‌ نێو په‌رله‌مان چاره‌سه‌بكرێت، ئه‌وان سه‌رپشك بن كێ ده‌بێته‌ سه‌رۆك له‌و دوو كاندیده‌ی یه‌كێتیی. تاوه‌كو ئێستا بڕیاری 18ی شوبات، كه‌ واده‌ی كۆبوونه‌وه‌ی په‌رله‌مانه‌ وه‌ك خۆیه‌تی، به‌ڵام ئه‌گه‌ر له‌ حاڵه‌تێكدا ئه‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌ ئه‌نجامنه‌درێت، ئه‌گه‌ری هه‌یه‌ دانیشتنه‌كه‌و هه‌ڵبژاردنی ده‌سته‌ی سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان هه‌فته‌یه‌ك دوابخرێت. یه‌كێتیی له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌یه‌ هه‌ردوو كۆبوونه‌وه‌كه‌ی په‌رله‌مان و ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركوك له‌یه‌ك ڕۆژدا ئه‌نجامبدرێت، بۆیه‌ ئه‌گه‌ر پارتی گرفت بۆ دانیشتنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركوك دروستبكات، ئه‌وانیش كۆبوونه‌وه‌ی په‌رله‌مان په‌كده‌خه‌ن. به‌هۆی ناڕه‌زایی لایه‌نه‌ توركمانی و عه‌ره‌بییه‌كان و ترسی ته‌واونه‌بوونی رێژه‌ی یاسایی بۆ ئه‌نجامدانی كۆبوونه‌وه‌كه‌، ئه‌گه‌ری زۆره‌ كۆبوونه‌وه‌كه‌ی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركووك ،كه‌ وابڕیاربوو له‌ ڕۆژی 18ه‌ی شوبات هه‌ولێر ئه‌نجامبدرێت، بگۆڕدرێت به‌ دانیشتنی لیستی برایه‌تی له‌ هه‌ولێر، كه‌ ئه‌مه‌ش دیسانه‌وه‌ ده‌بێته‌ گرفت له‌به‌رده‌م ڕێككه‌وتنی پارتی و یه‌كێتیی. پارتی و یه‌كێتیی و هه‌ندێك له‌ ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌ن، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دان له‌و كۆبوونه‌وه‌ی لیستی برایه‌تی بڕیار له‌سه‌ر كۆبوونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی پارێزگا بدرێت. به‌شێك له‌یه‌كێتیی به‌ هیچ شێوه‌یه‌ك له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دانین كۆبوونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی پارێزگا له‌ هه‌ولێر ئه‌نجامبدرێت، چونكه‌ له‌ڕووی سیاسی و یاسایه‌وه‌ كێشه‌ دروستده‌كات، به‌پێچه‌وانه‌ی ئه‌مه‌ش هه‌ندێك پێیانوایه‌: پێویسته‌ ئه‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌ له‌ هه‌ولێر ئه‌نجامبدرێت، تاوه‌كو به‌رپرسیاریه‌ته‌كه‌ به‌ته‌واوی بكه‌وێته‌ ئه‌ستۆی پارتی و به‌ ناچاری و به‌زوویی به‌ دانانی پارێزگار ڕازیبێت. پارتی دیموكراتی كوردستان ئاماده‌نییه‌، ته‌نها یه‌ك كاندید له‌ یه‌كێتیی وه‌رگرێت بۆ پۆستی پارێزگار، مه‌رجیان ئه‌وه‌یه‌ چه‌ند كاندیدێك پێشكه‌شبكرێـت، پاشان به‌یه‌كه‌وه‌ له‌سه‌ر كه‌سێك ڕه‌زامه‌ندی ده‌رببڕن. له‌باره‌ی رێككه‌وتنی سیاسی نێوانیان، كه‌ وابڕیاره‌ له‌م هه‌فته‌یه‌دا له‌ نێوان شاندی باڵای هه‌ردوولا واژووبكرێت، له‌ ئێستادا ڕه‌شنووسی ئه‌و رێككه‌وتنه‌ كۆتایی پێهاتووه‌و هه‌ر ئه‌مڕۆش مه‌كته‌بی سیاسی له‌سه‌ر ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ كۆبۆوه‌، چاوه‌ڕێده‌كرێت ڕه‌زامه‌ندی كۆتایی له‌سه‌ر بدرێت. سه‌باره‌ت به‌ بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان به‌رپرسانی پارتی ئاماژه‌به‌وه‌ده‌كه‌ن: گۆڕان لاری نییه‌ له‌و نزیكبوونه‌وه‌ی پارتی له‌گه‌ڵ یه‌كێتیی، هه‌ر هه‌نگاوێكی نزیكبوونه‌وه‌ی پارتی له‌گه‌ڵ یه‌كێتیی گۆڕانی لێ ئاگاداركراوه‌ته‌وه‌. ڕێككه‌وتنی پارتی و گۆڕان له‌باره‌ی به‌ژداریكردنی گۆڕان له‌ حكومه‌تی نوێ، كێشه‌ی گه‌وره‌ی له‌به‌رده‌مدا نییه‌، چونكه‌ له‌دوای گه‌یشتنی پارتی به‌ ئه‌نجامێك له‌گه‌ڵ یه‌كێتیی، له‌ماوه‌یه‌كی كه‌مدا ده‌توانن له‌گه‌ڵ گۆڕانیش ڕێككه‌وتنی كۆتایی ئه‌نجامبده‌ن.

( درەو میدیا): فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەكانی كەركوك پێكدەهێنرێتەوە و هێزی پێشمەرگەش بەشدار دەبێت تێیدا. سەرچاوەیەكی سەربازیی ئاگادار، ئەمڕۆ یەكشەممە بە میدیا عێراقییەكانی راگەیاندووە كە فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەكانی كەركوك پێكدەهێنرێتەوە و لیوا روكن سەعد حەربیە فەرماندەیی دەكات و بارەگاكەشی لە بنكەی " كەی وەن" دەبێت لەباكوری خۆرهەڵاتی كەركوك. ئەو سەرچاوەیە ئاشكراشیكرد، هەریەك لە هێزەكانی پێشمەرگە، دەزگای دژە تیرۆری عێراق، فیرقەی تایبەت و راوێژكارانی سوپای ئەمریكا بەشداردەبن لەو فەرماندەییەدا. رۆژی سێشەممەی رابردوو، بە فەرمانی عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق و فەرماندەی باڵای هێزە چەكدارەكان، هێزەكانی دژە تیرۆری عێراق لە كەركوك پاشەكشێیانكرد و دۆسیەی ئەمنی پارێزگاكە رادەستی فەریق روكن كەریم تەمیمی، فەرماندەی فیرقەی تایبەت كرا.

