ئاسۆ حاجی ئەو کودەتایەی لە کۆنگرەی یەکێتیەوە تاقمێک بەسەر باڵەکانی دیکە کردی هێشتا درێژەی هەیە و قۆناغ بە قۆناغ بەرەو ئامانجی دوایی هەنگاو دەهاوێژن کە کۆنتڕۆلکردنی تەواوی و یەکجارەکی یەکێتیە لەلایەن کوڕانی شێخ جەنگی زڕبرازایانی جەلال تاڵەبانی سکرتێری کۆچکردوو و دامەزرێنەری یەکێتی نیشتیمانی کوردستان. لاهور جەنگی و براکانی کە دەرفەتیان لە نەخۆش کەوتنی مام جەلال و دواتر کۆچی دوایی کردنی وەرگرت و بە کەلک وەرگرتن لە بێ ئەزموونی کوڕەکانی مام جەلال خۆیان وەک میراتگر و بەرگریکار لە بەرژەوەندیەکانی ماڵباتی تاڵەبانی ناساند لە ژێر ناوی "پاراستنی رێبازی مام" کە ئەوە دروشمی هەموو باڵەکانی یەکێتی بوو بەڵام هەر یەکەو بەگوێرەی بەرژەوەندی خۆی مامەڵەی لەگەڵ دەکرد،تا بەستنی کۆنگرە و یەکلایی بوونەوەی سەرکردایەتی یەکێتی لە بەرژەوەندی لاهور جەنگی کە دوای دوورخستنەوەی بەرهەم سالح سەرۆکایەتی یەکێتی لەگەڵ کوڕە گەورەی جەلال تاڵەبانی بەنیوە کرد. کوڕەکانی شێخ جەنگی کە هێزیان لە دەست تێکەڵکردن لەگەڵ ئەو لایەنانە وەردەگرن کە کەرکوکیان داگیرکردەوە و هەڕەشەی لەناوبردن و نەهێشتنی قەوارەی دەستووری هەرێمی کوردستانیان دەکرد،ئەوە لە کاتێک دابوو کە خەڵکی کوردستان لە هەموو کات زیاتر یەکدەنگ و یەکهەڵوێست بوون و بەو روحیەتەشەوە ریفراندۆمیان سەرخست بوو کە لاهور و براکانی کەلێنیان خستە ناو یەکڕیزی کوردستانیان و بوونە کەوا سووری بەر لەشکری داگیرکەر و کەرکوک و ناوچەکانی دیکەیان رادەست کردنەوە. ئەمڕۆ کە هەموو خەڵکی کوردستان و جیهان رووبەڕووی هەڕەشەیەکی مەزن لە سەر تێکڕای کۆمەڵگەی مرۆڤایەتی بۆتەوە و هەرێمی کوردستانیش دوای تێپەڕاندنی ئەو هەموو قەیرانانەی کە ساڵانی رابردوو بەرۆکی گرتبوو بە سەرکەوتووی لە هەوڵدایە ئەو مەترسیە لە سەر ژیان و ژیاری خەڵک لابدا،لاهور و براکانی کار بۆ ئەوە دەکەن دەرفەت لە نەهامەتی خەڵک و زەحمەتیەکانی ژیانیان وەربگرن و پێگەی بنەماڵەی خۆیان لە ناو حیزبەکەدا توندتر بکەن،ئەویش بە زیاتر پەڕاوێزخستنی و بێ هێزنیشاندانی ستافی حیزبەکەیان لەناو حکومەتدا بە تایبەتی قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆکوەزیران کە کوڕی بچووکی جەلال تاڵەبانیە کە تا کۆنتڕۆل نەکردنی یەکێتی لەلایەن لاهورەوە لەناو یەکێتی بە مامی گچکە بانگ دەکرا و وەک جێگرەوەی مام جەلال مامەڵەی لەگەڵ دەکرا،لەوە دەچێ ئەو ترسەی لاهور هێشتا کۆتایی نەهاتبێ بۆیە رۆژانە خەریکی ئەوەیە زیاتر قوباد بشکێنێ و وەک کەسێکی بێ هێز و بێ کەلک بە یەکێتیەکانی نیشان بدا. دواین کاری لاهور لە دژی قوباد تالەبانی ئەوە بوو کە وەک بەشێک لە هەولەکانی پارتی نیشانی بدات بۆ دەستکاری کردنی موچەی فەرمانبەران و لێدانەوەی قەوانی پاشەکەوت کردنی موچە بۆ ئەو کارەشی هەڵمەتێکی گەورەی لە ڕێگای میدیاکارانی یەکێتی و ئەوانەش کە لە دەرەوەی یەکێتی کار بۆ لاهور دەکەن دەست پێکردووە،هاوشان لەگەڵ ئەو هەڵمەتەشی لاهور جەنگی لە دەرکەوتنێکی نمایشکارانە ماوەیەک بەر لە ئێستا سەردانی پارێزگاری سلێمانی و یەکە تەندروستیەکانی ئەو شارەی کرد و وەک حاکمی ئەو شارە لێدوانی دەدا و خۆی ناساند. تا ئیستا پیلانەکانی لاهور لە ناو یەکێتی سەرکەوتوو بوونە لە پەرت کردنی هەموو باڵەکان تا دەگاتە لێکهەڵوەشاندنەوەی باڵەکان و دوورخستنەوەی کارەکتەرە سەرەکیەکان لە یەکتری وەک دوورخستنەوەی بەرهەم سالح لە کۆسرەت رەسول و درز خستنە ناو باڵی کەرکوکیەکان و کڕینی زۆرینەی سەرکردەکانی هەولێر و دوورخستنەوەیان لە کۆسرەت،لەوە دەچی دواین کار و هەنگاوی بە یەکجاری تێکشاندنی قوباد تاڵەبانی بێت و هێشتنەوەی بافێل تاڵەبانیە بە تەنیا وەک هاوسەرۆکێکی بێ دەسەڵات دواتریش لە کۆنگرەی داهاتوو خۆی ببێتە کەسی یەکەمی یەکێتی و پۆستی سکرتێری گشتیش بگەڕێنێتەوە و ببێتە جێگرە و میراتگرەوەی مام جەلال.

سەید ئەكرەم ئەم جارە پەیامەکەم سورانیە، شێوەزاری سلێمانیە، با بڵێن تۆ ئەو یاری یە نازانی، من دەرێم ئیلا ئەی کەم، باشە مێشک وشک دەبرێ ئەتۆ هەر بەخۆت دەکەی. باوکە، ئەوە منم لەمەیدان، دوسیاسەت و دوو سەری پێم قوبول نینە، حکومەتەکەی من، سەرچاوەی سیاسەتە، هیچ لێدوانێکی لابەلاو،  ئاراستە کراو قەبول ناکەم. من زینەتورێ هەر دەگرم، ئەدی ئێوە نازانن کێلێکێ زیارەتی بابە گەورە لە وێ یە ، ئەوەی تر لە قونیایە..دەحەهههه...مێشک قرێنە، ئەوە  دادە گەورەمان، لە تل ئەبیب، تەشی رێسە و لەقودس تەون ئەژەنێ...من ئەبێ، زینەتورە هەر بگرەم...خۆڕشید لەولاتەکەی من، لەوێ هەڵدێت و لە لیبیا ئاوا دبێ..دەی لەشکەرەکەی رۆژ ... باوکە روو ، پەلەکەن، تەرابلوس رزگار بکەن، دەرێن گاز و مازی زوری  تیایە..چەورە..نەترسن موعەمەرالقەزافی نەماوە، نا رێتن زەنگە زەنگە..کۆرە  ئەویش دەرچوو کورد، کوری کەرکوکە، لەبابەگورگور، لەدایک بوە...دەی چریوووو،...تلیلی..نەمگوت، لەخومانە. ئە، ئە،  باوکە رۆ ..عومەرە گۆچان ئاسنینن..دەوەرە، توش شەکرێ بشکێ نە، ئاموژگاریێ بکە، ئەم گورانە نازدارە، وەزیرەکان بونەتە خورە.. خورە..موستەفایی سەید قادر  کەبشەکەی، داود ئوغلوی داپوشیوە، دەرێتن، دەچم ، قەبری بابە کەمال ماچی ئەکم، لەرێگادا.. قودس رزگار دەکەم...حومممم...من سەلاحدینی ئەیوبم، لیبیا دەکەم قەبرستانی دوژمنان..کوردستانی لیبیا رزگار دەکەم..دەی تەماشا بکەن، شێخە ئاوات.. خەریکە سنورەکەی، رێبازی حەملان، دەرباز دەکاتن، زیارەتی خودان دەکاتن... بەمەرسومێ پیرۆز ..حەج دەکاتن ،  دوو سێ فەردە دوولار لەگەڵخو.. دەهێنێتن..دەچیتن بۆ گردەکە...عەلەکەی حەمەسالحیش، شاباش دابەش دەکاتن و بەهەردو قاچ هەڵدەپەرێ...وەزیرە نازدارەکەی کومەڵایەتیش دەرێتن تلیلی..تلیلی..سوپاس بو بازەدزەکەی هەولێر...خارە عەدنان و ئاراسە شەکریش، نانی  شیوپێ  دروست دەکەن..دە تێی کە.. دەپری کە ..جامێ شەرابی سەرەرەش.. بەسەر لێواندا  پری کە...دکتورەکەی دەرباز خان، توزێ زەختی دازەزیوە..سوزانیەکانێ بەغا لێی حەرام کراون..حصەتی لە ناو ئازوقەی ئاوارەکان دابەزیوە ..  تێر پارەیە.. خەم نیە... ئەی باوکە رۆ مەلا عەلەکەی ئەمیری موسلمانان ..جامانانەکەت دابەزێنە..شتێ برێ...رەوش خەرابە....ئەدی بوچی بەیانێ، لێدوانێک.. لە کەنەکە نادەی، وتە بێژەکەی تۆ تەڤ لهەڤی.. دەکاتن...ئەوەی لەزینەتورێ دا، دەگوزرێ باش نیە، بەل بەلە و تێک دان.. بونی خوکوژی لێی دەفرێ...بە پەکەکەمان گوو تووە.. ئێرە ساحەی ئێوە نیە، برون بو باکور..سلوپی و گەفەر رزگار بکەن... ئەرێ جەمیل بایک..موراد قەرەیلان..ئێوە نەبون دەتان گوت...مەسعود بارزانی لە سەری رەش، سەری هەمومانی سپی کردوە..دەی رولە خوتان چارەبکەن، خوتان یەک لابکەن..کوردستان ئازاد و سەربەخۆیە..ئێرە میرگەهی بارزانە..  یان کانتونەکان دروست دەکەن..وڵات دەکەنە سوێسرا...کۆماری زاب سەری نەگرت. گەویلەکەی لوس..بوغدا موفلیسە، پوڕەی نییە..ئەبێ قەندیل رزگار بکەین، دەرێنن، ژێرخانەکەی، هەموو پورەیە..زەنگن دەبین، بە پارەی نەوت و غاز سەرخۆش دەبین...قەبری باپیرە ئوسمانیش، دەگوێزین بو ئەوێ..من و ئەردگان.. بەقەبری موستەفا کمال سوێند ئەخۆین..ئەبێ لوێ هەڵ پەرین....کاکە یوسفی سادقی ، ئەم جارە لێمان، تێک مەدەی..بوینەتە.. دەستەبرا...دەست قوتان.. بو بێچوەکەێ حەمەجان..دکنور یوسفی لەگەل بنەماڵە ئاشت کردوە.. ئەی کورەکەی عەبدواحیدی کەبابچی..سروەخان ..شتێ برێن، شەکرێک بشکێنن..سەرکەوتی شەمسەدین، بەپرباغەلی پارەوە هەلات..برا نازدارەکەی تو..مەژغولە بەکچە پەرلەمانەوە.. حسابی لێ تێکجووە..بەشی زەلمای خەلیل، نێچیرەکەی قوز و چرت و پرت..بەشی دادە هێرۆ...تێکەل  و پێکێڵ کراوە..سەرکوماریش زەوقی هەڵساوە، لەناو حەسامگەی پارە و پولدا بزربوتەوە..مەنسوری حەلاج زکر بوی دەکاتن، جەعفەری مەنسور پێک و شارەب، بوی تێ ئەکاتن..هارونەکەی رەشیدی ... سوزانیەکان، جوش دەداتن...دە تێی کە .. دەپری کە... جامێ شەرابی تازە... ئەی سەلاحودینو ئیبن و البهائەدین...مەلا عەلەکەی دوبەی..ئیماراتی...ئێوەش بێ دەنگنێ بشکێنن..شتێ بڵێن..چاوەروانی لوتفی ئێوەین..بێ سەرو، وبێ سەمیانینن...دەی تێگەیشتم، زانیم...ئەم برادارانە..لەستەمبول شەرابی عەدنان ئوکتایی دەنوشن..سوزانیەکانی تورکی دەگۆشن..دەم لەسەر لێووو...دەست لەسەر رانە...شەریکن لەگەل پارتی، لەگەل ئوردۆگان، لەگەل جەماعەتا...لە جەماعەتا پێدا دێنە خوار.... من هەقم لایی، لاهورە(( هەقم لای کوری شێخ جەنگیە، دەرێن بوتە سەروک..پیروزە سەروک..سەرکردە گەنجەکە...))..هەقی من لایی تویە..لەبیر نەکەی..بیدە..!! دەرێن سەروک لاهور مەردە، پارەی لەبەردەستە، جێگری مام جەلالە..خوی، مام جەلال ئەمەی ووتوە..ئێمە سێوەکەی خومان فرێ دا، بەرسینگی ئەو کەوت..وەکیلی مامەیە..بەزیادەوە بەشی خومان دەدات..بەڵێ دەیداتن، حەزی لە سەید ئەکرەم هەیە..کوسرەتە فەقیرەکە، مافی ئێمەی لەبیر چوتەوە...دەرێن کوسرەت، چووبوو ، بو ماسی گرتن...چووبوو راوە ماسی...خلیسکا، هزروبیری شلەقا، لەکەلەی سەری فری..دەرێن بریندارە، جووت قاچی لەدەست داوە...دادە هێر و لەبیرە، دەرێن..دادە گوتوە..سەید خوشمان دەوێ، ئەبێ شتێ بو بکەین..بەلێ ئەترسێ، ئەترسێ بارزانی لێی  تورەبێ...بەشی سەید ئەکرەم هێشتوە، بەڵێ هێشتوە...سەرکردە گەنجەکە..دەیدا...بەڵێ ئەو دەیدا... براگەورەش تورەیە...نای دا..ئەویش حەقە...دەرێتن چون دەبێ..سەید ئەکرەمێک..قسەی زل بکاتن و باسی ئاموزایی من بەخراپی بکاتن...رەنگە بیری بو ئەوەش بکاتن...سزایەکی گەورەتر...بەسەر سەید ئەکرەمە... زمان درێژە کە بسەپێنێتن...دەحححح...بەشی ئێمە لایی خودایە...خوداش ئەمری داوە...بە شێخ گوتوە..سەرکردەی گەنج..ی.. راسپاردراوە..پێی گوتوە.. ئەبێ مافی سەید بدەی..و..بەزیادەوە...بەڵێ دەداتن..بەزیادە.. خۆی قەبوڵ ناکاتن..داوایی خۆم..ببەم بو لایی برا گەورە... کوتایی...سلاو، سەلامەتی بو هەموان...