( درەو میدیا): وتەبێژی پارتی دیموكراتی كوردستان، وەڵامی ئەمیر كینانی، راوێژكاری سەرۆكایەتی كۆمار دەداتەوە كە رایگەیاندبوو "ئێران بۆ سەرخستنی كاندیدی مەسعود بارزانی بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار ئامادەبووە 100 ملیۆن دۆلار بدات". مەحمود محەمەد، وتەبێژی پارتی دیموكراتی كوردستان لە راگەیەندراوێكدا دەڵێت:" ئەگەر ئێران حەزی لێ نەبا و نەیویستبا نە بەڕێزت ئێستا ڕاوێژكاری سەرۆك كۆمار دەبووی و نە ئەوەی ئێستا بووەتە سەرۆك كۆمار، دەبوو بە سەرۆك كۆمار". دەقی راگەیەندراوەكە: وەڵامێك بۆ ئەمیر كینانی ڕاوێژكاری سەرۆكایەتیی كۆماری عێراق قسەكانی ڕاوێژكاری سەرۆكایەتیی كۆماری عێراق (ئەمیر كینانی) لەبارەی بابەتی سەرۆككۆمار و بارزانی و پارتی لەگەڵ تەلەفزیۆنی ئەلعێراقیە جێگەی سەرسووڕمانە. پێدەچێ ئەو كابرایە لەوەتای بووەتە ڕاوێژكار، ھەوڵی گەوجاندن و شۆردنی مێشكی درابێت. لە وەڵامی قسە ناڕاستەكانیشیدا دەڵێین، ئەگەر ئێران حەزی لێ نەبا و نەیویستبا نە بەڕێزت ئێستا ڕاوێژكاری سەرۆك كۆمار دەبووی و نە ئەوەی ئێستا بووەتە سەرۆك كۆمار، دەبوو بە سەرۆك كۆمار. مەحمود محەمەد وتەبێژی پارتی دیموكراتی كوردستان  

( درەو میدیا): ئەمیر كینانی، یەكێك لە سەركردەكانی رەوتی سەدر رایگەیاند ئێران لە پێناوی ئەوەی كورسی سەرۆكایەتی كۆمار بۆ كاندیدەكەی مەسعود بارزانی بێت، ئامادەبووە 100 ملیۆن دۆلار بدات. كینانی لە بەرنامەیەكدا لە كەناڵی عێراقییە وتی:" مەسعود بارزانی بە ریفراندۆم و راگەیاندنی سەربەخۆیی  زیادەڕەوی كرد و ئەمریكاش پشتی تێكرد‌و دوای شكستهێنانی پرۆژەكەی ئێران گرتییە خۆی، و بە ئێرانییەكانی وت لەگەڵتاندا رێكدەكەوم بە مەرجێك هەموو دەستكەوت و ئیمتیازاتەكانم بۆ بگەڕێننەوە بۆئەوەی گەلی كورد قایل بكەم كە پاڵەوان بووم لە پرۆژەكەمەدا". كینانی لە بەشێكی تری قسەكانیدا وتیشی:" رێكەتنی سیاسی لەگەڵ ئێراندا بوو پاشان بوو بە رێككەوتن لەگەڵ هاوپەیمانی بونیاتناندا، دەقی رێككەوتنەكە دەڵێت كە سەرۆكایەتی كۆمار پشكی بارزانی دەبێت، بەڵام شكستیهێنا، چونكە هێزەكانی بونیاتنان رەتیانكردەوە سەرۆكایەتی كۆماری بدەنێ‌ و دەستكەوتنی چەند وەزارەتێكیان لە حكومەتەكەی عەبدولمەهدی هەڵبژارد". ئەو سەركردەی رەوتی سەدر ئاشكراشیكرد ئێران ئامادەیی خۆی دەربڕی 100 ملیۆن دۆلار بدات بە ركابەرەكانی كاندیدەكەی بارزانی بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار، بەڵام ئەوان رەتیانكردەوە و ئەوەبوو بەرهەم ساڵح بە سەرۆك كۆمار هەڵبژێردرا.

( درەو میدیا): سوپای ئەمریكا كۆتایی مانگی نیسانی داهاتوو بە تەواوەتی لە سوریا پاشەكشێ دەكات، ئەوەش بە گوێرەی چەند بەرپرسێكی ئێستا و پێشووی سوپای ئەمریكا كە قسەیان بۆ رۆژنامەی " وۆڵ ستریت جۆرناڵ" كردووە. ئەو بەرپرسانە ئاشكراشیانكردەووە كە تا ناوەڕاستی مانگی ئازار بەشێكی زۆری سوپای ئەمریكا لە سوریا پاشەكشێ دەكات و كۆتایی مانگی نیسان پرۆسەكە بە تەواوەتی كۆتایی دێت. هاوكات بەرپرسێكی ئەمریكی لە رێگەی تەلەفۆنەوە بە ئاژانسی " رۆیتەرز"ی راگەیاند پاشەكشێی سوپای ئەمریكا لە سوریا بنكەی " تەنەف" یش دەگرێتەوە كە خاڵی سنوریی بەیەكگەیشتنی سوریا و عێراق و ئوردنە. لایخۆشیەوە بەرپرسێكی توركیا رایگەیاند ئەمریكا هیچ زانیارییەكی دەربارەی كاتی كۆتاییهاتنی كشانەوەی سوپای ئەمریكا لە سوریا نەداوەتە ئەنكەرە. بەرپرسێكی هێزەكانی سوریای دیموكراتیش لە لێدوانێكیدا بۆ رۆیتەرز وتی:" ئەوەی دەیزتنین هەتائێستا هیچ پاشەكشێییەك نەبووە، دۆخەكە لەسەر زەویی وەك خۆی وایە، هیچ گفتوگۆیەك بۆ دیاریكردنی وادەیەك یان سەقفێكی زەممەنی بۆ كشانەوەكە لە ئارادا نیە".  

(درەو میدیا): كۆبونەوەكەی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك كە بڕیارە لە 18ی شوبات لە هەولێر بكرێت، كۆبونەوەی لیستی برایەتیە نەك ئەنجومەنی پارێزگا. بەپێی رێكکەوتنی نێوان یەكێتی نیشتمانی كوردستان و پارتی دیموكراتی كوردستان دەبێت لە 18ی شوباتی داهاتوو هاوكات لەگەڵ كۆبونەوەی پەرلەمانی كوردستاندا كۆبونەوەی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوكیش بەرێوەبچێت و رێوشوێنەكانی دانانی پارێزگای كەركوك بگێرێتە بەر. سەرچاوەیەك لە پارتی دیموكراتی كوردستان بە "درەو میدیا"ی راگەیاند: كۆبونەوەكەی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك لە هەولێر دەكرێت و بەسەرپەرشتی رێبوار تاڵەبانی دەبێت، ئەو كۆبونەوەیە زیاتر كۆبونەوەیەكی راوێژكاری دەبێت و تایبەتە بە لیستی برایەتی كەركوك، چونكە لایەنە عەرەبی و توركمانیەكان ئامادەی كۆبونەوەكە نابن. "درەو میدیا" زانیویەتی كە رێكکەوتنەكەی نێوان پارتی و یەكێتی، ناڕەزایی بەشێک لە سەركردەكانی پارتی و بەتایبەت كەركوكییەكانی لێكەوتوەتەوە بەو پێیەی ئەنجامی كۆبونەوەكە زۆرینەی جێبەجێكردنی داواكاریەكانی یەكێتیەو لە قازانجی یەكێتیدایە، هەربۆیە وتەبێژی پارتی، لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا شوێنی كۆبونەوەكەی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوكی دیاریكرد كە لە هەولێر دەبێت، ئەمەش بۆ ئەندامانی وەفدی یەكێتی شۆك بوو، چونكە لە كۆبونەوەكەدا باسی شوێنی كۆبونەوەی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك نەكرابوو.  ئەحمەد عەسكەری، ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك لە نوسینێكیدا لە ئەكاونتی تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك نوسیویەتی“باشتروایە كۆبونەوەكەی 18ی شوبات ناوبنرێت كۆبونەوەی لیستی برایەتی بۆ خۆئامادەكردن بۆ كۆبونەوەیەكی سەركەوتوی ئەنجومەن لە كەركوك، بۆئەوەی ھیچ بیانویەك نەمێنێت بۆ بەشدارینەكردنی ھیچ لایەنێك”. هاوکات، محەمەد عوسمان ئەندامی خولی پێشووی یەكێتی لە پەرلەمانی عێراق لە لێدوانێكیدا بۆ ئاژانسی هەواڵی فورات رایگەیاند ئەو کۆبونەوەیەی دەکرێت کۆبونەوەی ئەنجومەنی پارێزگای کەرکوک نییە، بەڵکو کۆبونەوەی ڕاوێژی لایەنە کوردییەکانی کەرکوکە" وتیشی:" کۆبونەی ئەنجومەنی پارێزگای کەرکوک دەبێت لە شاری کەرکوک بکرێت هەرکۆبونەوەیەکیش لە دەرەوەی ئەو شارە بکرێت نابێتە کۆبونەوەی ئەنجومەنی پارێزگای کەرکوک هیچ فەرمیەتێکی نییە  و ناتوانێت هیچ بریارێک  دەربارەی کەرکوک بدات. هەرچەندە بەرلە كۆبونەوەكەی 18ی شوبات رێكکەوتنی سیاسی یەكێتی و پارتی دەكرێت لەسەر تەواوی كێشە هەڵواسراوەكانی نێوان پارتی و یەكێتی، پێشتریش بەرپرسێكی یەكێتی بە "درەو میدیا"ی راگەیاند، پۆستی پارێزگای كەركوك لەبەرامبەر پۆستی سەرۆكی هەرێمە، ئەگەر پارتی رێگری بكات لەوەی پارێزگاری كەركوك بۆ یەكێتی بێت، یەكێتیش ئامادەنیە دەنگ بەسەرۆكی هەرێم بدات. ئەندامانی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك هەڵبژێردراوی هەڵبژاردنی 2005 و لیستی برایەتی لەو هەڵبژاردنەدا 26 كورسی بەدەستهێنا كە ئێستا ئەندامانی ئەو لیستە كوردیە دابەشبوون بەسەر حزبەكاندا( پارتی 12 ئەندام، یەكێتی 6 ئەندام، یەكگرتوو 3 ئەندام، 2 ئەندامی شیوعی كە ئێستا لەناو یەكێتیدان، یەك زەحمەتكێشان، عەرەبێك و توركمانێك و مەسیحیەك). ئێستا كەركوك پارێزگاری نیەو پارێزگارێكی بەوەكالەتی هەیەو سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگاو جێگرو  سكرتێری ئەنجومەنی نیە.    

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف یۆبیلی زیوینی تەمەنی لەدوای كارەساتی داڕمانی دەنگەكانی لە هەڵبژاردن بەڕێدەكات، مانگی 11ی ئەمساڵ كۆنگرە دەبەستێت، كۆنگرەیەك بۆ هەستانەوە لەدوای شكست یاخود درێژەدان بە واقیعی باو، ئەمە چیرۆكی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستانە.  25 ساڵ لەمەوبەر لەسەرەتای شەڕی ناوخۆی كوردستاندا حزبێكی سیاسی نوێ لە دایكبوو، لەناو بۆنی باروتی شەڕدا سیاسەتكردنی بەچەك رەتكردەوە، بۆ ئەو كات ئەم بیرۆكەیە جێگای گاڵتەجاڕی بوو، ئەو حزبە یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان بوو. قەیرانی ناسنامە ئەمڕۆ 25 ساڵ تێپەڕی بەسەر راگەیاندنی یەكگرتوو وەكو حزبێكی سیاسی، حزبێك كە تاوەكو 10 ساڵی یەكەمی تەمەنی خۆی تەواوكرد كێشەی هەرەگەورەی ناسنامەكەی بوو، لایەنە سیاسییەكانی بەرامبەری وەكو حزبێكی نوێ ناویان دەهێنا، كە بەشداری خەباتی چەكدارانەی لە دژی رژێمی بەعس نەكردووە، بەڵام ئەمڕۆ ئیتر یەكگرتوو وەكو حزبێكی گەنج مامەڵەی لەگەڵ ناكرێت. رزگاربوون لە لیستی رەشی تیرۆر یەكگرتوو كە هێشتا رزگاری نەبوو لە تۆمەتی نوێبوون‌و بەشدارینەكردن لە خەباتی چەكداری، لەدوای ساڵی 2000وە روبەڕووی قەیرانێكی تر بووەوە، هەڵمەتێكی گەورەی جیهانی لەژێر ناوی "شەڕی دژ بەتیرۆر" دەستیپێكرد، نەیارە سیاسییەكانی یەكگرتوو هەوڵیاندا بەهۆی ناو و پاشخانە ئیسلامییەكەیەوە ئەم حزبە بخەنە لیستی تیرۆری جیهانییەوە، بەڵام سەركردەكانی یەكگرتوو توانیان حزبەكەیان لەو لیستە رەشە رزگار بكەن، بەڵام ئەمە بەبێ باج كۆتایی نەهات. سەردەمی گەشانەوە ساڵی 2003و روخانی رژێمی سەددام لەسەر دەستی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بەسەرۆكایەتی ئەمریكا، سەرەتای سەردەمێكی زێڕین بوو بۆ یەكگرتوو، ئەم حزبە كە پێشترو بەرلە روخانی سەددام بەشداری كۆنگرەی ئۆپۆزسیۆنی عێراقیی كرد لەژێر چاودێری وڵاتانی خۆرئاوا، دوای روخانی رژێم پێگەی بەهێزی (لەئاست قەبارەی خۆیدا) لە عێراقی نوێدا زامن كرد، سەلاحەدین بەهادین ئەمنیداری حزبەكە، بوو بە ئەندامی ئەنجومەنی حوكمی عێراق‌و یەكێك لە كەسایەتییە سیاسییە دیارەكانی عێراق. بەرەو ژیانی پەرلەمانیی تاوەكو ساڵی 2005 كە تەمەنی ئەوكات 11 ساڵ بوو، یەكگرتوو هیچ نوێنەرایەتییەكی لە پەرلەمانی كوردستان نەبوو، بەڵام لەو ساڵەدا هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بەڕێوەچوو، یەكگرتوو بە لیستێكی هاوبەش لەگەڵ حزبە كوردستانییەكاندا بەشداریكرد، لیستەكە ناوی "  لیستی نیشتیمانی كوردستان" بوو، جگە لە كۆمەڵی ئیسلامی‌و حزبی زەحمەتكێشانی كوردستان، هەموو لایەنەكانی تر لەو لیستەدا كۆبونەوە، یەكگرتوو كە لە یەكەم ئەزمونی بەشداریكردنی لە هەڵبژاردندا شەریكایەتی لەگەڵ یەكێتی‌و پارتی كرد (9 كورسی) پەرلەمانی بردەوە. 11 مانگ دوای هەڵبژاردنەكەی پەرلەمانی كوردستان، هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بەڕێوەچوو، یەكگرتوو بەپێچەوانەی كوردستانەوە لەسەر ئاستی عێراق بە لیستی جیا لە یەكێتی‌و پارتی بەشداری هەڵبژاردنی كرد، ئەمە شەپۆلێك توڕەیی یەكێتی‌و پارتی بەدوای خۆیدا هێنا، لە ناوچەی بادینان پەلاماری بارەگاكانی یەكگرتوو درا، ئەندامێكی سەركردایەتی‌و (4) كادری یەكگرتوو كوژران، لە سلێمانیش هەوڵێك هەبوو بۆ پەلاماردانیان، بەڵام دواتر كۆنترۆڵكرا، لەم پرۆسەیەدا دەنگی راستەقینەی یەكگرتوو دەركەوت، لە سێ پارێزگاكەی هەرێم یەكگرتوو (133 هەزارو 206) دەنگی بەدەستهێناو 4 كورسی پەرلەمانی عێراقی بردەوە.  لە دووەم ئەزمونی بەشداریكردن لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستاندا كە ساڵی 2009 بەڕێوەچوو، یەكگرتوو شێوازێكی نوێی بەشداری تاقیكردەوە، ئەمجارە بە لیستی هاوبەشی لەگەڵ (كۆمەڵی ئیسلامی، حزبی زەحمەتكێشان، حزبی سۆسیالیست) بەشداریكرد، لیستەكە ناوی "خزمەتگوزاری‌و چاكسازی" بوو، بە هەرچوار حزبەكەوە (13) كورسییان بەدەستهێنا، ئەم پرۆژەیەش شكستی هێنا، یەكگرتوو لەم هەڵبژاردنەدا (6) كورسی بەركەوت، هەندێك هۆكاری پاشەكشەی ئەو لیستەیان بۆ دروستبوونی بزوتنەوەی گۆڕان وەك هێزێكی رادیكاڵی ئۆپۆزسیۆن بەرامبەر بە یەكێتی‌و پارتی‌و هەندێكی تر هاودەنگی یەكگرتوویان لەگەڵ حزبە نائیسلامی‌و چەپەكان گەڕاندەوە. 2010 ساڵێكی زێڕین بوو بۆ یەكگرتوو، هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بەڕێوەچوو، لەم هەڵبژاردنەدا یەكگرتوو بە لیستی سەربەخۆ بەشداریكرد، بۆ یەكەمجار دەنگەكانی هەڵكشا، (214 هەزارو 222) دەنگی بەدەستهێناو، 4 كورسی پەرلەمانی عێراقی بردەوە.  لە ساڵی 2013ەوە سەردەمی پاشەكشەی یەكگرتوو دەستیپێكرد، لە هەڵبژاردنی 2013ی پەرلەمانی كوردستاندا، یەكگرتوو كورسییەكانی زیادی كرد (10  كورسی)، بەڵام دەنگەكانی پاشەكشەی كرد، لەو هەڵبژاردنە دەنگەكانی یەكگرتوو بۆ (186 هەزارو 741) دەنگ دابەزی. ئەم پاشەكشەیە بەردەوام بوو، ساڵی 2014 ژمارەی دەنگەكانی یەكگرتوو لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بۆ (155 هەزارو 92) دەنگ دابەزی. لە دوایین هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستاندا كە ئەیلولی ساڵی رابردوو بەڕێوەچوو، یەكگرتوو بە لیستی هاوبەش لەگەڵ بزوتنەوەی ئیسلامی بەشداریكرد، لەم هەڵبژاردنەدا پرسی یەك لیستیی ئیسلامییەكان شكستیهێنا‌و یەكگرتوو بەتەواوەتی بووە هێزێكی بچوك، ژمارەی دەنگەكانی ئەم حزبە بۆ (79 هەزارو 913) دەنگی دابەزی، بەبەراورد بە هەڵبژاردنی خولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستان، رێژەی دەنگەكانی یەكگرتوو (120%) دابەزی، كورسییەكانیش بەڕێژەی (50%). پاشەكشە بۆچی؟ لەدوای هەڵبژاردنی ئەیلولی رابردووی پەرلەمانی كوردستان، سەركردایەتی یەكگرتوو بەیاننامەیەكی بۆ رایگشتی بڵاوكردەوە، بەفەرمی دانی بەوەدانا شكستیهێناوەو بەرپرسیارێتییەكە دەگرێتەئەستۆ، ئەمە هەنگاوێكی دروست بوو، دوبارەكردنەوەی نەریتی پارتە سیاسییەكانی خۆرئاوا بوو دوای هەڵبژاردن‌و شكست. (درەو میدیا) لە یادی دامەزراندنی یەكگرتوودا بەدواداچوونی بۆ هۆكارەكانی پاشەكشەی ئەو حزبە لە هەڵبژاردندا كرد، بەپێی زانیارییەكان سەركردایەتی یەكگرتوو تەنیا وەكو نیشاندانی فەزیلەتێك دانیانیان بە كەموكورتی خۆیان وەكو هۆكاری شكستی هەڵبژاردندا ناوە، بەشێوەی كرداری هیچ هەنگاوێكی ئەوتۆ نەنراوە بۆ دەستنیشانكردنی هۆكارەكانی پاشەكشێكردن‌و تائێستا روئیایەكی رون نییە بۆ چارەسەركردنی ئەو دۆخەی ئەو حزبە پێیدا تێدەپەڕێت، بەڵام بەشێوەیەكی گشتی دەتوانرێت هۆكاری پاشەكشەی دەنگەكانی یەكگرتوو لەم خاڵانەدا كورتبكرێتەوە: • دواكەوتن لە بڕیاردن لەسەر وەختی رودانی روداوە سیاسییەكان‌و لە هەندێك باردا ناڕوونی هەڵوێستی یەكگرتوو لەسەر پێشهاتەكان (ئەمە بوەتە كێشەیەكی ئەزەلی بۆ یەكگرتوو، دەربازبون لێی بوەتە كارێكی ئەستەم). • سەركردەكانی ئەم حزبە هەمیشە چارەنووسی حزبەكەی خۆیان خستۆتە گرەوی پاراستنی یەكڕیزی (بەتایبەتیش یەكڕیزی یەكێتی‌و پارتی)، هەمیشە پێگەی سیاسی حزبەكەیان كردوەتە قوربانی ترسی ئەگەری سەرهەڵدانەوەی شەڕی ناوخۆو ململانێی چەكداری دوو پارتە دەسەڵاتدارەكە. • هەنگاونەنان پێ بە پێی گەشەی فكری كادیرانی حزب‌و ئیدارەنەدانی توانای لاوان، كە بنچینەو كۆڵەكەی سەرەكی حزبەكە بوون لەسەرەتاوە تائێستا، بەجۆرێك وای لێهاتووە یەكگرتوو وەكو كارگەیەك بۆ پێگەیاندنی كادری حزبی بۆ پارتە سیاسییەكانی تر تەماشادەكرێت.   • دروستبوونی جیاوازی چینایەتی لەنێوان توێژی سەرەوەی بەرپرسانی یەكگرتوو و كادیرانی خوارەوە، یەكگرتووەكان هەمیشە لە خوارەوە قوربانیان داوە‌و توێژەكەی سەرەوە بەروبومەكەیان چنیوەتەوە، زۆرێك لەو بەرپرسانەی یەكگرتوو كە پۆستی حكومی و پەرلەمانیان وەرگرتووە، دوای تەواو بوونی كارەكانیان و زامنكردنی سەرچاوەی بژێوی باش، لە كاری حزبی كشاونەتەوە خەریكی بازرگانین، یاخود وازیان لە حزب هێناوەو چونەتە ناو حزبی ترەوە.  • یەكلاینەكردنەوەی هێڵی كاركردنی حزب لەنێوان كاری بانگخوازيی‌و كاری سیاسیدا، یاخود نەتوانراوە هەردوو بوارەكە وا لێبكرێت لەیەك بازنەو لەچوارچێوەی بەرژەوەندی حزبەكەدا بسوڕێنەوە، وەك ئەمە نەكراوە، نەتوانراوە ئەو دوو كایەیە بەتەواوەتی لەیەكتری جیابكرێتەوە. • یەكێك لە روخسارە گەشەكانی یەكگرتوو هاوسەنگی بنكەی جەماوەریەتی لە هەردوو زۆنی سەوزو زەرد (بادینان)، یەكگرتوو لەپێناو پاراستنی ئەم هاوسەنگییەدا قوربانی زۆری داوە، بەڵام بە قەبارەی قوربانییەكانی، دەستكەوتی سیاسی نەچینوەتەوە، سەركردەكانی ئەو حزبە نەیانتوانیوە وەك پێویست سود لەم خاڵی هێزە وەربگرن. • لاوازی بنكەی جەماوەری یەكگرتوو لە هەولێری پایتەختی هەرێمی كوردستان، ئەمە لە حاڵێكدایە تەواوی سەنگی سەركردایەتی یەكگرتوو و راگەیاندنەكەی لەو شارەدایە. • لاوازی گوتاری ئیعلامی یەكگرتوو ئیسلامی، ئەمە لە حاڵێكدایە كە زۆرینەی ئەو میدیاكارانەی ئێستا میدیای لایەنە سیاسییەكانی تر بەرێوەدەبەن، لە كارگەكەی یەكگرتووەوە بەرهەمهێنراون. • یەكگرتوو لەسەرەتای دامەزراندنییەوە خاوەنی تۆڕێكی رێكخستنی بەهێز بوو كە كاری لەسەر خێزان دەكرد، ئەم ساڵانەی دوایی لەم بوارەشدا پاشەكشەی كردووە. • لەڕووی ئابوری‌و سەرچاوەی داراییەوە دوای 25 ساڵ تەمەن، هێشتا نەیتوانیوە ئابورییەكی خۆبەڕێوەبەر دروستبكات، لەسەرەتای درووستبونییەوە یەكگرتوو سودی لە كۆمەكی رێكخراوە خێرخوازییەكانی وڵاتانی دەرەوە وەردەگرت، لەدوای راگەیاندنی جیهانی "شەری تیرۆر"ەوە، زۆرێك لەو سەرچاوە داراییانەی لەدەستداوە، ئەوەش بەهۆی سەختی حەواڵەی دارایی رێكخراوە ئیسلامییەكانەوە، كۆكردنەوەی ئابونەوە لە كادرانی حزب، سەرچاوەیەكی سەرەكی داهاتی یەكگرتوو بووە، ئەم سەرچاوەیەش ئێستا لاواز بووە. • یەكلانەبوونەوەی سیاسەتی یەكگرتوو لەگەڵ یەكێتی‌و پارتی وەك دوو لایەنی دەسەڵاتدار، نەبوونی میكانیزمێكی روون بۆ روبەروبونەوەی گەندەڵی‌و پرسی چاكسازیكردن، بەجۆرێك وای لێهاتووە ئێستا خەڵك‌و دەنگدەر چاوەڕێی هیچ موفاجەئەیەكی سیاسی لە یەكگرتوو ناكات. • پێشكەشنەكردنی نمونەیەكی جیاواز لە كاری پەرلەمانی‌و حكومیدا. • سیاسەتی یەكگرتوو لەدوای دەركەوتنی ئۆپۆزسیۆنەوە، جۆرێك لە سەرلێشێوانی پێوە دیارە، ئەم حزبە پێگەی خۆی لەناو گەمە سیاسییەكاندا نادۆزێتەوە، هەمیشە چاوەڕێی تەواوبونی یاری ئەوانی تر دەكات، لەسەر بنەمای ئەوە بڕیار لەسەر رۆڵی خۆی دەدات. • یەكگرتوو لەسەرەتای دروستبوونییەوە وەكو درێژكراوەی رەوتی ئیخوان (اخوان المسلمین) نماییشكرد، بەمدواییانە لەم پرسەشدا دووچاری گێرمەو كێشە بووە، هەندێك داوای كۆتاییهێنان بەو ئەڵقەی پەیوەندییە لەگەڵ ئیخوان دەكەن، هەندێكی تر هێشتنەوەی پەیوەندی