ساڵح ژاژڵەیی هەرێمی كوردستان بە بارودۆخێكی زۆر هەستیاردا گوزەردەكا ، لە لایەك ڕوبەڕوی مەترسی ڤایرۆسی كۆڕۆنا بۆتەوە . لە  لایەكی ترەوە ڕوبەڕوی  قەیرانی ئابوری بۆتەوەو حكومەت موچەی فەرمانبەرانی پێ نادرێت . ئێستا كە مستەفا كازمی ڕاسپێراوە  بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێ‌  كاتێكی زۆر هەستیارە بۆ هەرێمی كوردستان و دەبێ ڕێكەوتنێكی نوێ‌ لەگەڵ ئەو ئەنجام بدەن و تا ئێستا ڕونیش نییە  ئەو چۆن هەڵس و كەوت لەگەڵ هەرێم دەكات . لە بری ئەوەی هەوڵ بدرێت ناوماڵی كورد ڕێك بخرێت و  بە یەكگرتویی بچنە  بەغداو هەوڵی بەدەست هێنانی شایستە داراییەكانی هەرێم  و مافە نیشتمانیەكان بدەن ، خەریكە ئاگری شەڕێكی خوێناوی خۆش دەكرێت ، بە هۆی  كەسانی هەل پەرست و  نا بەرپرسیارەوە و كوردستان خەڵتانی خوێن بكەن . سەرەتای  دەستپێكردنی ناكۆكیەكان و  دەستپێكردنی  شەڕی میدیاو  دەركردنی  بەیاننامە  لە سەر یەكتری دەگەڕێتەوە  بۆ  گرتنی پاسەوانێكی  ڕێباز  حەملان  لە لایەن پارتییەوە  كە سەر بەیەكێتییە بە تۆمەتی سیخوڕی  كردن  بۆ لایەنێكی تر . ئەوەش نەگبەتییەكی تری كوردی داماو . لە ڕاستیدا دەبوو ڕێباز حەملان  خۆی پاسەوانی خەڵك بوایە : نەك پاسەوانی هەبێت  و  ببێتە مایەی دروستبونی شەڕ.  دوای ئەمانە كێشەی لە سێدارەدانی  مستەفا سەلێمی  لە لایەن حكومەتی ئێرانەوە و دروستبونی شەڕی ئیعلامی و تۆمەتبار كردنی یەكتری ، كە لە ڕاستیدا  هیچ پێویست نەبوو ئەوە  بكرێتە كێشە ، بەڵام وەكورد دەڵێت: ئەم ماستە بێ مو نییە .  بەڕاستی مایەی سەرسوڕمانە بەڕێز مەسعود بارزانی ئاوا بێدەنگە لە ئاستی  ئەم هەموو  شەڕی میدیایی و  تاوانباركردنی  یەكتری و  خۆشكردنی ئاگری شەڕ  لەم كاتە ترسناك و هەستیارەدا . ئایا بەڕێز مەسعود بارزانی هەست بە مەترسی ئەم قۆناغە ناكات ، ئەگەر شەڕدروست ببێت چ كارەساتێك ڕودەدات ؟ ئایا وەرتی چی تێدایە شەڕی لەسەر دروست بكرێت ؟ ئەم بێدەگییەی  بارزانی گومانی گەورەی بۆ هەموان دروست كردوە . بەڕێزم  ئەوەتا  لە كوڵەجۆ پێشمەرگە شەهید دەكرێ‌  و لە جلەولا بەناوی حەشدی شەعبیەوە ، جاش دروست دەكەن  بۆ لێدانی كوردو ئێوەش  هێز ڕەوانەی  زینوی وەرتی دەكەن ؟  ئەوەی ئێستاش  لە زینوی وەرتی خەریكە ڕو بدات لە بەرژەوەندی توركیادایە. توركیا چەندین ساڵە نەیتوانیوە پەكەكە  لە قەندیل دەركات .  بەڵام ئێستا دەیەوێت  ئەو كارە بە كورد خۆی بكات . دیارە دروستبونی شەر ِلە نێوان  پارتی و یەكێتی ، پەكەكەش دێنێتە ناو هاوكێشەكەوەو  توركیاش لەو نێوانەدا هەلێكی باشی بۆ دەرەخسێت و ئەو ناوچەیە داگیر دەكات . ئەوەتا  لە یەكەم هەنگاودا  تەیارەی توركی چەندین گەریلای شەهید كردن ودوو ئافرەتیش لە كەمپی مەخمور .  دڵنیام ئەگەر بارزانی  بیەوێت  بە یەك تەلەفون چارەسەری ئەو كێشەیە  دەكات  بەڵام پێدەچێت نەیەوێت كۆتایی بەو گرژیە بهێنێت و ئەوەش بێ مەبەست نییە .  لە هەموی سەیرترئەوەیە : وەزارەتی بەرگری عێراق و وەزارەتی دەرەوەی عێراق  لەسەر ئەو بۆردومانە  هاتونە دەنگ و سەفیری توركیایان بانگ هێشت كردوەو لە نیگەرانیەكانی عێراقیان بەرامبەر بەو دەست درێژیە ئاگادار كردۆتەوە .  سەفیری توركی زۆر ڕاشكاوانە وتویەتی  ئێمە قبوڵی ناكەین  لەناو خاكی عێراقەوە  هێرشمان بكرێتە سەر . بەڵام  حكومەتی هەرێم نقەی لە خۆی بڕیوە . كەواتە  دروستكردنی ئەم ئاڵۆزیە لەم كاتدا ، بەبەرنامە كراوەو لە خۆوە ڕوینەداوە . ئەوەتا بە خۆڕایی بەهانە درایە دەستی تورك و بەو هۆیەوە  هاتە ناو هاوكێشەكەوە .  پارتی عەقڵانە وەكو هەموو جارەكانی تر بەرنامەكەی لە  ڕێگای وەزیرەكەی  یەكێتییەوە  جێ بەجێ‌ كرد .  ئەوەتا مەكتەبی سیاسی  پارتی بەیانی دەركردوە ، كەو ئەو هێزە بە فەرمانی وەزیری پێشمەرگە جوڵێنراوە . بەڕاستی  بە بێ ئەوەی جەنابی وەزیر بە خۆی بزانێت ، سەریان تاشی و كڵاویان كردە سەری و ئاوێنەشیان دایە دەستی . ئێستا دەبێ مستەفا چاو ڕەش دژی شۆڕش ئیسماعیل بچێتە سەنگەرەوە .  هەر وەكو چۆن لە ڕێگای جەماعەتێكی ناو یەكێتییەوە ڕیفراندۆمیان ئەنجام داو كە كارەساتە قەوما ئەنجامە خراپەكەیان  ملی چەند كەسێكی ناو یەكێتی و ناویان نان ، جەماعەتی 16 ئۆكتۆبەری خیانەتكار و عاقڵانە یەكێتیشی كردە دوو بەرەی دژ بە یەك . كەواتە  شەهید كردنی ئەو گریلاو هاوڵاتیانە بارزانی لێیان بەرپرسیارە  ، هەر وەك چۆن بەرپرسیارن  لە شەهید كرانی  پێشمەرگەكانی كوڵە جۆ . هەموو ئەمانە بەرهەمی سیاسەتە خراپەكانی بارزانین .  زانیاریشمان هەیە  بەڕێز نێچیر بارزانی هەر لە سەرەتاوە  هەستی بە مەترسی بارودۆخەكە كردوەو  ڕۆڵی هەبوە  لە هێور كردنەوەی  بارودۆخەكە ، بەڵام پێ دەچێ  ڕێگری لە هەوڵەكانی  گیرابێت .   كەواتە چۆن گۆمان نەبێت ، لە لایەك ڕیگری لەنی هەوڵەكانی  بەڕێز نێچیر بازانی دەگیرێت كە هەمیشە وەكو پیاوێكی میان ڕەو دەردەكەوێت و  لە لایەكی تریشەوە مەسعود بارزانی  یەك قسە ناكات  لەم بارودۆخە  هەستیارەدا . لە كاتێكی  ئاوا هەستیار و مەترسیداردا   هەموو كەس بێدەنگ بوایە ، نەدەبوو  بەڕێزیان  بێ دەنگ بن . ڕادەست كردنەوەی مستەفا سەلیمی بە ئێران ، هەر كەس و لایەنێك ئەنجامی دابێت  ، دەچێتە بابی تاوانەوەو   دەبێ هەمومان دژی ئەو جۆرە تاوانەبین . بەڵام  كارەساتەكە ئەوەیە  كە هەموو هەوڵەكان بۆ ئەوەیە بەزۆر  بەسەر یەكێتیدا ساغ بكرێتەوە .باشە ئەوە چ پەیوەندییەكی بەسەر پارتییەوە هەیە بیكاتە بەهانەی كێشە دروستكردن ؟؟.   ئەگەر ئەوە تاوان و عەیبەو حەیا چون بێت ، بە ویژدانتان ئێوە خۆتان  چەند كاری لەو جۆرەتان ئەنجام داوە  كە هەر لە ژمارە نایەن ؟  حەق وایە كە باسی شتی لەو جۆرە كرا ئێوە خۆتان بشارنەوە  .              هۆكاری دروستكردنی ئەم كێشەیە  لەم كاتە چییە؟ دروستكردنی  ئەم كێشەیە  لەم كاتەدا لە خۆڕایی نییەو بەرنامە داڕێژراو بوەو مەبەستی تایبەتی لە پشتەوەیە .  بۆیە مەسعود بارزانی  مەسروری  كوڕی كردە سەرۆكی حكومەت بۆ ئەوەی لە ئێستاوەو هەتا خۆی لە ژیاندا ماوە ، ئەو بكاتە جێنشینی خۆی و بیكاتە كەسی یەكەمی بنەماڵەو حیزبەكەی و شوێن پێی قایم بكات  . بەڵام وەكو  دەركەوت لە هەنگاوی یەكەمدا  شكستی هێنا و كابینەكەی   بە خرابترین كابینەی  هەرێمی كوردستان  هەژمار دەكرێـت . هەر لە هەنگاوی یەكەمی دەست بەكار بونیەوە دەركەوت كە پیاوی دەوڵەت داری نییەو  هەرگیز سەركەوت و نابێت . حكومەتێك  یەك ملیۆن دۆلاری  پاشەكەوت نەبێ بۆ ڕۆژی تەنگانەو  مانگانە موچەی فەرمانبەرانی  بۆ دابین نەكرێـت  و  ئەوا مانگی نیسانی ساڵی 2020 بەرەو كۆتایی  دەچێت و  یەك موچەی  تێدا نەدرابێـت ، هەر شەرمە پێی بڵێی حكومەت . نازانم هەر چۆن لە ڕویان دێت قسە بكەن .  جگە لەوەش  سەرۆكی حكومەت لەم كاتە هەستیارەدا هیچ ڕوڵێكی نەبوەو خۆی شاردۆتەوە و  تەنها لە پشتی كۆمپوتەرەوە قسەی كردوە . حكومەتەكەی تەنها بەیانی دەركردوەو قەدەغەی هاتو چۆی ڕاگەیاندوە   . ئەی باشە موچە، ئەی ژیانی خەڵك و  ئەوانەی نان نییە بیخۆن كێ‌ لێیان بەرپرسیارە ؟.  سەرۆكی وڵاتانیش لەپَێشەوەی بەرەی شەڕی كڕۆنادان .   مەسعود بەرزانیش بۆ شاردنەوەی  فەشەلی كوڕەكەیی و ڕزگار كردنی ، هاتوە  كێشەی زینوی وەرتێی دروست كردوەو  كەوتونە دانانی هێز بەرامبەر یەكتری  و هەڕەشە لە یەكتری  و دروستكردنی ترس و دڵە ڕاوكێ‌  لای هاوڵاتیان . ئاخر ئەگەر ئەمە بە مەبەست نییە ،  هێزەكان بكشێننەوەو كێشەكە تەواو دەبێت . ئەی بۆچی ئەو بڕیارە نادەن ؟ چونكە  ئیشیان بەو كارەیە  . ئەم سیناریۆیەشی بۆ ئەوە ڕێك خستوە خەڵك  سەرقاڵ بكەن  بە كێشەی شەڕەوەو مەسەلەی موچەیان لە بیر بەرنەوەو زەمینەش خۆشكەن بۆ دروستكردنی دوو ئیدارەیی . لەوە دەچێت هیچ ئومێدێكیان بە حوكمڕانی نەمابێت و بەتەواوی ئیفلاسیان كردبێـت .   