بە پێویست دەزانن، پابەندبوونی یەكگرتوو بە خەتی ئیخوانەوە لەسەر ئاستی پەیوەندییەكانی دەرەوە، ئەو حزبەی كۆت‌و بەند كردووە. • نەبوونی بەرچاوڕونی لەبارەی پێشهاتە سیاسییەكانی ناوخۆی هەرێمی كوردستان‌و عێراق‌و ناوچەكەوە. كۆنگرە‌و یەكگرتوو خاڵی سەركەوتن‌و گەشانەوەی یەكگرتوو لە كۆنگرە حزبیەكانیدایە، ئەم حزبە لەدوای راگەیاندنییەوە لە 6/2/1999وە تاوەكو ئێستا بەردەوام بەبێ دواكەوتنێكی زۆرو بەپێچەوانەی حزبەكانی ترەوە هەموو كۆنگرەكانی لەوادەی خۆیدا كردووە. لە كۆنگرەی شەشەمدا كە لە ساڵی 2012 بەڕێوەچوو، یەكگرتوو داهێنانێكی نوێی كرد، تەواوی كۆنگرەكەی بە پرۆسەی دەنگدانیشەوە بەشێوەی راستەوخۆ بۆ خەڵكی كوردستان پەخشكرد، ئەوە یەكەمجاربوو لە هەرێمی كوردستان حزبێك بەوشێوەیە ناكۆكی‌و بۆچونە جیاوازەكانی ناو كۆنگرەكەی بۆ خەڵك پەخشبكات.  تا ئێستا یەكگرتوو (7) كۆنگرەی كردووە،  ئێستا سەرقاڵی ئامادەكارییە بۆ گۆنگرەی هەشتەم، كە بڕیارە مانگی 11ی ئەمساڵ بەڕێوەبچێت، كۆنگرەیەك كە پێشبینی دەكرێت پڕكێشمەكێش بێت، بەتایبەتیش دوای ئەو شكستە گەورەیەی بەمدواییە لە هەڵبژاردندا بەسەر ئەو حزبەدا هات. تائێستا یەكلانەبوەتەوە ئاخۆ سەلاحەدین محەمەد بەهادین جارێكی تر خۆی بۆ ئەمیندارێتی یەكگرتوو كاندید دەكاتەوە یاخود نا، بەڵام بەپێی زانیارییەكان، ئەبوبەكر عەلی (كاروانی) ركابەری سەرسەختی سەلاحەدین محەمەد بەهادین دەبێت لە كۆنگرەی داهاتوودا، ناڕازییەكانی ناو یەكگرتوو بە پێچەوانەی كۆنگرەی پێشوو، لە كۆنگرەی ئەمجارەدا بەهانەی پێویستیان بەدەستەوەیە بۆ ئەنجامدانی گۆڕانكاری لە پەیكەری حزب‌و سیاسەتەكانیدا، بەتایبەتیش دوای داڕمانی دەنگەكانی حزب لە دواین هەڵبژاردندا. ناكۆكیەكانی ناو یەكگرتوو بەشێوەیەكی كەم دەكەونە بەردەست میدیاكان، پتەویی رێكخستن‌و پەیكەری رێكخراوەیی یەكگرتوو وایكردووە ناڕازییەكان، نەتوانن بە ئاشكرا بۆ میدیاكان باس لە ووردەكاری بۆچوونە جیاوازەكان‌و كێشەو گرفتەكانی حزبەكەیان بكەن، رەنگە پابەندبوونی ئایینی‌و پەروەردەیی ئەو حزبە، پاڵنەری سەرەكی بێت لەم بوارەدا. هەر پرسی كۆنگرەدا یەكگرتوو لە كۆنگرەی شەشەمی خۆیدا رەچەشكێنیەكی تری كرد، كاتێك بۆ یەكەمجار لە دوای راگەیاندنییەوە، سەلاحەدین محەمەد بەهادینی لە ئەمیندارێتی حزب لابرد، بەڵام لەم رەچەشكێنیەدا شكستی هێنا‌و دوای چوار ساڵ جارێكی تر سەلاحەدین بەهادین گەڕایەوە بۆ ترۆپكی حزب، لەماوەی (25) ساڵی تەمەنی یەكگرتوودا (21) ساڵی سەلاحەدین بەهادین ئەمیندار بووە‌و تەنیا بۆ ماوەی چوار ساڵ ئەو پۆستەی جێهێشتووە كە (محەمەد فەرەج) ئەو چوار ساڵەی بەڕێوەبردووە.

 (درەو میدیا): دوای چەند كاتژمێرێك لە رێككەوتنی نێوان پارتی دیموكراتی كوردستان‌و یەكێتی نیشتمانی كوردستان، بزوتنەوەی گۆڕان بەدگومانی خۆی لە بەدیهاتنی "شەراكەتی راستەقینە" نیشان دەدات. جەلال جەوهەر سەرۆكی وەفدی دانوستانكاری بزوتنەوەی گۆڕان لە وتارێكدا لەژێر ناوی "شەراكەتی سیاسی لە جوڵانەوەی چەكدارییەوە بۆ حوكمڕانی"، باس لە شكستی پرسی "شەراكەتی سیاسی"ی نێوان لایەنە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستان دەكات لە قۆناغی خەباتی چەكداری لەدژی بەعسەوە تاوەكو قۆناغی پێش راپەڕین. جەلال جەوهەر ئاماژەی بەوەكردووە، لەناو جوڵانەوەی چەكداری كوردستاندا شتێك نەبووە بەناوی شەراكەتی راستەقینە لەنێوان لایەنەكاندا، لە پێش راپەڕینیش لایەنەكان بەناچاری شەراكەتیان كردووە، بۆیە شەراكەتەكە بەردەوام نەبووە. "شەراكەتی راستەقینە" یەكێكە لەو دەستەواژانەی كە وەفدی دانوستانكاری بزوتنەوەی گۆڕان بۆ پرسی پێكهێنانی حكومەت لە كۆبونەوەكانیاندا لەگەڵ پارتی جەختیان لەسەر كردووە. دروستكردنی گومان لەسەر دەستەواژەی "شەراكەتی راستەقینە" لەلایەن سەرۆكی وەفدی دانوستانكاری بزوتنەوەی گۆڕانەوە، دوای چەند كاتژمێرێك دێت لەو رێككەوتنەی كە دوێنێ لەنێوان پارتی‌و یەكێتیدا كرا بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت. بزوتنەوەی گۆڕان سەرباری ئەوەی هێشتا بەفەرمی هەڵوێستی خۆی رانەگەیاندووە لەبارەی ئەوەی ئاخۆ بەشداری كابینەی نوێی حكومەت دەكات یاخود نا، بەڵام بەفەرمی چوەتە ناو چەندین كۆبونەوەوە لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ گفتوگۆكردن لەبارەی پشكەكانی لە حكومەتی نوێدا. جەلال جەوهەر بەڕوونی هەڵوێستی بزوتنەوەی گۆڕانی لەبارەی رێككەوتنەكەی پارتی‌و یەكێتی ئاشكرانەكردووە، بەڵام لە كۆتا بەشی وتارەكەیدا نوسیویەتی" پارتی‌و یەكێتی كامیان هەڵدەبژێرن؟ پرۆسەیەكی سیاسی‌و تەندروست‌و بێ غەل و غەش‌و شەراكەتێكی راستەقینەی سیاسی، یان كارەسات‌و ماڵوێرانی‌و هەرەسێكی تر ؟". بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، مەبەستی لە دەستەواژەی "شەراكەتی راستەقینە" كە وەفدی دانوستانكاری گۆڕان داوایان لە پارتی كردووە، ئەوەیە، گۆڕان تەنیا پۆستی باڵاو وزاری پێنەدرێت، بەڵام پشكەكانی لە حكومەت شۆڕبكرێتەوە بۆ پۆستەكانی (بەڕێوەبەرە گشتییەكان، بریكارەكان، راوێژكارەكان). لە كابینەی پێشووی حكومەتی هەرێمدا چەندین پۆستی بچوك لە نمونەی بەڕێوەبەرە گشتییەكان دران بە بزوتنەوەی گۆڕان، بەڵام پارتی تا كۆتایی ئەو پۆستانەی رادەستی گۆڕان نەكرد، سەرباری ئەوە گۆڕان گلەیی لە پارتی دەكرد بەوەی لە بڕیارە سیاسییەكاندا بەشداری پێناكات.