دانا ھەڵەبجەیی ناکۆکی و کێشمەکێشی مرۆڤ ھەر لە سەرەتای درووستبوونییەوە،  لەگەڵ سروشتدا سەرچاوەی وەرگرتووە و بۆ ئەوەی بە زیندوویی بمێنێتەوە جەنگ و ناکۆکی مانەوەی خۆی دەستپێکردووە. جەنگ دژی سەرما و گەرما، برسییەتی و تینویەتی،  تاریکی و ڕۆشنی، ژیان و مەرگ، ئاژەڵی دڕندە و مرۆڤی دڕەندە. دیارە مرۆڤەکانی پێش خۆمان ھەموو شەڕ و ناکۆکییەکانیان  بە شێوەیەکی فیزیکی ئەزموون کردووە. پێش چوار ھەزار ساڵ ئیتر مرۆڤ لە نیاندەرتاڵی و دڕەندەیی و کێویی و دەشتەکی دەرچوون، ھەنگاویان نایە قۆناغێکی دیکەی ژیاندن، ئیتر ھۆش یار بوو لە ڕووبەڕوو بوونەوەی مرۆڤەکان لەگەڵ یەکدی و  لەگەڵ سروشت و ئاژەڵدا. خۆ حەشاردان و خۆ خستنە کونجێک کە ژیان و ئاسایش و خۆراکیان تیایدا پارێزراوبێت، بووە ھەنگاوی یەکەمی درووستکردنی گروپ، پاشان ھۆز و ھاوزمان و ھاو خاک. لە پاشدا ئێل و نەتەوە و وڵاتیشی بە دوا ھات. مرۆڤەکانی پێش خۆمان بۆ مانەوەیان لە ژیاندا جەنگیان کردوە، لێ پاش ئەو ھەموو شەڕ و جەنگ و ماڵوێرانی وکوشت و کوشتارەی ھەر بۆ ئەو گروپە زەوەندەی خۆیان کردیان، بەڵام ئێستا بۆ  گروپی بچوک ئەیکەن کە بە ناوی ڕێکخراو و حیزب ئەکرێت. کێشە و جیاوازی ئەمانەی سەردەمی ئێستا بۆ مانەوەی خۆیان نییە لە ژیان، بەڵکو بۆ دەسەڵات و داگیرکردنی مرۆڤەکانی تر ئەیکەن، بۆ پاوانخوازی و خستنە ژێر ڕکێفی ئەوانی دیکە ئەیکەن. ئەو نەتەوە و میللەتانەی کە سەربەخۆیی خۆیانیان بەدەستھێناوە، تا ئاستێکی باش ئاشتی و ئارامی و ئاسایشیان بۆ خۆیان مسەوگەر کردووە،  و ئەگەر ناکۆکییەکی فکری و دونیادیدەیی جیاوازشیان ھەبێت؛ بە ڕێگای دروستیی دیموکراسی چارەی ئەکەن. بەڵام لە مەڕ خۆمان ئەوەندە لە پاشڕوەین، نەک ھەر نەمانتوانیوە دەوڵەتێکی سەربەخۆ دابمەزرێنین، بەڵکو حیزبێکی سەربەخۆشمان لە مەیدانەکەدا لە چاودا ونە. ناکۆکی ئێمە بۆ مانەوەمان نییە، بۆ باشتر ژیاندنی گەلەکەمان نییە، بەڵکو بۆ دەسەڵاتخوازی چەند گروبێکە بە سەر  دار و نەداری ناوچەیە کە ھێشتا وەک دەوڵەت دانی پێدا نەنراوە. لە سەرەتای سەدەی بیست و یەکەوە شێواز و سیناریۆی ناکۆکییەکان  گۆڕانیان بەسەردا ھات. لەبری دەوڵەتان و وڵاتان کۆمەڵێک گروپی نوێیان ڕژانە ناو خۆرھەڵاتی ناوینەوە، شەڕی لە برییان تێدا خوڵقاند. ئاژەوەیان خستە ناو وڵاتانی ناوچەکە و سیمای دەوڵەتدارییان کاڵکردوە و  ھەر ناوچە و شارێک کەوتنە دەست گروپێکی چەکدارەوە، وێنەکە لە سوریا و تەنانەت لە عێراقیش بە ڕوونی دیارە. ئەو  ھەموو حیزبەی کە لە عێراق لەماوەی ١٦ ساڵدا درووستبوون و درووستکرا، ھەڵتۆقینی داعش و مانەوەی وەک جنۆکە لە ناوچەکە، بێ ھێزکردنی حکومەتی عێراق  وا لە خەڵک تێگەیاندن کە ئەگەر سەرۆک وەزیران ھەبێت یا نەبێت، حکومەت خۆی ئەڕوا بەڕێدا، ھەمیشە پێوسیتمەندکردنی ھەرێم بە بەغداوە و تەنانەت بوون و نەبوونی حکومەتی ھەرێمیش  وەک یەکە و مەسرەف زیادەیەکەیە بەسەر خەڵکەکەی خۆییەوە. خولاسەی کەلام ئەم سێ حیزبە سەرەکییەی کوردستان کە قەران و قوەتیان ھەیە، ھەر یەکەیان بە ئاراستەیەک کار لەم گەمە و گێژاوەدا ئەکەن،  و شەڕی کش ماتی یەکدی ئەکەن. ناوچەکە سەراپا بێ خاوەن و فرە خاوەنە، دامەزراوەی دەستووریی بە تەواوی سست و بێ دەسەڵاتە، و لە ھەمووی گرنگتر میللەتیش پێش کۆرۆناش وا ترسێنراون ھەر لە کەرەنتینەدا خۆیان دوورە پەرێز ڕاگرتووە، غەمی کڵاوە شڕەکەیانە کە شەڕی ئەمانە بە بایدا نەبات. ئەم ناکۆکی و ململانێ و جەنگە لە ئەزەلەوە بۆ ئێمە ماوەتەوە، ھەر بەردەوامیش ئەبێت، ئیتر کێ داشی شەتڕەنجەکەیە و کێ تەختەکەیەتی و کێش کش لە کێ ئەکات، ئەوە ئەزموونێکی باشمان لەبەر دەستدا ھەیە بۆ ناسینی ھەر یەکەیان. ئەمجارە شەڕ لە ناوچەیەکی دیاریکراو و کاتێکی دیاریکراودا تەواو ئەبێت، ئەگەر میللەت ھۆشیار بن و بەر بەو پاوانخوازییە بگرن کە تورکیا لە پلانیدایە، ئەگینا ھەتا ماون ھەر گیسکەکەی ھەیاسی خاس بەشیان ئەبێت... . ھەر بۆیە ئێمە گەڕاوینەتەوە سەردەمانی پێشوو کە ناکۆکی گروپی بچوک و ناوچەی بچوک ھەبوو، لە ھەمووی ناقۆڵا تر ئێستا جەنگی تاک دژی تاکیش سەری ھەڵداوە. ئەم میراتگرانەی چەک و پارە و دەسەڵات، بۆ مانەوەی خۆیان تەڕ و وشک پێکەوە ئەسوتین، ھیوادارم تۆ سوتێنراوەکە نەبیت.

هیوا تاوگۆزی* ئەگەر چی مرۆڤایەتی بەرەو پێشكەوتنێكی گەورە هەنگاو دەنێت، بەڵام تاكی كورد هێشتا نەیتوانیوە دوو تایبەتمەندی سەردەمی كۆن بەجێبهێڵین، بگرە زۆرجار ئیش لەسەر زیندووكردنەوەیان دەدات:  تایبەتمەندیەكان: یەكەم: مێژووی ئێمە مێژوویەكی پڕ جەنگ و خوێنە، بۆیە زۆرجار شادی و خۆشحاڵیەكانمان بە بردنەوەی دوای جەنگەكانەوە گرێ دەدەینەوە، لەڕاستیدا هەستی زاڵبوون و بردنەوە و تێكشكاندی ئەویتر، بوە بەجۆرێك لە كلتور و زۆرجاریش كوردەكان لەدەرەوەی خۆشیانەوە شوناسی دلاوەری و ئازایەتییان پێ دەبەخشرێت. ئەم جۆرە لە ئەخلاقیات گوێزراوەتەوە بۆ وردە كلتورەكان و گەورە بۆ بچوك پەیڕەوی لێ دەكەین، پەیڕەوی كردن لەوەی كە بتوانین بەبێ هیچ ترس و بەربەستێك لە بەرامبەرەكانمان توڕە ببین، بەسەریاندا زاڵ ببین، لە هەر كوێدا ویستمان بچوكیان بكەینەوە و لەناویان ببەین، وە هەمیشە بەشێك لە ئارەزووەكانمان گرێ دەدەینەوە بەوەی كە لەڕووی فیزیكی و جەستەییەوە لە ئەوانی تر ببەینەوە و توانای زاڵبوون و قیژاندنمان هەبێت بەسەریاندا. ئەم هەستە نەوە بۆ نەوە گوێزراوەتەوە و تەلەفزیۆنەكانیش باشترین هاندەرن بۆ چەكەرەكردنەوەی ئەم هەستە سایكۆلۆژییە پاسیڤە. لێرەوە، لە ڕۆژانی كۆرۆنادا یەكەكانی وەزارەتی ناوخۆ (ئاسایش و پۆلیس و پێشمەرگە و مرور و ...) بەیارمەتی حكومەت و قانون ئەو هەلەیان بۆ ڕەخسا كە بتوانن ئەو هەستە زبر و ڕەقە كوردیەی خۆیان باشتر تێر بكەن، ئەو هەلەیان بۆ هاتە پێشەوە كە زبری و توڕەبوونی ناخی خۆیان بهێننە سەرەوە و بیسەلمێنن كە توانای ئەوان لە هەموو توانا مرۆییەكان بەرزترە و هەر كات بیانەوێت دەتوانن هاوڵاتی بە زۆر لە كونجی ماڵەكانیاندا قفڵ بكەن و زیندانی بكەن، دەتوانن بەبێ هیچ ترس و لێ پرسینەوەیەك بەسەر هاوڵاتیدا هاوار بكەن و لە هەر كوچەیەك یان كۆڵانێكدا بیانەوێت بچوكی بكەنەوە و تێكی بشكێنن، ئەڵبەتە ئیشی من لێرەدا هەڵسەنگاندنی ئیشی ئەوان نییە كە ئایا باش بووە یان خراپ، بەڵكو خوێندنەوەیەكە بۆ ئەو هەستە كوردیەی كە لە جیاتی نەرمی و ڕێزگرتن، بە توڕەبوون و زبربوون تێر دەبێت، لە باتی ئامۆژگاری و هێمنی، بە چەك و كوتەك ئارام دەبێتەوە، بۆیە یەكەكانی ناوخۆ وەك تاكی كورد ئەو هەستكردن بە زاڵێتی و دەسەڵاتدار بوونەیان، لە هەموو هەستەكانی تر پێ پیرۆزتر و گەورەترە، وە ڕەنگە كەم تا زۆر حەسوودیشیان پێ ببەین. دووەم: تایبەتمەندی دووەم پەیوەندی بەو دیوە شارستانی و مرۆییەوە هەیە كە پێویستی هەموو كۆمەڵگاكانە، كە من لێرەدا ناوی دەنێم (یاسا و پەیڕەویكردن لەیاسا). لەرۆژانی كۆرۆنا تاكی كورد توانی بیسەلمێنێت كە هێشتا لەگەڵ یاسا ئاشنا و تەبا نییە، هێشتا ناتوانێت بەبێ چەك و هێز پەیڕەوی لە یاسایەك بكات كە لەسەرەوە بۆی دادەڕێژرێت و دەبێـت لێی دەرنەچێت. لەڕاستیدا شپرزەیی كۆمەڵگای كوردی نە پەیوەندی بەبوونی ئاینەوە هەیە نە پەیوەندی بە غیابی فەلسەفەوە هەیە، بەڵكو پەیوەندی بەوەوە هەیە كە هێشتا تاكی ئێمە ناتوانێت یاسا قبوڵ بكات (چ یاسای ئاسمانی چ یاسای زەمینی) بەڵكو تەنها بەدوای ئەوەوەیە لەدەرەوەی حكومەت و یاسا گشتیەكان، یاسا نەفسیەكانی خۆی پیادە بكات و بەدییان بهێنێت. هەر ئەمەش وادەكات، بەشێك لە هاوڵاتیان لەسەردەمی كۆرۆنادا بەجلوبەرگی سەربازییەوە لەبازگەكان دەربچن، بەشێك بەئۆتۆمبیلی فریاگوزاری نەخۆشخانەكان و بەشێك بەناوی نەخۆشی و عیلاج وەرگرتنەوە. كەم تازۆر لەهەموو كوچەیەكدا خەریكی بەرهەمهێنانەوەی ئەو هەستەین كە ئێمە ناتوانین پەیڕەوی لەیاسا بكەین و بەڵكو خۆمان لەیاسا بەگەورەتر و گرنگتر دەبینین. * خوێندكاری دكتۆرا لە كۆمەڵناسیدا