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف -نامیق رەسوڵ دواجار وادەی هەڵبژاردنی دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمان دیاریكرا، دوو ژن لەسەر كورسی سەرۆكایەتی پەرلەمان لە ململانێدان، یەكێكیان لەچكەكەی سەری، ئەوی تریان پاشناوەكەی (تاڵەبانی) بووەتە خاڵی لاواز بۆی. بەپێی ئەو رێككەوتنەی ئەمڕۆ لەنێوان پارتی‌و یەكێتیدا كرا، دوای سێ مانگ راوەستان، رۆژی 18ی ئەم مانگە پەرلەمانی كوردستان دانیشتنی دووەم دەكات، كە بەپێی یاسا دانیشتنەكە درێژكراوەی دانیشتنی یەكەمە‌و تێیدا دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمان هەڵدەبژێردرێت. رۆژی 6ی تشرینی دووەمی ساڵی رابردوو، پەرلەمانی كوردستان دوای هەڵبژاردنی، بە سەرۆكایەتی (رێڤینگ هروری) بەتەمەنترین ئەندامی خولی پێنجەم، یەكەم كۆبونەوەی خۆی كرد، لەو كۆبونەوەیەدا تەنیا پەرلەمانتاران سوێندی یاساییان خوارد‌و بەهۆی ئەوەی هیچ رێككەوتنێكی پێشوەختە لەنێوان لایەنەكان نەكرابوو، دەستەی سەرۆكایەتی هەڵنەبژێردرا‌و كۆبونەوەكە بەكراوەیی هێڵرایەوە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، پێش كۆبونەوەكەی 18ی مانگی پەرلەمانی كوردستان، پارتی دیموكراتی كوردستان‌و یەكێتی نیشتمانی كوردستان لە رێككەوتنێكی سیاسیدا كاندیدی پۆستەكانی سەرۆكایەتی پەرلەمان یەكلادەكەنەوە. بەپێی ئەو رێككەوتنەی كە لەنێوان پارتی‌و یەكێتی كراوە، پۆستی سەرۆكی پەرلەمان بۆ یەكێتی دەبێت، پۆستی جێگری یەكەمی سەرۆكی پەرلەمان بۆ پارتی، پۆستی جێگری دووەمی سەرۆكی پەرلەمانیش بۆ پێكهاتەكان دەبێت. كێ دەبێتە سەرۆكی پەرلەمان؟ یەكێتی بۆ پۆستی سەرۆكی پەرلەمان دوو كاندیدی هەیە كە هەردوكیان ژنن‌و ئەندامی سەركردایەتی حزبن.  (بێگەرد تاڵەبانی)  ئەم ژنە كە لە خولی پێشوودا سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتی‌و لە كۆتایی خولەكەشدا ماوەیەك سكرتێری پەرلەمان بووە، خاڵی لاوازی بێگەرد تاڵەبانی ئەوەیە لەناو ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتیدا پێگەی لاوازە، ئەنجومەنێك كە بڕیارە كاندیدەكانی یەكێتی بۆ پۆستەكان یەكلابكاتەوە. بێگەرد تاڵەبانی هاوكات لەناو فراكسیۆنی یەكێتیشدا لە پەرلەمانی كوردستان كە بەخۆیەوە ژمارەیان (21) ئەندامە پێگەی لاوازە، بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) تەنیا (5) ئەندام پشتیوانی دەكەن بۆ ئەوەی ببێت بە سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان. (درەو میدیا) زانیویەتی، رەنگە دواجار بێگەرد تاڵەبانی لە ململانێی وەرگرتنی پۆستی سەرۆكی پەرلەمان بكشێتەوە، بەتایبەتی ئەگەر لە ئەنجومەنی سەركردایەتی كاندیدەكان یەكلابكرێتەوە، لە حاڵی كشانەوەی لە پۆستی سەرۆكی پەرلەمان، لە پەرلەمانی كوردستان نامێنێت‌و چاوی لە وەرگرتنی پۆستێكی وزارییە.  بەڵام خاڵی بەهێزی بێگەرد تاڵەبانی ئەوەیە پارتی دیموكراتی كوردستان پشتیوانی دەكات لەناو یەكێتیدا ئەو پۆستی سەرۆكی پەرلەمان وەرگرێت، بەوپێیەی ئەو لە خولی پێشوودا سەرسەختانە پشتیوانی لە ریفراندۆمی هەرێمی كوردستان كرد كە مەسعود بارزانی رێبەرایەتی دەكرد، هاوكات بەبێ رەزامەندی فراكسیۆنەكەی خۆی، یاسای هەڵپەساردنی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێمی لەناو پەرلەمان تێپەڕاند كە بزوتنەوەی گۆڕان‌و پارتی بە هاوبەشی پرۆژە یاساكەیان ئامادەكردبوو.  بێگەرد تاڵەبانی خاڵی بەهێزی تریشی هەیە، لەوانە سەربە بنەماڵەی تاڵەبانییە كە ئێستا ئەو بنەماڵەیە خاوەنی دەسەڵاتی گەورەن لەناو یەكێتیدا، بەڵام وەرگرتنی پۆستی جێگری سەرۆكی حكومەت لەلایەن تاڵەبانییەكی ترەوە كە (قوباد تاڵەبانی)یە، رەنگە ببێت بە خاڵی لاواز بۆ بێگەرد تاڵەبانی، چونكە ئەگەر بنەماڵەی تاڵەبانی پۆستی جێگری سەرۆكی حكومەت ببەن، پۆستی سەرۆكی پەرلەمان بۆ باڵێكی تری یەكێتی دەبێت. (رێواس فایەق) ئەم ژنە لەلایەن كۆسرەت رەسوڵ عەلی جێگری یەكەمی سكرتێری گشتی یەكێتییەوە پشتیوانی دەكرێت، لەناو ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتیدا پاڵپشتی گەورەی هەیە، زیاتر لە (20) ئەندامی سەركردایەتی پاڵپشتی دەكەن پۆستی سەرۆكی پەرلەمان وەربگرێت. یەكێكی تر لە خاڵە بە هێزەكانی رێواس فایەق، وەرگرتنی پۆستی جێگری سەرۆكی حكومەتە لەلایەن قوباد تاڵەبانییەوە، چونكە ئەگەر قوباد تاڵەبانی پۆستی جێگری سەرۆكی حكومەت وەربگرێت، پۆستی سەرۆكی پەرلەمان بۆ كۆسرەت رەسوڵ دەمێنێتەوە. هاوكات لەناو فراكسیۆنی یەكێتیدا رێواس فایەق پشتیوانی زۆری هەیە‌و زیاتر لە (15) ئەندام پاڵپشتی دەكەن. لەبەرامبەردا رێواس فایەق لای پارتی دیموكراتی كوردستان پاڵپشتی نییە، ئەمە لەلایەك بووە بە خاڵی هێز بۆی، لەلایەكی تر خاڵی لاواز، لێدوانەكانی ئەم ژنە بەرامبەر بە پارتی وایكردووە لای پارتییەكان دڵگیر نەبێت، ڤیتۆی پارتی لەسەر رێواس فایەق رەنگە دواجار بە سود بۆ ئەو كۆتایی بێت، چونكە ئێستا لەناو یەكێتی رەوتێك دروستبووە كە پشتیوانی ئەو كەسانە دەكەن كە پارتی ڤیتۆی لەسەریان هەیە، هاوشێوەی ئەوەی لەناوی ئەندامانی وەفدی دانوستاكاری یەكێتیدا لەگەڵ پارتی رویداو دواجار یەكێتی ڤیتۆكەی پارتی شكاند. رێواس فایەق ژنێكی باڵاپۆشە، رەنگە لەچكەكەی سەری كاریگەری هەبێت لەسەر دانانی لە پۆستی سەرۆكی پەرلەماندا، پارتی‌و هەندێك لە كەسایەتییەكانی ناو یەكێتی پشتیوانی ئەوە ناكەن كەسێك لە پۆستێكی باڵای هەرێمی كوردستاندا لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی بە لەچكەوە دەركەوێت. دوو جێگرەكە لە كۆتایی خولی چوارەمدا، پەرلەمانی كوردستان پەیڕەوی ناوخۆی هەمواركردەوە، لەو پیڕەوەدا پۆستی سكرتێری پەرلەمان لابراو لەبری ئەو پۆستی (جێگری دووەمی سەرۆكی پەرلەمان) دانرا. بەپێی رێككەوتنی نێوان پارتی‌و یەكێتی، پۆستی جێگری یەكەمی سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان بۆ پارتی دەبێت، كاندیدی پارتی بۆ وەرگرتنی پۆستەكە مشتومڕی لەسەر نییە‌و (هێمن هەورامی) سەرۆكی فراكسیۆنی پارتییە، پارتی بە دانانی هێمن هەورامی دەیەوێت پاڵپشتێكی بەهێز بۆ مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەت لە سەرۆكایەتی پەرلەماندا جێگیر بكات. پۆستی جێگری دووەمی سەرۆكی پەرلەمان دانراوە بۆ پێكهاتەكان‌و پارتی سورە لەسەر ئەوەی ئەو پۆستە بدرێت بە پێكهاتەكان‌و لەماوەی دوو ساڵی یەكەمی خولی پێنجەمدا دەدرێت بە كەسایەتییەكی توركمانی كە پێی زانیارییەكان (ئایدن مەعروف) پەرلەمانتاری بەرەی توركمانی پۆستەكە وەردەگرێت، بۆ دوو ساڵەكەی تریش دەدرێت بە پەرلەمانتارێكی مەسیحی.  