د.كامه‌ران مه‌نتك   په‌كه‌كه‌و نیوه‌ی هه‌رێمی كوردستان به‌رامبه‌ر مانه‌وه‌ له‌ ناتۆو دووركه‌وتنه‌وه‌ له‌ روسیا   پێگه‌ی جیۆستراتیژی توركیا، هه‌لی ئه‌وه‌ی بۆ ره‌خساندووه‌ له‌سه‌ر زۆر په‌ت یاری بكات و هه‌موو شتێك ئه‌نجام بدات له‌ پێناو مانه‌وه‌ی ئه‌و پێگه‌یه‌، كه‌ له‌ قۆناغی ئێستادا هه‌موو زلهێزه‌ ئۆراسی و ئه‌تڵه‌سیه‌كان ململانێی له‌سه‌ر ده‌كه‌ن. هه‌وڵدان بۆ دروستكردنی هاوپه‌یمانیه‌تیه‌كی سێلایه‌نه‌ له‌گه‌ڵ روسیاو ئێران، بۆته‌ هۆی دروستبوونی ئه‌و بلۆكه‌ هه‌رێمیه‌ گه‌وره‌یه‌ی هه‌ژموونی ئه‌مریكاو ئه‌وروپای له‌ ناوچه‌كه‌ له‌ق كردوه‌و و ده‌رهاویشته‌ی ئه‌مه‌ش هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌و هه‌مواربوونه‌وه‌ی ئه‌و سیسته‌مه‌ جیهانیه‌ تاكجه‌مسه‌ریه‌یه‌، كه‌ ئه‌مریكا سه‌ركردایه‌تی ده‌كات!. ره‌نگ بێت قوربانی یه‌كه‌می ئه‌و دۆخه‌ نوێیه‌ مه‌سه‌له‌ی كورد بێت، كه‌ به‌داخه‌وه‌ له‌ماوه‌ی 30 ساڵی رابردوودا نه‌ك هه‌ر نه‌یتوانیوه‌ ئه‌و ده‌رفه‌ته مێژووییه‌ بقۆزێته‌وه‌، به‌ڵكو ئه‌و هێزانه‌ی كوردستانیش خۆیان بوونه‌ دارده‌ستی هێزه‌ هه‌رێمیانه‌كان ‌و له‌به‌ر هێنانه‌دی به‌رژه‌وه‌‌ندی چه‌ند ده‌سته‌و تاقمێك و بنه‌ماڵه‌یه‌كی بازرگانی سیاسی كه‌وتنه‌ لێدانی به‌رژه‌وه‌ندی و خه‌ونه‌ ره‌واكانی میلله‌ته‌كه‌یان. ئه‌و گۆڕانكاریانه‌ی ئێستا له‌ناوچه‌كه‌دا رووده‌دات ده‌رئه‌نجامی كه‌ڵه‌كه‌بوونی مێژوویی گۆڕانكاری ناوخۆ و هه‌رێمی و نێوده‌وڵه‌تی نزیكه‌ی ئه‌م 30 ساله‌ی دواییه‌. دروستبوونی هاوپه‌یمانیه‌تی روسی - توركی – ئێرانی ، كه كوردستان ده‌كه‌وێته‌ ناوچوارچێوه‌ی جوگرافی ئه‌و هاوپه‌یمانیه‌تیه‌وه‌، خه‌ریكه‌ مه‌سه‌له‌ی كورد نه‌ك هه‌رده‌باته‌وه‌‌ خاڵی سفر، به‌ڵكو بۆ سه‌دان ساڵی تر ده‌یگه‌ڕێنێته‌وه‌‌ دواوه‌ و ته‌نانه‌ت مه‌ترسی جدی له‌سه‌ر مانه‌وه‌ی كوردستان به‌و دیمۆگرافیا و جوگرافیایه‌ی ئێستا دروست ده‌كات. ئه‌مریكا بۆئه‌وه‌ی توركیا له‌و هاوپه‌یمانیه‌تیه‌ دووربخاته‌وه‌و دیواری خواره‌ی ناتۆ بپارێزێت، هه‌وڵده‌دات توركیا بۆلای خۆی رابكێشێت و هه‌ندێك ته‌نازولاتی ستراتیژی بۆ بكات، به‌تایبه‌تیش دوای ئه‌وه‌ی توركیا جدی بوونی خۆی له‌ نزیكبوونه‌وه‌ له‌روسیاو كڕینی رۆكیتی س – 400 نیشانی ئه‌مریكادا. دیاره‌ هه‌ر سازشكردنێكیش له‌گه‌ڵ توركیا له‌سه‌ر حیسابی مه‌سه‌له‌ی كورد ده‌بێت. له‌ ساڵی (2017) وه‌ ئه‌و سازشكردنه‌ به‌ راشكاوی ده‌ستیپێكردووه‌و كه‌وتۆته‌ به‌رچاوی خه‌ڵكی ئاسایی!. له‌ رووداوه‌كانی 16 ئۆكتۆبه‌رو له‌ده‌ستدانی نیوه‌ی هه‌رێمی كوردستان، ئه‌مریكاو ئه‌وروپا پششتی ده‌وڵه‌تی ئێراقیان گرت، له‌ پڕۆسه‌ی قه‌ڵغانی فورات و دواتر داگیركردنی عه‌فرین و پاشانیش گرتنی سه‌رێكانی و گرێ ‌سپی، ئه‌مریكاو ناتۆ رۆڵێكی گه‌وره‌یان بینی، هه‌رچه‌نده‌ میدیای جیهانی و ناوخۆیی هه‌وڵیاندا به‌رپرسیاریه‌تیه‌كه‌ بخه‌نه‌ ئه‌ستۆی روسیا به‌ ته‌نیا!. وه‌لێ به‌ بێ ره‌زامه‌ندی ئه‌مریكاو ئه‌وروپا روسیا نه‌یده‌توانی گڵۆپی‌ سه‌وز دایسینێت و توركیاش نه‌یده‌توانی هێرش بكات. دوای ئه‌وه‌ی له‌ رۆژئاوای كوردستان سه‌ركه‌وتنیان به‌ ده‌ستهێنا و كوردیان له‌ سووچێكدا ئابڵووقه‌دا، واخه‌ریكه‌ ئه‌و پشتێنه‌یه‌ له‌ باشووری كوردستان ته‌واو ده‌كه‌ن، كێشه‌ی زینی وه‌رتی و ئه‌و قه‌یرانه‌ سیاسی و سه‌ربازیه‌ی له‌و ناوچه‌ دروست بووه‌ به‌شێكه‌ له‌و هاوكێشه‌یه‌. ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت ئه‌مریكا له‌سه‌ر پڕۆژه‌ی دروستكردنی پشتێنه‌ی سنووری، وه‌ك توركیا ناوی ده‌نێت ناوچه‌ی ئارام رازی بووه‌، هه‌رچه‌نده‌ له‌میداكاندا پێچه‌وانه‌ی ئه‌مه‌ نیشان ده‌دات. به‌مه‌ش خه‌ریكه‌ قۆناغی دوای راپه‌ڕین له‌ كوردستان به‌كۆتا دێت و دۆخه‌كه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ قۆناغی شه‌ڕی سارد. ئه‌وه‌ی جێگای داخه‌ تا ئێستا كورد به‌ساویلكه‌ییه‌وه‌ خه‌ونی له‌سه‌ر ئه‌مریكیه‌كان هه‌ڵچنیوه‌، وه‌لێ ئه‌مریكیه‌كان به‌رده‌وامن له‌ سازش كردن به‌مه‌سه‌له‌ی كورد و به‌كارهێنانی وه‌كو كارتێك ، به‌ مه‌به‌ستی رازیكردنی توركیا له‌سه‌ر حسێبی خاكی كوردستان!. بۆیه‌ كردنه‌وه‌ی قونسوڵگه‌ری گه‌وره‌ی ئه‌مریكا له‌ هه‌ولێرو هێنانی بنكه‌یه‌كی سه‌ربازی بۆ هه‌رێم نه‌ك له‌به‌رژه‌وه‌ندی كورد دانیه‌، به‌ڵكو رێك رێكه‌وتنێكه‌ له‌نێوان ئه‌مریكاو توركیاو له‌مه‌دا ئه‌مریكا كار له‌سه‌ر هێنانه‌دی چه‌ند خاڵێكی ستراتیژی ده‌كات: 1. دوورخستنه‌وه‌ی توركیا له‌ روسیا، كه‌ خه‌ریكه‌ به‌ كه‌ناره‌كانی ده‌ریای سپی ناوه‌ڕاست له‌ سوریا ناوه‌ستێت و خۆی بۆ رۆژهه‌ڵاتی فوراتیش، واته‌ رۆژئاوای كوردستانیش، ئه‌وبه‌شه‌ی له‌ده‌ست كورد ماوه‌ ئاماده‌كات، روسیا خه‌ریكه‌ له‌ لیبیاو میسرو ئه‌فغانستانیش پێگه‌ی ئه‌مریكا له‌ق ده‌كات، ئه‌مه‌ یه‌كێكه‌ له‌ هۆكاره‌كانی رێكه‌وتنی ئه‌مریكا له‌گه‌ڵ بزووتنه‌وه‌ی تاڵیبان له‌ ئه‌فغانستان و سه‌رله‌نوێ به‌كارهێنانه‌وه‌ی هیزه‌ ئیسلامیه‌ توندڕه‌وه‌كان دژی روسیا، وه‌ك ئه‌وه‌ی له‌ كۆتاییه‌كانی سه‌ده‌ی بیسته‌م و له‌سه‌رده‌می سۆڤیه‌ت روویدا. 2. ئه‌و سازشكردنه‌ به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌یه‌، كه‌ نیوه‌ی هه‌رێمی كوردستان بداته‌ توركیا و ده‌ستی ئه‌و وڵاته‌ واڵا بكات بۆ لێدانی پارتی كرێكارانی كوردستان، ئه‌گه‌ر كه‌سێك هه‌بێت وابزانێت فڕۆكه‌كانی توركیا به‌ بێ هه‌ماهه‌نگی ئه‌مریكا ده‌توانن بێنه‌ ناو ئێراق و به‌وشێوه‌یه‌یه‌ بۆردومانی چیاكانی كوردستان و كه‌مپێكی ئاواره‌كان بكه‌ن، كه‌ له‌ژێر سه‌رپه‌رشتی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان و له‌ چوارچێوه‌ی ده‌وڵه‌تێكی خاوه‌ن سه‌روه‌ریه‌، ساویلكه‌ییه‌، دیاره‌ ده‌وڵه‌تی سێبه‌ری ئێراقیش له‌مه‌دا هاوبه‌شه‌و رۆلی گه‌وره‌ ده‌گێڕێت، بۆیه‌ ئه‌گه‌ر وا هه‌ست بكه‌ین ئێران و ئێراق زانیاریان نیه‌و به‌شێك نین له‌و گه‌مه‌ قێزه‌ونه‌، ئه‌مه‌ ساویلكه‌ییه‌و تینه‌گه‌یشتنه‌ له‌ دۆخه‌كه‌و له‌و مه‌ترسیه‌ جدیانه‌ی ئه‌مڕۆ به‌رۆكی كوردی گرتووه‌!. شایه‌نی ئاماژه‌ پێكردنه‌ ئه‌م رێككه‌وتنانه‌ دوای ئه‌وه‌ دێت، كه‌ به‌ناوی ئازادی مافی مرۆڤ و رێزگرتن له‌ مافی په‌ناهه‌نده‌كان پڕۆسه‌یه‌كی ته‌عریبی گه‌وره‌ له‌و هه‌رێمه‌ به‌ڕێوه‌ چووه‌، دیاره‌ ئه‌مه‌ش مۆركی رێكه‌وتنی توركی – ئێراقی پێوه‌ دیاره‌ بۆ گۆڕینی دیمۆگرافیای ئه‌و هه‌رێمه‌، ئه‌وه‌ هه‌مان ئه‌و گۆڕانكارانه‌یه‌، كه‌ توركیا له‌ رێگای هێزی سه‌ربازیه‌وه‌ له‌ رۆژئاوای كوردستان ئه‌نجامی ده‌دات، بۆیه‌ شكستی كورد له‌و قۆناغه‌ی ئێستادا به‌ ته‌نیا شكستێكی سه‌ربازی سیاسی نابێت وه‌ك ئه‌و شكستانه‌ی له‌ رابردوودا روویداوه‌، به‌ڵكو له ‌ده‌ستدانی یه‌كجاره‌كی زۆر به‌شی گرنگی كوردستان ده‌بێت. ئه‌گه‌ر له‌ رابردوودا، ده‌وڵه‌ته‌ داگیركه‌ره‌كان سیاسه‌تی گۆڕینی دیمۆگرافیای نه‌رم و نیان و له‌ به‌ره‌ی پێشه‌وه‌یان په‌یڕه‌و كردبێت، واته‌ له‌و سنووره‌ دیمۆگرافییه‌ی له‌نێوان سه‌نته‌رو خاكی كوردستان هه‌بووه‌، ئه‌وا له ئێستادا له‌ قووڵایی كوردستان و له‌سه‌ر سنووره‌كانه‌وه‌ ده‌ستیانپێكردووه‌، كه‌ به‌داخه‌وه‌ ئه‌مه‌ش واتای هه‌لته‌كاندنی كوردستانه‌ له‌ناوه‌وه‌و دابه‌شكردنیه‌تی له‌سه‌ر بنه‌مایه‌كی دیمۆگرافی!. كه‌واته‌ ئه‌مریكا بۆ مانه‌وه‌ی له‌ناوچه‌كه‌ پێده‌چێت به‌هه‌موو مه‌رجه‌كانی توركیا رازی بووبێت، ئه‌گه‌ر بیربكه‌ینه‌وه‌، وه‌ك ئه‌وه‌ی به‌ناو سیاسه‌تمه‌داران و میدیاكانی كوردی ده‌هۆڵی بۆ ده‌كوتن، كه‌ ئه‌مریكا زه‌مینه‌ خۆشده‌كات بۆ لێدانی ئێران، به‌راستی له‌ وه‌همێكی گه‌وره‌دا ده‌ژین، گه‌مه‌ كردن له‌سه‌ر سیاسه‌تی دروستكردنی ململانێ له‌نێوان هه‌ردوو ئیمپراتۆریای سه‌فه‌وی و عوسمانی نوێ، وه‌ك ئه‌وه‌ی به‌درێژایی نزیكه‌ی چوار سه‌ده‌ روویدا، ته‌نیا وه‌همێكی گه‌وره‌یه‌، چونكه‌ ئێستا لاوازبوونی ئێران، ده‌بێته‌ هۆی تێكچوونی هاوسه‌نگی جیۆپۆله‌تیكی نێوان روسیاو توركیا، ئه‌مه‌ش وا ده‌كات روسیاو توركیا هه‌رگیز رێگا به‌وه‌ نه‌ده‌ن و توركیا هه‌رگیز پاڵپشتی ئه‌مریكا نه‌كات له‌ لێدانی ئێران، بۆیه‌ ئێرانیش به‌شێكه‌ له‌و گه‌مه‌ سیاسیه‌و له ‌هه‌موو ئه‌و شتانه‌ ئاگاداره‌و به‌شداره‌، كه‌ له‌ناوچه‌كه‌دا ده‌گوزه‌رێت، رووداوه‌كانی زینی وه‌رتێ، كه‌ واتای په‌ڕینه‌وه‌ی هه‌ژموونی توركیایه‌ بۆناوچه‌ی هه‌ژموونی ئێران، به‌ بێ ره‌زامه‌ندی ئێران ، كه‌ به‌شێكه‌ له‌ هاوپه‌یمانیه‌تی سێلایه‌نه‌، به‌ ئاسانی مه‌یسه‌ر نابێت!. كه‌واته‌ لاوازترین خاڵ له‌و هاوكێشه‌یه‌، كه‌ له‌په‌رته‌وازه‌یی ده‌ژی و نه‌یتوانیوه‌ خۆی رێكبخاته‌وه‌، كورده‌، بۆیه‌ سیناریۆیه‌كان به‌روونی دیاره‌، كه‌ هه‌موو سازشه‌كان له‌سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی كورده‌،‌ به‌داخه‌وه‌ هێزه‌ كوردیه‌كانیش، یاخود ئه‌وانه‌ی، كه‌ به‌ناوی ئه‌و هێزه‌ كوردیانه‌وه‌ بازرگانی ده‌كه‌ن، خۆیان وه‌ك به‌شێكن له‌و گه‌مه‌یه‌ و به‌ناوی بزووتنه‌وه‌ی رزگاریخوازی كورده‌وه‌ به‌كارده‌هێنرێن. به‌كورتی هاوسه‌نگی هێز له‌ناوچه‌كه‌ گۆڕاوه‌ خه‌ریكه‌ له‌سه‌ر حیسابی كورد داده‌ڕێژرێته‌وه‌، بۆیه‌ ده‌بێت به‌هه‌ر شێوه‌یه‌ك بێت كورد خۆی له‌و شه‌ڕه‌ رزگار بكات و رێگا له‌به‌رپابوونی بگرێت، له‌ژێر هه‌ر بیانو و بیانگه‌یه‌ك بێت، نابێت كوردستان بكرێته‌ گۆڕه‌پانی ئه‌و شه‌ڕه‌ی چه‌ندین ساڵه‌ زه‌مینه‌ سازی بۆ ده‌كرێت. ده‌بێت كورد هه‌وڵبدات به‌ زووترین كات ناوماڵی خۆی رێكبخاته‌وه‌، نابێت چیتر خه‌ڵكی كوردستان له‌و گه‌مه‌ سیاسیه‌ قێزه‌ونه‌ ته‌نیا وه‌ك ره‌خنه‌گرو ته‌ماشاكه‌ر بمێنێته‌وه‌.

 ئاسۆ حاجی ئەو ئاڵۆزیەی گروپێکی ناو یەکێتی دروستی کردووە دوو ئامانجی هەیە یەکەمیان پەیوەندی بەناوخۆیی یەکێتیەوە هەیە بۆ زیاتر خۆ سەپاندن و بەهێزکردنی ئەو گروپە بە سەرۆکایەتی لاهور جەنگی لە سەر حیسابی لاوازکردنی کوڕەکانی مام جەلال بە تایبەتی قوباد تاڵەبانی کە سەرۆکایەتی تیمی یەکێتی دەکات لە ناو حکومەتی هەرێمی کوردستاندا،ئامانجی دووەمیشیان لادانی سەرنجی خەڵکە لەسەر ئەو کەتنەی ئەو گروپەکە کردی لە رادەستکردنەوەی تێکۆشەرێکی رۆژهەڵات بە کۆماری ئیسلامی ئێران،شاردنەوەی هەردوکیشیان لە پەنای قوڵکردنەوەی ململانێ لەگەڵ پارتی ناونیشانێکی داتاشراوە و چەند بارەیە،چوونی هێزێکی پێشمەرگە بۆ زینی وەرتێ پەیوەندی بە پارتیەوە نیە چونکە ئەو کارە بە سەرپەرشتی قوباد تاڵەبانی کراوە کە سەرۆکی لێژنەی بەرەنگاربوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنایە و بە بڕیاری وەزیری پێشمەرگەش بووە لە ئەندامی سەرکردایەتی یەکێتیە،پرسی تەقینەوەی جەماوەری لە سەرتاسەری کوردستان بە رووی ئەو گروپەی ناو یەکێتی لە بەرامبەر رادەستکردنەوەی مستەفا سەلیمی پەرچەکردارێکی جەماوەری بوو و پەیوەندی بە هیچ حیزب و لایەنێک نەبووە. هێنانە گۆڕی پرسی پشت گوێ خستنی دەڤەری سلێمانی و جیاکردنەوەی لە شارەکانی دیکە لە قەوانێکی کۆن و سواو زیاتر نیە و بە گوێرەی زانیاریەکانی من پارەی تەرخانکراو بۆ ئەو دەڤەرە لەوانەی دیکە زیاتر نەبێت کەمتر نیە و حکومەتی هەرێم کار بۆ کاڵکردنەوەی ئەو بیرە نەزۆکەی شارچیەیی و ناوچەگەری دەکات کە خزمەت بە پرسە نەتەوەیی و نیشتیمانیەکان ناکات. بەهانەی یەکێتی بۆ خۆ دزینەوە لەو بەرپرسیارەتیە مێژوویەی هاوشان لەگەڵ هەردوو هێزە سەرەکیە پێکهێنەرەکەی حکومەتی هەرێمی کوردستان دەکەوێتە سەر شانی لێدانەوەی قەوانی"ئێمە لە حکومەت بەشدارین و هاوبەش نین" بە نیەتەی خۆیان وەک پاڵەوان و سەرکەوتوو بە خەڵک بناسێن و هەموو کێماسیەکانیش بۆ لایەنەکانی دیکە بەجؽبهێلن. لە نزیکەی سی ساڵی رابردوو یەکێتی لە هەموو هەڵبژاردنەکان لە یەکەمینیەوە لە ساڵی ١٩٩٢ تا دواهەمینی لە ساڵی ٢٠١٩ یان دەنگی دووەم یاخود سێیەمی بەدەستهێناوە بەڵام هەرگیز ملی بۆ ئەو ئەنجامانە نەداوە و بەردەوام جەختی لەوە کردۆتەوە کە یەکێتی یەک کورسی هەبێ یان سەت ، دەبێ لە حوکم و بەڕێوەبردنی کوردستان هاوبەش بێت و هەرواش بووە،لە ساڵی ١٩٩٢ یەکێتی لە بەرامبەر پارتی بە جیاوازی دوو کورسی دۆڕاندی کە دەبوا پارتی حکومەت پێکبهێنێ و یەکێتیش ببێتە ئۆپۆزسیۆن، بەڵام لە جیاتی ئەوە ، یەکێتی هەڕەشەی هەڵگیرسانی شەڕی ناوخۆی کرد و پارتی بۆ دروست نەبوونی شەڕ لە کورسیەکی خۆی بۆ یەکێتی خۆش بوو و مۆدێلی پەنجا بە پەنجا کە ئێستاش گەلی هەرێمی کوردستان باجی دەرهاوێشتە خراپەکانی دەدا داهێنانی یەکێتیە. ئێستا دوای تێپەڕبوونی بیست و حەوت ساڵ و لە دۆخێکی وا هەستیار و چارەنووسسازدا کە هەموو جیهان بە دەست ڤایرۆسی کۆرۆناوە دەناڵێنێ و دابەزینی لەناکاو و زۆری نرخی نەوت هەڕەشە لە ئابوری جیهان دەکا و خەریکە توشی قەیرانێکی گەورە و جدی بکات،یەػێتی لە جیاتی ئەوەی وەک چۆن لە بردنی نزیکەی نیوەی بودجە و داهاتی حکومەت هاوکار و هاوبەش بێت لە تێپەڕاندنی ئەو قەیرانە،هەموو هەوڵێکی بۆ ئەوەیە چۆن لە سەر حیسابی ژیان و چارەنووسی خەڵک دەسکەوتێکی حیزبی و لە ناو حیزبەکەشیدا دەسکەوتێکی شەخسی و تاقمێک قازانج بکات کە هەموو ئامانجەکەش لێی خۆ بە پاڵەوان کردنی کەسێک یان چەند کەسێکن کە رۆژێک بەشێک نەبووینە لە چەرمەسەری و نەهامەتیەکانی ئەو میللەتە بەڵکو کەسانێکن بچووکترین دەرفەتیان بۆ دروست بووبێت ئەوە میللەتیان بە خاکەوە فرۆشتووە. یەکێتی کە باس لەوە دەکا هاوبەشی حکومەت نیە و تەنها بەشدارە، لە جیاتی ئەوەی هەڵوێستی کشانەوە بێت لە حکومەت و چۆلکردنی گۆڕەپانەکە بێت بۆ لایەنەکانی دیکە تا کاربکەن و کارنامەی خۆیان جێبەجێ بکەن،لەلایەک بە جولاندنی هێز هەڕەشەی دروست کردنەوەی شەڕی براکوژی دەکا،لەلایەکی دیکەشەوە خەڵک هاندەدات کە پابەند نەبن بە بڕیار و رێنوماییەکانی حکومەت بەبێ گوێدان بەوەی کە خەڵک توشی کۆرۆنا دەبێ و ژیانیان دەکەوێتە مەترسی،تەنها لە پێناو ئەوەی کەسێکێکی هەڵتۆقیو و دەرهاویشتەی سەفقەیەکی خیانەتکارانە وەک پاڵەوان خۆی نمایش بکا. لە سەروبەندی پێکهێنانی کابینەی نۆیەم پارتی کە هێزی براوە و یەکەمی هەڵبژاردن بوو یەکێتی خستە بەردەم بژاری بەشداریکردن یان نەکردن لەو کابینەیەدا چونکە پارتی و بزووتنەوەی گۆڕان لەگەڵ هێزەکانی دیکە بە ئاسانی و بەبێ گرفت دەیانتوانی کابینەکە پێکبهێنن و یەکێتیش دەیتوانی ببێتە هێزێکی ئۆپۆزسیۆن و کاری سیاسی خۆی بکات،یەکێتی رایگەیاند کە بەشداری حکومەت دەبێ و بەبێ یەکێتی ناتواندرێ حکومەت پێکبهێندرێ،هەموو ئەو لێدوانانەشی هەڕەشە بوون بۆ سەر بارودۆخی سەقامگیر و ئەمنیەتی خەڵکی کوردستان،لەو رووەوە پەیامەکەی یەکێتی ئاشکرا بوو کە "ئەگەر یاری نەکەم یاریگاکە تێکدەدەم". یەکێتی بەشداری یاریەکە بوو و تیمەکەی لە حکومەت هاوبەشی هەموو کار و بڕیارێکن و بەشێکی سەرەکی جێبەجێکردنی ئەو کارنامەیەن کە هەرسێ لایەنی سەرەکی پؽکهێنەری حکومەت پارتی،یەکێتی و گۆڕان پێکەوە دایانڕشتووە و دەنگیان لەسەر داوە و لەوەتەی ئەو کابینەیە دەست بەکاربووە تەنانەت یەک بڕیاریش بەبێ بەشداری و راوێژی هەموو لایەنەکان نەدراوە. ئێستا کە یەکێتی کە دەبینی خەڵک رووبەڕووی دۆخێکی تەنگ و کێشەیەکی گەورەی تەندروستی دەبنەوە کە کاریگەری لەسەر هەموو بوارەکانی ژیان بە توندی دروست کردووە،خۆی لە خەڵک و پێداویستیەکانیان دوور دەخاتەوە و لە جیاتی کردار دەست بۆ هەندێک دەستەواژەی بەتاڵ دەباتەوە کە پێشتر تاقیکراونەتەوە و لە ختوکەدانی هەست و سۆزی خەڵک فەشەلیان هێناوە،بە دڵنیایەوە ئەوجارەش فەشەل دەهێنەوە،چونکە ئەو کەرستانەی ئێستا لەبەر دەستی ئەو کەسانەن کە خەون بە لەناوبردنی ئەزموون و قەوارەی دەستووری هەرێمی کوردستان دەبینن لەو کەرستانە ناکاریگەرترن کە لە سەردەمی فرۆشنی کەرکوک وەدەستیان هێناوە.

فه‌رهاد حه‌مزه‌     بۆ یه‌كه‌م جار له‌ مێژوودا نه‌وت وه‌ك چه‌كێكی سیاسی له‌ جه‌نگی ئۆكتۆبه‌ری ساڵی 1973 نێوان عه‌ره‌ب و ئیسرائیل به‌كارهات ، له‌و كاته‌وه‌ تا ساڵی 2017 هه‌رچی داڕمانی نرخی نه‌وت هه‌بووه‌ هه‌مووی فاكته‌ری سیاسی ڕۆڵی باڵای هه‌بووه‌ و ئه‌مریكا ویستوویه‌تی زیانی ئابووری گه‌وره‌ به‌ نه‌یاره‌كانی وه‌ك روسیا و ئێران بگه‌یه‌نێت خۆشی له‌و لاوه‌ عه‌مباره‌ ستراتیجییه‌كانی له‌ نه‌وتی هه‌رزان پڕ ده‌كرد چونكه‌ ئه‌مریكا خاوه‌ن به‌رهه‌مێكی نه‌وتی كه‌م بوو له‌ چاو پێویستییه‌كانی ، زیاتر په‌نای بۆ بازاڕی جیهانی ده‌برد . به‌ڵام له‌ ساڵی 2017 به‌ دواوه‌ نه‌وتی به‌ردین (النفط الصخری-shale oil ) هاتۆته‌ مه‌یدان و بڕی به‌رهه‌م هاتووی ڕۆژ به‌ ڕۆژ زیاد ده‌كات ئێستا كۆی به‌رهه‌می نه‌وتی ئه‌مریكا ده‌گاته‌ 10 ملیۆن به‌رمیل له‌ ڕۆژێكدا كه‌ ئه‌مه‌ وایكردووه‌ ئه‌مریكا له‌ وڵاتێكی به‌كاربه‌ره‌وه‌ ببێته‌ وڵاتێكی به‌رهه‌م هێن . ئه‌و ڕق به‌ ڕقێیه‌ی ئه‌م دواییه‌ی نێوان روسیا و سعودیه‌ داڕمانێكی مێژوویی نرخی نه‌وتی لێكه‌وته‌وه‌ به‌ جۆرێك ئێشه‌كه‌ی گه‌یشته‌ سه‌ر كۆمپانیا ئه‌مریكییه‌كان و هه‌ندێكیانی مایه‌ پووچ كرد، هه‌ر بۆیه‌ ئیداره‌ی ئه‌مریكا به‌ گورجی كه‌وتنه‌ خۆیان بۆ چاره‌سه‌ری دۆخه‌كه‌ ، په‌یوه‌ندی به‌ردوامیان به‌ لایه‌نه‌ په‌یوه‌ندی داره‌كانه‌وه‌ كرد تا له‌ ڕۆژی 10 ی نیساندا هه‌موو لایه‌ك ڕێككه‌وتن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی هه‌ر یه‌ك له‌ وڵاتانی ئۆپك و روسیا 10 ملیۆن به‌رمیلی ڕۆژانه‌ كه‌م بكه‌نه‌وه‌ ئه‌مریكا و چه‌ند وڵاتێكیش 5 ملیۆن به‌رمیل . ئه‌گه‌ر له‌ هه‌ریه‌ك له‌م سێ‌ ده‌وڵه‌ته‌ (ئه‌مریكا – روسیا – سعودیه‌) بپرسین كێ‌ براوه‌ بوو كێ‌ دۆڕاو . سعودیه‌ خۆی به‌ سه‌ركه‌وتوو ئه‌زانێ‌ چونكه‌ به‌رهه‌می نه‌وتی به‌ روسیا داگرت كه‌ پێشتر ئاماده‌ نه‌بوو ئه‌و كاره‌ بكات ، روسیاش خۆی به‌ براوه‌ ئه‌زانێت ده‌ڵێت توانیم بڕی به‌رهه‌مهێنانی كارگه‌ ئه‌مریكییه‌كان كه‌م بكه‌مه‌وه‌ ، ئه‌مریكاش خۆی له‌وان به‌ كه‌متر نازانێت چونكه‌ به‌ قه‌ناعه‌تی خۆی توانی پیشه‌سازی نه‌وتی ئه‌مریكی له‌ مایه‌پووچ بوون بپارێزێت . به‌ڵام له‌ ڕاستیدا هه‌ر سێ‌ لایه‌ن به‌ دۆڕاو ده‌ژمێردرێن چونكه‌ زه‌برێكی ئابووری گه‌وره‌یان به‌ركه‌وت ، براوه‌ی مه‌یدانه‌كه‌ وڵاتانی به‌كاربه‌ری نه‌وت بوون وه‌ك چین ، به‌ گوێره‌ی هه‌واڵه‌كان له‌ ماوه‌ی شكانی نرخی نه‌وتدا هاورده‌ی چین له‌ نه‌وت به‌ ڕێژه‌ی 4,5% زیادی كردووه‌ . هه‌رچه‌نده‌ له‌ هیچ قۆناغێكی مێژوویدا ڕێكخراوی ئۆپك به‌و بڕه‌ نه‌وتی كه‌م نه‌كردۆته‌وه‌ به‌ڵام ئاماژه‌كان پێمان ده‌ڵێن ئه‌م هه‌نگاوه‌ش بۆ ئه‌مساڵ له‌ نرخی نه‌وت ئه‌وه‌نده‌ به‌رزناكاته‌وه‌ چونكه‌ فاكته‌ره‌كانی شكانی بازاڕی نه‌وت وه‌ك خۆی ماوه‌ته‌وه‌ . كۆمپانیای نه‌وتی باكوور