راپۆرت: محەمەد رەئوف- فازل حەمەڕەفعەت  لە یەك رۆژدا سەرۆكی هەرێم‌و پارێزگاری كەركوك هەڵدەبژێردرێت، ئەمە كرۆكی رێككەوتنەكەی نێوان پارتی دیموكراتی كوردستاتن‌و یەكێتی نیشتمانییە،  لەم رێككەوتنەدا بزوتنەوەی گۆڕان (ستاند بای) كرا، (درەو میدیا) وردەكاری رێككەوتنەكە ئاشكرادەكات. ئەمڕۆ وەفدی دانوستانكاری پارتی و یەكێتی  لە هەولێر كۆبونەوە. كۆبونەوەكە بڕیاری كرداری تێدا درا سەبارەت بە پرسی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) كە لە چەند سەرچاوەیەكی جیاوازی ئاگادارەوە دەستیكەوتووە، پارتی‌و یەكێتی بەر لە رۆژی 18ی ئەم مانگە، رێككەوتنێكی سیاسی ئیمزا دەكەن. لەو رێككەوتنە سیاسییەدا، تەواوی پرسەكانی تایبەت بە پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت‌و هەڵبژاردنی پارێزگارێكی نوێ بۆ كەركوك‌و پۆستی وەزارەتی دادی حكومەتی عێراق یەكلادەكرێتەوە. رێككەوتنە سیاسییەكە ! (درەو میدیا) زانیویەتی، هەفتەی داهاتوو، لیژنەیەكی هاوبەش، دەقی رێككەوتنی سیاسی نێوان پارتی‌و یەكێتی ئامادە دەكات، واتا بەر لە رۆژی 18ی مانگ كە پەرلەمانی كوردستان كۆدەبێتەوە، لە رێككەوتنەكەدا ناوی كاندیدەكانی پۆستەكانی سەرۆكایەتی پەرلەمان، كێشەی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك‌و كاندیدی پۆستی وەزیری دادی عێراق یەكلادەكرێتەوە. هەر لەو رەشنوسەدا كە ئامادە دەكرێت بۆ رێككەوتنە سیاسییەكە، جگە لە یەكلاكردنەوەی پۆستەكان، بەرنامەی حكومەت‌و چۆنیەتی شەراكەتی نێوان پارتی‌و یەكێتی یەكلادەكرێتەوە. پارێزگاری كەركوك چۆن یەكلادەكرێتەوە؟ بەپێی ئەو رێككەوتنەی كە ئەمڕۆ لەنێوان پارتی‌و یەكێتی كرا، ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك رۆژی 18ی مانگ هاوكات لەگەڵ كۆبونەوەی پەرلەمانی كوردستان، لە هەولێر كۆدەبێتەوە. (درەو میدیا) زانیویەتی، گواستنەوەی كۆبونەوەی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك بۆ هەولێر، وەكو دڵنەواییەكی یەكێتی بووە بۆ پارتی‌و بەشداربوونی ئەندامەكانی پارتیش لە كۆبونەوەی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك بۆ شكاندنی مەرجەكەی یەكێتییە كە وتویەتی بەبێ چارەسەركردنی پرسی پارێزگاری كەركوك بەشداری لە حكومەتی هەرێمدا ناكات. بەرپرسێكی باڵای یەكێتی بە (درەو میدیا)ی راگەیاند، لەو رێككەوتنەی كە بڕیارە لەنێوان پارتی‌و یەكێتی ئیمزا بكرێت، یەكێتی چارەنوسی پۆستی سەرۆكی هەرێمی بەستوەتەوە بە چارەنوسی پارێزگاری كەركوكەوە، واتا تاوەكو پارتی پشتیوانی كاندیدی یەكێتی بۆ پارێزگاری كەركوك نەكات، نێچیرڤان بارزانی كە كاندیدی پارتییە، ناتوانێت ببێت بە سەرۆكی هەرێم. پێشتر لە رێككەوتنی نێوان پارتی‌و یەكێتیدا، پۆستی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بەرامبەر بە پۆستی سەرۆك كۆمار بوو، بەڵام دوای ئەوەی بەرهەم ساڵح لەدرەوەی رێككەوتنی سیاسی وەك سەرۆك كۆماری عێراق هەڵبژێردرا، ئەو هاوكێشەیە هەڵوەشایەوە.   رێككەوتنەكە چۆن جێبەجێ دەكرێت؟ بەر لە رۆژی 18ی ئەم مانگە، رێككەوتنی نێوان پارتی‌و یەكێتی ئیمزا دەكرێت، رۆژی 18ی مانگ لە كۆبونەوەی پەرلەمانی كوردستاندا یەكەمین هەنگاو بۆ جێبەجێكردنی رێككەوتنەكە بە هەڵبژاردنی دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمان دەنرێت، هەنگاوی دووەمی جێبەجێكردنی رێككەوتنەكە هەمواركردنی یاسای سەرۆكایەتی هەرێمە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، لەدوای كۆبونەوەكەی 18ی مانگ‌و هەڵبژاردنی دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمان، پەرلەمان كۆبونەوەیەكی تایبەت دەكات بەمەبەستی هەمواركردنی یاسای سەرۆكایەتی هەرێم‌و گەڕاندنەوەی دەسەڵاتە دابەشكراوەكان بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم. هەڵبژاردنی نێچیرڤان بارزانی بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم لەناو پەرلەمانەوە هاوكات دەبێت لەگەڵ هەڵبژاردنی پارێزگاری نوێی كەركوك، ئەم هاوكاتبوونە بەهۆی ئەوەیە یەكێتی‌و پارتی هێشتا متمانەی تەواوەتییان بە یەكتر نییە، واتا ئەگەر لە ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك پارتی دەنگ بە كاندیدی یەكێتی بۆ پۆستی پارێزگار نەدات، یەكێتیش لە پەرلەمانی كوردستان دەنگ بۆ نێچیرڤان بارزانی بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم نادات.   پۆستەكانی سەرۆكایەتی پەرلەمان  بەپێی ئەو زانیارییانەی دەست (درەو میدیا) كەوتوون، لە رێككەوتنەكەی نێوان پارتی‌و یەكێتیدا پۆستەكانی سەرۆكایەتی پەرلەمان بەمشێوەیە دابەشدەكرێن: •    پۆستی سەرۆكی پەرلەمان بۆ یەكێتی •    پۆستی جێگری یەكەمی سەرۆكی پەرلەمان بۆ پارتی •    پۆستی جێگری دووەمی سەرۆكی پەرلەمان بۆ پێكهاتەكان   سەرۆكایەتی حكومەت پۆستی سەرۆكی حكومەت بۆ لایەنی براوەی یەكەمی هەڵبژاردن كە پارتییە یەكلابوەتەوە‌و مەسرور بارزانی سەرۆكایەتی كابینەی نوێی حكومەت دەكات، پارتی كە پێشتر وەكو گوشارێك بۆسەر یەكێتی باسی لەوە دەكرد جێگری دووەم بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران زیاد بكرێت، ئێستا یەكلابوەتەوە كە سەرۆك وەزیران یەك جێگری هەبێت‌و ئەو پۆستەش بۆ یەكێتی دەبێت (قوباد تاڵەبانی).   