پەیكار عوسمان  "پارتی و یەکێتی" یەك شتەو دوو شت نین. گەمژانەترین تێگەیشتن لە پارتی و یەکێتی، ئەوەیە کە لایەکی ئەم شتەت لێببێ بە شتێکی تر! ئەم شتە یەك شتەو لە هەر لایەکیدابیت، لە هەمان شتدایت. بۆئەوەشی لەم ئاردە پاکبیتەوە، ئەبێ خۆت لە هەمووی بتەکێنیت، نەك لە بەشێکی. یەعنی هەرئەونە بەس نیە کە پارتی نەبیت، ئەبێ پارتی و یەکێتیش نەبیت. هەرئەونە بەس نیە کە یەکێتی نەبیت، ئەبێ یەکێتی و پارتیش نەبیت. بەڵام هەرئەونەش بەس نیەو ئەبێ وا خۆت بتەکەێنیت، کە هیچ شتێك نەتباتەوە سەر پارتی و یەکێتی، تەنانەت دژایەتییەکەشیان! ئاخر دژایەتی پارتی و یەکێتی، فۆڕمێکی تری مانەوەیە لە پارتی و یەکێتیدا، وەکچۆن دژایەتی دین فۆڕمێکی تری مانەوەیە لە دیندا. کە تۆ دژی پارتی و یەکێتیت و ئەمەت لا "ئامانجە". ئیتر یان ئەبیت بە مینی حیزبێکی هاوشێوەی پارتی و یەکێتی. یان ئەبی بە کەسێکی جنێوفرۆش کە ئیشوکارت هەر جنێودانە بە پارتی و یەکێتی. دەی ئەمانەش هەر فەسادو ستەمکارین و ئێمەش ئەبێ دژی خودی فەسادو ستەمکاریی بین، نەك دژی پارتی و یەکێتی و هەر شتێکی تر. ئێمە ئەبێ دژی پارتی و یەکێتی و هەرشتێكبین لە فەسادو ستەمکارییدا، نەك لە خودی خۆیاندا. ئەگەر لە فەسادو ستەمکاریدا دژی شتێك بیت، ئیتر خۆت نابیتەوە بەو شتەو بە فاسدو ستەمکار. بەڵام ئەگەر دژایەتی پارتی و یەکێتی ئامانج بێت، ئیتر گرنگ نیە تۆ خۆت چیت، گرنگ ئەوەیە دژی پارتی و یەکێتی بیت. لێرەشەوە گەندەڵەکانی ترو پارتی و یەکێتییەکانی تر دروست ئەبن، وەكئەوەی کە هەن! پارتی و یەکێتی، هێڵی فەسادن، بەڵام دژەکانیشیان، فەسادی تەریبن. چونکە هەموو سیاسەتیان کورتکردەوە لە دژایەتی پارتی و یەکێتیدا، نەك لە خودی سیاسەت و لە دژایەتی فەسادو ستەمکاریدا! ئەوەی کە دژایەتی پارتی ئامانجەکەبێت، یەکێتی بەرهەمهێنا کە پارتییەکی ترە. ئەوەشی کە دژایەتی "پارتی و یەکێتی" ئامانجبێ، گۆڕان و نەوەی نوێ ی بەرهەمهێنا، کە فۆڕمێکی تری پارتی و یەکێتین. ئێمە هێڵێکمان هەیە کە سیاسەتی یەکسان کردوە بە دژایەتی پارتی. هێڵێکی ترمان هەیە، کە تۆزێ بازنەکە فراوانتر ئەکاو سیاسەت یەکسان ئەکا بە دژایەتی "پارتی و یەکێتی"هەردوکیان. هەردو هێڵەکەش هیچی لەپارتی و یەکێتی کەم نەکردو پارتی و یەکێتییەکانی تریشی بۆ دروستکردین! ئەبێ سیاسەت بەرینەوە بۆ ئەو خاڵەی کە (موجەڕەد دژایەتی شتێك، ناکاتە شتێکی تر.) ئەشێ هەر ئەوبیت و دژیشی بیت. ئەشێ دژیشی بیت و هەر ئەوبیت. وەك یەکێتی کە دژی پارتیەو خۆی پارتییەکی ترە. وەك ئەوانەی کە دژی پارتی و یەکێتین و خۆیان نوسخەکانی تری پارتی و یەکێتین. یان وەك ئەو هەموو گەندەڵەی کە دژی گەندەڵیین! سەرەتای ڕاستەقینەی سیاسەت، ئەوەنیە کە ئەو چیە. ئەوەیە کە تۆ خۆت چیت. ئەوەی کە لەوەوە دەسپێئەکا، کۆمەڵێ نوسخەی تری ئەو دروستئەکاتەوە. وەك ئەو هەموو نوسخەیەی پارتی کە هەمانە. ئەوەشی کە لە خۆتەوە دەسپێبکات، شتێکی جیاواز لەو "لە پارتی" بەرهەمئەهێنێ کە هێشتا نیمانە! عەقڵی سیاسی ئێمە نەخۆشە، چونکە لەسەر بنەمای ئەوی شەیتان دامەزراوە. بۆئەوەی چاکبێتەوە، ئەبێ لە ئەوەڵەوە سیاسەت لەسەر بنەمای "منی چی" دەستپێبکەینەوە. نێوانی "فاشیزم و یەکترقبوڵکردن" تاڵە موویەکەو بابەتی هەردوکیان ئەوە. بەڵام لە یەکەمدا "ئەو" بۆ سڕینەوەو لە دووەمدا "ئەو" بۆ پێکەوەژیان. تۆ ناتوانی ئەو قبوڵبکەیت، ئەگەر سیاسەت لە شەیتاندنی ئەوەوە دەستپێبکەیت. ئەبێ سیاسەت لەخۆتەوە دەستپێبکەیت و نەیەڵی "تۆ" ببیتە کەرەستەی شەیتاندنی "ئەو". لەسەرەتاوە پارتی خۆی داهێنەری تێزی ئەوی شەیتانەو دەرەوەی خۆی ئەکات بە شەیتان. ئینجا خەتی جەلالی و یەکێتی، بەهەمان چەك لە پارتی ئەدەن و سیاسەت یەکسان ئەکەن بە دژایەتی پارتی و بنەماڵەی بەرزانی. دواتر گۆڕان دێ و بە هەمان چەك لە یەکێتی ئەداو دواتریش نەوەی نوێ بە هەمان چەك لە گۆڕان ئەداو لەکۆتاییشدا یەکێتی خۆی چەكەکە هەڵئەگرێتەوەو سیحری دژەپارتییەکانی پێ بەتاڵئەکاتەوە! هەڵەیە موعارەزوبوون کورتکەیتەوە لە قەناتێکی خەبەریدا. ئاخر ئەوکات، دەسەڵات قەناتێکی باشتر دروستئەکاو ئەوەی تۆ بازاڕی نامێنێ و ناچارئەبی دایخەیت. هەڵەیە ڕۆشنبیرو میدیای سێبەری خۆت، ناوبنێ ی میدیای ئازادو ڕۆشنبیری سەربەخۆ. چونکە ئەویش ئەتوانێ هەمان یاری بکاو سێبەری خۆی دروستبکات. یان ئەسڵەن خۆی عەزێت ناداو هەر سێبەرەکانی تۆ ئەکڕێتەوە! هەڵەیە دژایەتی گەندەڵی، کورتکەیتەوە لە دژایەتی پارتیدا، چونکە ئەمە کارێکی هێندە هیچە، تەنانەت بە یەکێتیش ئەکرێ، کە ئەو خۆی پارتییەکەی ترو گەندەڵێکی ترە! هەڵەیە ئازادیخوازی و بوێری و ئەمشتانە، کورتکەیتەوە لە جنێودان بە پارتی و یەکێتیدا. چونکە ئەوکات، ئیتر پارتی و یەکێتی خۆیان جنێوەکان بە یەکتر ئەدەن و ئەو چەکەشت بەدەستەوە نامێنێ و ئیفلاس ئەکەیت! پارتی و یەکێتی هەرئەوەن کە هەن، هەر چەتەو مافیان و لەوە زیاتر نین. بەڵام سیاسەت هەر دژایەتی ئەوان نیەو زیاترە لەوە. ئاخر ئەگەر سیاسەت هەر ئەونەبێت، ئیتر لە شوێنێکدا ئەوان خۆیان، دژایەتییەکەی خۆیان ئەکەن و تۆش دەسبەتاڵ ئەمێنیتەوە! پارتی و یەکێتی بەو هەموو پۆخڵەواتەوە، هەر نیوەی سیاسەتیان ناشرینکرد. نیوەکەی تری سیاسەت ئەوانە ناشرینیان کرد، کە سیاسەتیان یەکسانکرد بە جوێندان بە پارتی و یەکێتی! پارتی و یەکێتی چەتەی سیاسین و نوقتە. بەڵام بەرگری ئەوەنیە کە شەوو ڕۆژ پێیان بڵێین چەتە. ئاخر ئەوە دە ساڵ زیاترە، ئێمە خەریکی ئەوەین، چیمان کردوە جگە لەوەی چەتەکانی تریشمان ئیزافەکرد، بۆ چەتەیی پارتی و یەکێتی؟ لەڕاستیدا پارتی و یەکێتی، هەر ئەو بەشەی کۆمەڵگایان خەسارنەکردوە، کە کۆیلەو گیرۆدەی پارتی و یەکێتین. بەڵکو بەشێکی تریشیان خەسارکردوە، کە کۆیلەو گیرۆدەی دژایەتی پارتی و یەکێتین! ئاخر موجەب و سالبی شتێك، دوو سەری هەمان شتەو کاتێ تۆ لە موجەبی شتێکەوە ئەچیتە سالبەکەی، هێشتا هەر لە هەمان شتدایت، ئەگەرچی وائەزانی تێتپەڕاندوە! با بپرسین ئەم هەموو دژەپارتییە، بۆچی خۆشیان کۆپی پارتین، یان دواجار ئەبنەوە بە پارتی؟ وەڵامەکەی زۆر سادەیە: چونکە دژی شتێك شتێکی تر نیەو دەرکەوتەیەکی تری هەمان شتە! شتێکی ترو جیاواز ئەوەیە کە لە بوونەوە سەربەخۆیەو بوونەکەی لەسەر دژایەتی و کاردانەوەی شتێك دانەمەزراوە. یەعنی واز لە چەلەحانێ ی پارتی و یەکێتی بێنە. ئەوە شەڕێکە تەنیا باڵانسی خۆیانی پێئەکەن و خۆیانی پێ قەڵەوئەکەن لەسەر حسابی تۆ. بەهەمان شێوە، واز لە چەلەحانێ ی موعارەزەو دەسەڵات و دژایەتی پارتی و یەکێتیش بێنە. ئەوەش هەر جۆرێکی ترە لە باڵانس و هەنێکی تر نانی لەسەر ئەخۆن و هیچ پەیوەندی بە نانی منو تۆوە نیە! هەبوو هونەرەکەی هەر ئەوەبوو کە لەسەر شاشە جنێوی بە پارتی و یەکێتی ئەدا. ئێستا پەرلەمانتارەو بە تورەکە پارە وەرگرێ. تۆ واتئەزانی ئەو پاڵەوانەو شتێکی موهیمی بۆکردویت، لەکاتێکا ئەو هەر ئەوەی کردوە، کە ئێستا کادرانی پارتی و یەکێتی، خۆیان بەیەکی ئەکەن! دەی ئەگەر ئەوە پێوەری پاڵەوانێتی بێت، کەواتە ئەم دەمشڕانەی پارتی و یەکێتیش، هەریەکەو پاڵەوانێکن! کاتێ حیزبەکان بۆ گەمژەکردنی تۆو بە پارەی خۆت، دەیان کەناڵت بۆ دروستئەکەن. تۆ ناتوانی ئەم کەناڵانە داخەیت و پارەکەی بگەڕێنیتەوە بۆ خزمەتی گشتی. بەڵام خۆ ئەتوانی سەیریان نەکەیت و بە فیکەیان هەڵنەپەڕیت! کاتێ حیزب بە پارەی تۆ، سەدان "پەیج" بۆ فیتنەچێتی و بۆ شەڕی خۆیان دورستئەکەن. تۆ ناتوانی ئەمانە داخەیت و پارەکە بگەڕێنیتەوە بۆ گیرفانی گشتی. بەڵام ئەتوانی بە ئەنلایکێك سیحرو کاریگەرییان بەتاڵبکەیتەوە! کاتێ هەنێ کەس، نەخۆشن و لەڕێگەی بەرهەمهێنانی ڕق و جوێنەوە هەن، "کە ئەوە خراپترین فۆڕمی بوونە". تۆ ئەنفرێندو ئەنفۆڵۆیان بکە، با تۆش توش نەبیت، چونکە ئەوە نەخۆشییەکی گوازەرەوەیە! ئیهمالیانکە با ئەوانیش چاكببنەوە، چونکە ئەو نەخۆشییە بەس ئەو چارەسەرەی هەیە! ئێمە کە خەمی چاکسازیمان هەیە، با لەخۆمانەوە دەستپێبکەین و فەیسبوکەکەمان پاكبکەینەوە لە ئەکاونت و پەیجەکانی جوێن و ڕق و فیتنە. ئێمە کە ئیرادەو هەستی بەرگریمان هەیە بەرامبەر بە ستەم و فەساد. با شۆڕشی ئەنلایك دەستپێبکەین، بەرامبەر بە پەیجەکانی ستەم و فەساد. چارەسەری ئێمە تەنیا تێگەیشتنەو بۆئەوەی تێبگەین، ئەبێ لە شەپۆلەکانی ڕق دابەزین. ئاخر هیچ شتێك وەکو ڕق ناچێتەوە سەر جەهل و هیچ شتێك وەکو جەهل ناچێتەوە سەر ڕق! تۆڕی کۆمەڵایەتی کاریگەری گەورەی هەیە لە ئاڕاستەکردن و دروستکردنی ڕای گشتی. پارتی و یەکێتی و ئەوانیتریش، لە ڕێگەی پەیجی موخابەراتی و خەبەری فەیکەوە، کۆنترۆڵیان کردوەو بەردەوام شەپۆلی گێژکردن دروستئەکەن و هۆشی ئێمەی پێڕائەماڵن. جا تۆ لە دژەهێرشێکداو بە چەن کلیکێك، ئەتوانی ئەو پەیجانە ڕاماڵیت و دەرفەتی هۆشیاری بە خۆت بدەیتەوە. تێبینی: ١- مەبەستم ئەوەنیە ئەو پەیج و ئەکاونتانە بسڕینەوە کە فکری جیاواز لە فکری ئێمە بڵاو ئەکەنەوە. ئەمانە تەواو پێویستن بۆ کرانەوەو فرەیی و جیاوازیی و یەکترقبوڵکردن و پێکەوەژیان. تەنیا مەبەستم سڕینەوەی ئەوانەیە کە جوێن و ڕق و فیتنە بڵاوئەکەنەوەو ئاشتی کۆمەڵایەتی و ئارامیی دەروونیمان ئەشێوێنن. ٢- دووەم ئەگەر ئەکاونتی من بەنیسبەت تۆوە لەو بابەتەبوو، قەرزارمبی ئەگەر لەمنەوە دەستپێنەکەیت. چونکە من خاتری تۆ ناگرم و ڕەنگە لە تۆوە دەستپێبکەم! دواجار ئەزانی چی لێگەڕێ با شەڕی حیزبەکان، نانخۆرەکانی خۆیان بیکەن. ئەوە ئیشی خۆیانەو باری خۆیانە. بەڵام بۆ منو تۆ، بارەو کورتانیش.

زەبەنگ بەهادین  خاتونی راوێژكاری ئه‌لمانیا (ئه‌جیلا میركڵ) زۆر كارامانه‌ توانیویه‌تی سه‌رۆكایه‌تی وڵاتی ئه‌ڵمانیا بكات له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی كه‌ ئه‌ڵمانیا پێكهاتووه‌ له‌ 16 شازده‌ هه‌رێم ئه‌مه‌ پێی ده‌وترێت هونه‌ری به‌رێوه‌بردن وسه‌ركردایه‌تی سه‌ركه‌وتوو, كاتێك وشە‌ی سه‌رۆك ده‌درێته‌ پاڵ كه‌سێك ده‌بێت هه‌موو خه‌سڵه‌ته‌كانی سه‌رۆكی تێدا به‌دیبكرێت, یه‌كێك له‌گرنگترین خه‌سڵه‌ته‌كان یه‌كسانی بینین ویه‌كسانی مامه‌ڵه‌یه‌ له‌ به‌رێوه‌بردندا . له‌ ناو هه‌رێمی كوردوستانی باشوردا تا ئێستاش ساغ نه‌بۆته‌وه‌ ئایا حكومه‌تی مه‌رجعه‌ به‌سه‌رۆكایه‌تی به‌رێز (مسعود بارزانی) باوك, یان حكومه‌تی سه‌رۆكایه‌تییه‌ به‌سه‌رۆكایه‌تی برازا به‌رێز (نچیرقان بارزانی) سه‌رۆكی هه‌رێم, یاخود حكومه‌تی په‌رله‌مانیه‌ كه‌سه‌رۆك وه‌زیران ده‌سه‌لاتی به‌رێوه‌بردنی هه‌بێت له‌ژێر چاودێری په‌رله‌ماندا به‌سه‌رۆكایه‌تی به‌رێز (مسرور بارزانی) كوری گه‌وره‌, یاخود زیاتر حكومه‌تی حیزب وبنه‌ماڵه‌كانه‌. ئه‌مه‌ی ئه‌م چه‌ند رۆژه‌ ده‌گوزه‌رێ له‌هه‌رێمدا نه‌ك به‌ته‌نها ئێستا بگره‌ هه‌میشه‌ دوو ئیداره‌ی به‌روونی دیاره‌ له‌به‌رێوه‌بردن وئیداره‌دانی زۆنی زه‌رد وزۆنی سه‌وز كه‌چه‌ندێك زاڵه‌ به‌سه‌ر عه‌قلیه‌تی هه‌ردوو حیزبی ده‌سه‌ڵاتدار له‌ هه‌رێمی كوردوستان, به‌ڵام زۆر جار لەكاتی ته‌نگانه‌و گرفتەكاندا دوو ئیداره‌ی زیاتر‌ زه‌ق ده‌بێته‌وه‌ ئاماژه‌كانی روونتر ده‌خوێندرێنه‌وه‌، له‌سه‌ره‌تای په‌یدابوونی په‌تای كورونا ركابه‌ریه‌كی زه‌ق ده‌بینرێت له‌ نێوان ئیداره‌ی هه‌ولێر وئیداره‌ی سلێمانی ته‌نانه‌ت له‌ژماره‌ی توشبووان وله‌ ژماره‌ی چاكبوه‌كان له‌ژماره‌ی تێسته‌كان له‌ پێشكه‌شكردنی خزمه‌تگوزاریه‌كان, ته‌نانه‌ت له‌و یاسا ورێنمایانه‌ی ده‌رده‌كرێت له‌هه‌ردوولا. ئه‌وه‌ی كه‌زۆر روون وئاشكرایه‌ كه‌رتی ته‌ندروستی له‌سلێمانی زۆر باشتر ماوه‌ته‌وه‌ له‌ به‌رئه‌وه‌ی تا ئێستاش زۆرینه‌ی سێكته‌ره‌كان حكومین و نه‌كه‌وتونه‌ته‌ ده‌ست سه‌رمایه‌داران و كه‌رتی تایبه‌ت, هه‌رچی هه‌ولێره‌ بورای پزیشكی زۆرتر به‌ره‌و كه‌رتی تایبه‌ت رۆشتووه‌ كه‌ نه‌نگیه‌كانی ئه‌م جۆره‌ له‌كاتی نه‌هامه‌تیه‌ گه‌وره‌كاندا ده‌رده‌كه‌وێت, بۆیه‌ ده‌بینین سه‌ره‌رای هاوكاری كه‌می حكومه‌ت بۆ سیكته‌ری ته‌ندروستی سلێمانی له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا سلێمانی با‌شتر زاڵبووه‌ به‌سه‌ر كۆسپه‌كاندا و له‌ پێشتره‌ له‌ رێژه‌ی چاكبونه‌وه‌ی له‌ فایرۆسه‌كه‌, باشترین به‌ڵگه‌ش ئه‌و قسانه‌ی پارێزگار سلێمانیه‌ كه‌ وه‌ك دوا هاواره‌ بۆحكومه‌ت تا به‌هانایه‌نه‌وه‌ بێن, گه‌ر ئه‌و قسانه‌ی ئه‌و به‌رێزه‌ دوورن له‌ راستی فه‌رموو با وه‌زیری ناوخۆ ئیجرائاتی یاسایی بكات به‌رامبه‌ری ئه‌گه‌ر راستیشه‌ كه‌واته‌ بۆ ئه‌م جیاكاریه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ تۆخكردنه‌وه‌ی دوو ئیداری نیه‌؟ زینی وه‌رتێ، كه‌ركوك، مه‌خمور، دێگه‌ڵه‌، ئه‌مانه‌ ده‌بێت به‌رده‌وام ترسبن له‌ مێشكی خه‌ڵكدا بۆ زیندووبوونه‌وه‌ی دوو ئیداره‌ی, رۆژێك رێگه‌نادرێت غاز لێره‌وه‌ بروا رۆژێك رێگه‌نادرێت به‌نزین له‌وێوه‌ بێت  به‌رده‌وامی جیاوازی مامه‌ڵه‌ ده‌بینین, له‌هه‌ولێر وا بروا شه‌قامی 200 مه‌تریش ده‌ستپێده‌كات له‌ سلێمانی نه‌ك 100 مه‌تری بكره‌ حكومه‌ت ئاماده‌ی 75 مه‌تریش نیه‌ دروستبكات، بۆ كۆكردنه‌وه‌ی داهاتی ناوخۆ كاره‌كان به‌ زووی جێبه‌جێده‌كرێن به‌ڵام بۆ به‌خشینه‌كان زۆری ده‌وێ تا نوسراو بۆ وه‌زاره‌تی دارایی ده‌كرێت بۆ دابه‌شكردنی هاوكاریه‌كان  . لێره‌دا ئەوەی جێگه‌ی تێرامان وه‌ستانه‌ هه‌ڵوێستی سه‌رۆكی هه‌رێمه‌ كه‌ له‌سه‌ر كۆی ئه‌م كێشانه‌ هیچ قسه‌یه‌كی نیه‌ هیچ هه‌لوێستێكی نیه‌ له‌كاتێكدا پێویست بوو به‌رێزیان بهاتنایه‌ته‌ سه‌رخه‌ت وئه‌و ترس و جیاوازیه‌یان بره‌وانایه‌ته‌وه‌ لای خه‌لك . كۆرونا خه‌ڵكی گیرایه‌وه‌ بۆ نیشتیمان په‌روه‌ری به‌ڵام جوڵانی هێزه‌كان دووباره‌ رۆحی نه‌ته‌وایه‌تی كالده‌كاته‌وه‌ لای خه‌لك, قه‌ده‌غه‌ی هاتووچۆ پابه‌ندبوونی خه‌لكی نیشاندا به‌یاسا ورێنمایه‌كان, به‌ڵام ره‌تكردنه‌وه‌ی لامه‌ركه‌زیه‌ت وحساب نه‌كردن بۆ یه‌كتری له‌یه‌كه‌ كارگێریه‌كان یاساكانی شكانده‌وه‌ . ئه‌وه‌ خه‌ڵك نیه‌ باسی دوو ئیداره‌ی ده‌كات یان زه‌قیده‌كاته‌وه‌ ئه‌وه‌ حیزبه‌كانی ده‌سه‌ڵات خۆیانن به‌كرده‌وه‌كانیان له‌رێگه‌ی كادر و لایه‌نگرانیانه‌وه‌ ترسێك وخه‌مێكی دی بۆ خه‌ڵك زیادده‌كه‌ن, هه‌ندێك جار خه‌لك له‌ بێزاربوونی له‌ دووباره‌بوونه‌وه‌ی ئه‌م دۆخه‌ ترسناكانه‌ ده‌گاته‌ تینی وده‌ڵی پێوه‌دان خۆشتره‌ له‌ گیزه‌گیز, فه‌رموون ئه‌گه‌ر پێتانناكرێت به‌شێوه‌یكی سیستماتیكی ته‌ندروست به‌ریوه‌به‌رن با‌ به‌ شێوه‌ی لامه‌ركه‌زیەت ببرێت به‌رێوه‌ .  له‌ ئێستادا تواناكانی هه‌ر یه‌ك له‌ سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم و په‌رله‌مان و مه‌رجه‌ع  ده‌رده‌كه‌وێت تا بزانین وڵاتی ئێمه‌ له‌ژێر سایه‌ی چ ده‌سه‌لاتێكدا گوزه‌رده‌كه‌ین تا ئه‌ویان بهێلینه‌وه‌ ئه‌وانی دی لابه‌رین ونه‌بن به‌بارگرانی به‌سه‌ر حكومه‌ته‌وه‌ ئه‌وكات حكومه‌ت پاره‌یه‌كی باشی بۆ ئه‌گه‌رێته‌وه‌ ئه‌توانێت له‌سوودی هاوڵاتیانن به‌كاریبهَنێـت . ئێستا پێویستمان بە کەسێکە هەموو ئەم خەمانە برەوێنێتەوە کەسێک بە ئاراستەیەکی نەتەوایەتی راستەقینە سەرکردایەتی بکات کەسێکمان ئەوێ دۆخەکان بباتە کەناری ئارامی ، بە تایبەت لەم ساتانەدا کە بەڵایەکی تەندروستی بەرۆکی جیهانی گرتوە کە بە دڵنیای لە دوای ئەمە گرفتی ئابوری دروست دەبێت ئێستا ئەرکی سەرۆکی هەرێم لە هەموو کات گرنگترە کە بتوانێت باڵانس رابگرێت و بتوانێ  بە یەک چاو سەیری هەموو پارچەکانی هەرێم و کوردوستان بکا ، ئەوەی خەڵک دەترسێنێ ئەوە خەڵک خۆی نی یە ئەوانەن کە سود مەندن لەو کارە .

شوان حەمە   هەموو ئاماژەکان زەنگی هەڵوەشاندنەوەی حكومەتەکەی مەسرور بارزانی لێدەدەن! ئەگەرچی مەسرور بارزانی لەپێکهێنانی کابینەی حكومەتدا توانی یەکیتی و گۆڕان کۆبکاتەوەو کابینەیەکی حکومی پتەو پێکبێنێت، بەڵام لەدرێژەی پرۆسەی بەڕێوەبەرایەتیدا تا ئاستێکی زۆر کەمتەرخەم و بێتوانا بووە. ململانێ شاراوەو ژێربەژێرەکانی نێوان مەسرورو نێچیرڤانی ئامۆزا گەیشتووەتە ئەو ئاستەی سەرمایەدارە نزیکەکانی نێچیرڤان بایکۆتی حکومەت بکەن، بەتایبەت لەقەیرانی ڕوبەڕوبونەوەی پەتای کۆرۆنا لەهەرێم. دوای گەیشتن‌و بڵاوبونەوەی پەتای کۆرۆنا بۆ هەرێم، مەسرور بارزانی هاوشێوەی میرەکانی سعودییە، لەدەڤەری بارزان خۆی دابڕاندووەو وەک پێویست ئاگاداری دۆخی تەندروستی و کۆمەڵایەتی و ماڵی خەڵکی هەرێم نییە. پەیوەندییەکانی لەگەڵ یەکێتی و گۆڕان لەخراپترین ئاستدایە. لێدوانی توندو ڕەخنەیی پارێزگاری سلێمانی دژ بەحکومەت و تۆمەتبارکردنی حكومەت بەوەی دەستی بەسەر هاوکارییە ماڵییە ناوخۆیی‌و نێودەوڵەتییەکاندا گرتووە، هەڵدانەوەی سەری ئەو مەنجەڵەیە ماوەیەکە لەناوەوە قوڵپ دەدات. گەمارۆی درێژماوەی کەمپی مەخمورو هاوکاری میت‌و یارمەتیدانی فڕۆکەی بێ فڕۆکەوانی سوپای تورکیاو شەهیدکردنی چەندین گەریلا لەزینی وەرتێ، نەک تەنها هەرەشە لەهەڵوەشاندنەوەی کابینەی حكومەت دەکات، بەڵکو مەترسییەکی ڕاستەقینەشە بۆ سەر ئاسایشی هەرێمەکەو ئەگەرەکانی دروستبونی شەڕی ناوخۆو دەستێوەردانی زیاتری میتی تورکی و ئیتڵاعاتی ئێرانی لەباشووری کوردستان.