پۆستە وزارییەكان لەسەر چۆنیەتی دابەشكردنی پۆستە وزارییەكان، هێشتا پارتی‌و یەكێتی نەگەیشتوەنەتە رێككەوتنی كۆتایی، پارتی پۆستەكانی وەزارەتی سامانە سروشتییەكان‌و وەزارەتی ناوخۆی بۆخۆی داناوە، پێدەچێت (ئاشتی هەورامی) بۆ ماوەی یەك ساڵ لە شوێنی خۆی لە پۆستی وەزارەتی سامانە سروشتییەكان بمێنێتەوە، چونكە كێشەی قەرزەكانی حكومەتی هەرێم بەستراوەتەوە بە پرۆسەی نەوتەوە، سەرباری ئەوەش ئەو رێككەوتنەكەی نێوان هەرێم‌و بەغداد لەبارەی نەوت‌و بودجەوە بۆ ماوەی یەك ساڵە‌و تەنیا ئاشتی هەورامی دەتوانێت ئیدارەی ئەو دۆسیەیە بدات كە خۆی پێشتر ئەندازیاری بووە. یەكێتی سەرەنجی لەسەر وەگرتنی پۆستی وەزارەتی ناوخۆیە، ئەگەر پارتی دەستبەرداری وەزارەتی ناوخۆ ببیت، پۆستەكە لە یەكێتی دەدرێت بە (دەرباز كۆسرەت رەسوڵ)، بەڵام پێناچێت پارتی وەزارەتی ناوخۆ بۆ یەكێتی بەجێبهێڵێت. پۆستی وەزارەتی داراییش یەكێكە لەو پۆستە وزارییانەی كە پارتی دەیەوێت لە كابینەی نوێدا لە دەستی خۆیدا بێت، (درەو میدیا) زانیویەتی، ئەگەر پارتی ئەو پۆستە زامن بكات، بۆ ماوەی یەك ساڵی تەمەنی وەزارەتەكە (رێباز حەملان) لە پۆستەكەیدا دەهێڵێتەوە، ئەمەش بەهەمان هۆكاری مانەوەی ئاشتی هەورامی.   پشكی گۆڕان لە حكومەت بەپێی رێككەوتنی نێوان پارتی‌و یەكێتی، لە خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستاندا بزوتنەوەی گۆڕان هیچ پۆستێكی لە سەرۆكایەتی پەرلەماندا پێنادرێت. لە حكومەت، بزوتنەوەی گۆڕان پۆستێكی سیادی‌و دوو وەزارەتی خزمەتگوزاری وەردەكرێت لەنێوان دوان لەم سێ پۆستە وەزارییەدا: •    وەزارەتی شارەوانییەكان •    وەزارەتی پەروەردە •    دەستەی وەبەرهێنان لە وەزارەتە سیادییەكەدا، یەكلانەبوەتەوە ئاخۆ وەزارەتی پێشمەرگە یان وەزارتی دارایی بە بزوتنەوەی گۆڕان دەدرێت، ئەگەر وەزارەتی دارایی بەر گۆڕان بكەوێت‌و پارتی لێی بكشێتەوە، كاندیدی بزوتنەوەی گۆڕان بۆ ئەو پۆستە بریتی دەبێت لە هەریەكە لە (ئاوات شێخ جەناب) لێپرسراوی ژوری كارگێڕی‌و دارایی بزوتنەوەی گۆڕان‌و (هاوار شێخ رەئوف) بەڕێوەبەری پێشووی بانكە بازرگانییەكان لەسەر پشكی گۆڕان. سەرباری ئەمانە، بڕیارە پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێم بدرێت بە بزوتنەوەی گۆڕان، بۆ ئەم خولە پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێم لە دەرەوەی چاودێری دارایی مانگانە بڕی (405 ملیۆن) دیناری بۆ دابینكراوە، كاندیدی بەهێزی بزوتنەوەی گۆڕان بۆ پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێم (مستەفا سەید قادر)ە وەزیری پێشووی وەزیری پێشمەرگەیە.

(درەو میدیا): وەفدی دانوستكاری یەكێتی و پارتی لە هەولێر كۆبوونەوە و لەسەر پرسی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت و دانانی پارێزگارێك بۆ كەركوك رێككەوتن و 18ی ئەم مانگە پەرلەمانی كوردستان و ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك كۆدەبنەوە. كۆبوونەوەكەی یەكێتی و پارتی بە سەرۆكایەتی نێچیرڤان بارزانی جێگری سەرۆكی پارتی و كۆسرەت رەسوڵ عەلی جێگری سكرتێری یەكێتی ئەنجامدرا. سەعدی پیرە، ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی و وتەبێژی ئەو حزب، لە دوای كۆبوونەوەكە لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند لە كۆبوونەوەكەدا لەسەر سێ‌ خاڵ رێككەوتون كە ئەمانەن: 1- لیژنەیەك پێكهێنراوە كە وەرەقەیەكی كاری سیاسی هاوبەش ئامادەدەكەن و لە هەفتەی داهاتوودا رێككەوتنی لەسەر دەكرێت. 2- رێككەوتن كرا لەسەر ئاساییكردنەوەی دۆخی كەركوك و كۆبوونەوەەی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك لە رۆژی 18ی شوبات بە ئامادەبوونی ئەندامانی پارتی. 3- یەكێتی و پارتی رێككەوتن لەسەرئەوەی كە رۆژی 18ی مانگ كۆبوونەوەی پەرلەمانی كوردستان بكرێت. دوای كۆنگرە رۆژنامەوانییەكەی وتەبێژی یەكێتی،  مەحمود محەمەد، وتەبێژ و ئەندامی مەكتەبی سیاسی پارتی و تەبێژی ئەو حزبە راگەیەنراوێكی لەبارەی ناوەڕۆكی كۆبوونەوەكەی یەكێتی و پارتی و  و ئەو خاڵانە بڵاوكردەوە كە لەسەری رێككەوتوون ، كە ئەمە دەقەكەیەتی: 1- كۆبوونەوە لیژنەی هاوبەشی نووسینی رێككەوتنی سیاسی نێوان هەردوولای راسپارد، كە لەچوارچێوەی دیدگای ھەردوو لایەن، ھەرچی زووترە پرۆژەیەك ئامادەبكرێت و لەلایەن ھەردوو مەكتەبی سیاسی پارتی و یەكێتیەوە بڕیاری لێبدرێت و واژۆبكرێت. 2- دوابەدوای ئەنجامدانی پرۆسەی ھەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان لە ٣٠ی٩ی٢٠١٨ و پەسەندكردنی ئاكامەكانی لەلایەن دادگاوە، ھەروەھا دوای چەند كۆبوونەوەیەكی ھاوبەشی نێوان ھەردوولا، بەپێویست زانرا پەلە بكرێت بۆ كۆبوونەوەی پەرلەمانی كوردستان، بۆ ئەم مەبەستە بڕیاردرا كە لە ١٨ی٢ی٢٠١٩ بەگوێرەی رێكارە یاساییەكان كۆبوونەوەی پەرلەمان ئەنجامبدرێت. ھەروەھا ھەموو ھاوكاری و زەمینەسازیەك بۆ ئەنجامدانی ئەم كۆبوونەوەیە و ھەنگاوەكانی دواتری پەرلەمان بكرێت.  3-  پارێزگای كەركوك بەشێكی گرنگی گفتوگۆكانی كۆبوونەوەكە بوو، بڕیاردرا ھەوڵەكان چڕتر بكرێنەوە بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی ئەو پارێزگایە و ھەنگاوە كردارییەكان دەستپێبكرێن. ھەردوولا كۆك بووین لەسەر ئەوەی كە ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك رۆژی ١٨ی٢ی٢٠١٩ لە ھەولێر كۆببێتەوە و ھاوكات بەھاوكاری حكومەتی ھەرێمی كوردستان و پارتی و یەكێتی و ھەموو لایەنەكانی دیكە چارەسەر بۆ كێشەكانی ئەو پارێزگایە بدۆزرێتەوە