عه‌داله‌ت عه‌بدوڵڵا   پاراستنی ئاسایش و ئارامی هه‌رێم و رێگرتن له‌ فیتنه‌و به‌ریه‌ككه‌وتنی نێوان هێزه‌ كوردییه‌كانمان له‌ باشوور، زیاتر له‌ رێگایه‌كی هه‌یه‌، شاڕێ ته‌نها بریتییه‌ له‌ دوورخستنه‌وه‌ی داگیركه‌ر له‌سه‌ر خاكی هه‌رێمی كوردستان. ئه‌م ئه‌ركه‌ ته‌نها، هی حكومڕانان نییه‌، پێویستیی به‌لێكگه‌یشتنێكی نه‌ته‌وه‌یی هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ پارتی كرێكارانی كوردستانیشدا.   له‌رواڵه‌تدا، ئه‌زانم كه‌ دۆزینه‌وه‌ی رێگه‌چاره‌ی مه‌بده‌ئییانه‌ی ئه‌م پرسه‌ سه‌خت ده‌رناكه‌وێت!‌، به‌ڵام له‌ گه‌وهه‌ردا دوو به‌ربه‌ستی یه‌كجار گه‌وره‌ هه‌ن كه‌ هه‌م ئه‌م شاڕێیه‌ كوێر ده‌كه‌نه‌وه‌، هه‌م ده‌رگای گرژیی ئه‌منی و بگره‌ ئه‌گه‌ری به‌ریه‌ككه‌وتنه‌وه‌ی سه‌ربازیی نێوان هێزه‌كانمان به‌كراوه‌یی ئه‌هێڵنه‌وه‌.     به‌ربه‌ستی یه‌كه‌م، پارتی دیموكراتی كورستانه‌ كه‌ به‌هۆی شه‌ڕیی ناوخۆیی(1994-1998) و ئاسه‌واره‌كانی و ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌ ستراتیژییه‌ی كه‌ له‌گه‌ڵ توركه‌كاندا هه‌یه‌تی، ناتوانێ بچێته‌ ناو هیچ ستراتیژێكه‌وه‌ كه‌ مۆركێكی نه‌ته‌وه‌یی هه‌بێ و پاڵپشتیی توركه‌كان له‌ هێشتنه‌وه‌ی ‌هاوسه‌نگیی هێزی ناوخۆیی هه‌رێمدا بدۆڕێنێ كه‌ له‌میانه‌ی شه‌ڕی ناوخۆی هه‌رێمدا به‌ده‌ستیهێناوه‌و له‌ڕێگه‌یه‌وه‌و له‌كاتی خۆی هه‌ڵكشانی سه‌ربازیی هێزه‌كانی یه‌كێتیی به‌ره‌و كۆنترۆڵكردنی ناوچه‌كانی بادینان ڕاگرت.    به‌ربه‌ستی دووه‌م، پارتی كرێكارانی كوردستانه‌ كه‌ به‌ پاساوێكی ئایدیۆلۆژیی(كوردستانه‌ هه‌مووی یه‌كه‌) ناچێته‌ ناو هیچ رێككه‌وتنێكی نه‌ته‌وه‌ییه‌وه‌ كه‌ تایبه‌تمه‌ندێتیی هه‌رێم له‌به‌ر چاوبگرێ و پێگه‌و چالاكی و باره‌گاكانی ئه‌و له‌ باشووردا سنوردار بكاو ناچار به‌ گواستنه‌وه‌ی ته‌واوه‌تی خه‌باتی چه‌كداریشی بكات بۆ باكوری كوردستان و ناو خاكی توركیا كه‌ شوێنی راسته‌قینه‌ی ئه‌و خه‌باته‌یه‌.    ئه‌م دوو به‌ربه‌سته‌، هه‌ردووكیان، وه‌ك یه‌ك، له‌ خزمه‌تی ستراتیژی مانه‌وه‌ی سوپای داگیركه‌ری توركیان له‌ناو خاكی هه‌رێمدا كه‌ زیاتر له‌ 18 باره‌گاو سه‌ربازگه‌ی له‌سنوری نفوزی پارتی دیموكراتدا لێداوه‌ ( ئه‌مه‌ جگه‌ له‌ شانه‌كانی MIT!) و سه‌دان كۆمپانیا كه‌ ئه‌ركێكی سه‌ره‌كیی به‌شێكی زۆریان به‌ستنه‌وه‌ی جومگه‌ی ئابوریی هه‌رێمه‌ به‌ توركیاوه‌و له‌وێشه‌وه‌ كۆنترۆڵكردنی سه‌ربه‌خۆیی بڕیاری ئابووریی هه‌رێم.   به‌م مانایه‌، ئه‌مڕۆ و بگره‌ له‌ مێژه‌، به‌رپرسیارێتییه‌كی گه‌وره‌ ده‌كه‌وێته‌ ئه‌ستۆی پارتی كرێكاران و پارتی دیموكراتی كوردستان. ره‌چاو نه‌كردنی ئه‌م به‌رپرسیارێتییه‌ ده‌بێته‌ سه‌رچاوه‌یه‌كی كراوه‌و به‌رده‌وامی گرژیی ئه‌منی، ده‌شبێته‌ وێرانبوونی ئاوه‌دانیی ناوچه‌ سنوورییه‌كانی هه‌رێم و له‌ناوبردنی ئابووریی كشتوكاڵیی باشوور له‌ به‌شێكی به‌رفراوانی سنوری نێوده‌وڵه‌تیمان و له‌ هه‌مووشیان مه‌ترسیدارتر درێژه‌كێشانی مانه‌وه‌ی ئه‌رته‌شی داگیركه‌ری توركیا له‌ناو خاكی هه‌رێمی كوردستان.         

مەریوان وریا قانع کە ڤایرۆسی کۆرۆنا بڵاوبووەوە و لە زیاد لە شوێنێکی جیھاندا خەڵکانێکی زۆری نەخۆشخست و ژیانی لە چەندەھا کەسی تر سەندەوە، کە سەرەتاکانی کارەنتینەکردن و ڕێگرتن لە کۆبوونەوەی گەورەی خەڵک لە شوێنە گشتییەکاندا پێشنیارکرا و دەستیپێکرد، لەوانەش داواکردن لە ئیمانداران کە نەچنە مزگەوت و شوێنە دینییەکان و بە شێوەیەکی دەستەجەمعی نوێژەکانیان نەکەن، دواتریش چاخانە و قاوەخانە و یاریگاکان داخران، چەندەھا دەنگی نەشازا و نابەپرسیار، پەڕگیر و تۆمەتبەخش، ھاتنەکایەوە و گاڵتەیان بە ڤایرۆسەکە دەھات و وەک پیلانێک بۆ سەر دین و بیروباوەڕەکانی ئەوان وێنادەکرا. لەم ڕەوتەدا چەندان مەلا و بکەری دینیی نمایشکەر و چەندان چالاکەوانی دینیی دۆگمایی ھاتنەدەنگ کەوتنە پەلاماردانی ئەوانەی کە پاراستنی ژیانی مرۆڤیان بەگرنگتر دەزانی، بە ژیانی مرۆڤە دینییەکانەوە، تا نمایشێکی دینیی شانۆیی و تا دەرکەوتنێکی نارسیستیانە لەناو ڕووبەری گشتیدا. (تا ئەمڕۆش بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسەکە لەناو گروپە دینییە ئەرتۆدەکسیی و داخراوەکان و لەناو دیندارە ئوسوڵیی و دۆگماییەکاندا زیاتر بڵاوترە تا لەناو گروپەکانی تری کۆمەڵگادا. لە شوێنێکی وەک ئیسرائیلدا جولەکە توندڕە و ئوسوڵییەکان زۆر زیاتر تووشی کۆرۆنا بوون تا ئیماندارە ئاساییەکان تا ئەو شوێنە حکومەتی ئیسرائیل پۆلیس و سوپای ناردۆتە سەریان بۆ ڕێگەگرتن لە تێکەڵبوون و کۆبوونەوەیان). لەپاڵ ئەم بکەرە دینیانەدا ھەندێک فەیلەسوف لەسەر ھەمان نەغمەی مەلاکان کەوتنە گاڵتەکردن بە ڤایرۆسەکە و بە جدی وەرنەگرتنی ھەڕەشە ترسناکەکانی. ئەگەر دینییە دۆگماییەکان ڤایرۆسەکەیان وەک ”سەربازی خودا“ نمایشیانکردبێت بە بەمەبەستی تۆڵەکردنەوە لە دوژمنانی ئیسلام و سزادانی کافران، فەیلەسوفێکی وەک ”ئاگامبن“یش کاردانەوەکانی بەڕووی ڤایرۆسەکەدا وەک پیلانی دەوڵەت بۆ سنووردارکردنی ئازادییەکان و کۆنترۆڵکردنی ھەمەلایەنتری مرۆڤەکان وێناکرد. ئاگامبن باسکردنی ڤایرۆسەکە و پلانی ڕووبەڕووبوونەوەی وەک پیلانی دەوڵەت و دەسەڵات وێناکرد. لە گاڵتەکردندا بە مەترسییەکانی ڤایرۆسەکە ھەمان ڕوانینی دۆناڵد ترامپی ئەمريکیی و بۆریس جۆنسنی بریتانیی و جاری بۆلۆسۆنارۆی بەرازیلی ھەبوو. من لەو سەرەتایەدا نووسینێکم لەژێر ناونیشانی ”پیاوانی دین و فەیلەسوفەکان بێدەنگ بکەن“ لەسەر لاپەڕەی فەیسبوکەکەی خۆم بڵاوکردەوە. ڕاستەوخۆ لە لایەن ئیسلامیی و نائیسلامییە دینییە ئوسوڵیی و سەلەفی  و پەڕگیرەکانەوە کەوتمە بەر ھێرشێکی گەورە و ھەمەلایەنەوە، کە ئاکارێکی ڕێکخراوی ھەبوو، نەک کاردانەوەیەکی ئاسایی. داواکردنی ڕێگرتن لەکۆبوونەوە دینییەکانیان وەک سوکایەتی بە باوەڕ و پیرۆزییەکانی خەڵک و وەک گاڵتەکردن بە دین و بە خودا لەقەڵەمدا. لە ھەمانکاتدا ھەندێک لە خۆ بە فەیلەسوفزانەکانی کوردیش ھێرشی ئەوەیان کردە سەرم کە گوایە من دژ بە بیرکرندەوە و دژ بە فیکرێکم بچێتە ئەودیوی ڕوانینی ”خەبیر“ و پزیشک و پۆلیسەکانەوە، ئێستا ئیتر کە لانیکەم ٧٠ تاقیگە و لابۆری زانستیی لە دەیان شوێنی جیھان و لەناوەوە و دەرەوەی دەیان زانکۆ لە زانکۆ گرنگەکاندا سەرقاڵی دۆزینەوە و بەرھەمھێنانی ڤاکسیێن و دەرمانێکن دژ بەم ڤایرۆسە و بەمەش لە ھەوڵی دۆزینەوەی ڕێگایەکدان بۆ کۆنترۆڵکردنی مەترسییە کوشندەکانی ڤایرۆسەكە، دەڵێم ئێستا ئیتر ئاشکرایە ئەوەی کە دەبێت بدوێت و قسەکەری یەکەم بێت زانست و پەتاناسەکانن، ئێستا ئیتر ئاشکرایە زانست چ ڕۆڵێکی گرنگ لە ژیانی مرۆڤ و کۆمەڵگا ھاوچەرخەکاندا دەبینێت و ئاشکارادەبێت گەر زانست نەبێت مرۆڤایەتی چۆن بەرگەی ڤایرۆسێک لە ڤایرۆسەکان ناگرێت. بێگومان ھیچ یەکێک لەو تاقیگا و زانکۆ و سێنتەرە سەرەکیی و بنەڕەتیانەی خەریکی دۆزینەوەی چارەسەری ڤایرۆسەکان، ھیچیان لە وڵاتە ئیسلامییەکاندا نین و ھەموویان، ھەر ھەموویان، لە بەشە ”کافر“ەکەی دونیادان. ئێستا ئیتر کاتی ئەوەیە ئاوڕێکی سەرەتایی بدەینەوە و بزانین تا ئەم ساتە چ شتێک لەم قەیرانەدا لە ھەموو شتەکانی تر گرنگتر بووە؟ بە بۆچوونی من چوار ڕاستیی لە ھەموو شتەکانی تر گرنگترن: یەکەمیان، گرنگیی زانست و شیکردنەوەی زانستییە کە ئاسۆیەک بۆ ڕزگاربوون لە ڤایرۆسەکە و بۆ بەگژاچوونەوە و سنوورداریکردنی ھەڕەشەکانی دەستنیشاندەکات. دووھەم: گرنگیی ئەو خزمەتگوزارییانەیە کە بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئەم ڤایرۆسە پێویستن. ئەمانەش خۆیان لە ژمارە و جۆری نەخۆشخانە و بوونی ئامێری پێویست و دەستگەیشتن بە داو و دەرمان و بوونی شارەزایی پزیشکییدا ئەبینێتەوە. سێھەمیان: بوونی حکومەت و ناوەندێکی سیاسیی کە قابیلی باوەڕپێکردن و متمانە بن، بۆئەوەی سیاسەتێکی گشتیی دەستنیشانبکات لە چۆنیەتی دەستنیشانکردنی ھەنگاوەکانی بەرەنگاربوونەی ڤایرۆسەکەدا. چوارھەم؛ بوونی کۆمەڵگایەک کە لانیکەم زۆرینەی ھەرەزۆریان ھەستکردن بە بەرپرسیارێتیی و خۆشویستنی ژیان ئاراستەی بکات و لەو ساتەوەختە تایبەتانەدا ھۆشیارانە و ڕەخنەگرانە گوێ لە ڕێنماییەکان بگرێت. ئێستا ئیترکاتی ئەوە ھاتووە ئەو عەقڵیەتە خورافییەی کە پێیوایە ئەم ڤایرۆسە ”سەربازی وون“ی خودایە و ئەو لەو بەرزاییەوە ناردویەتیی بۆ ئازاردانی مرۆڤەکان بەخۆیدا بچێتەوە و داوای لێبوردن لە سەرجەمی ئیمانداران و ئەوانیتری بێئیمانیش، بکات. ھەروەھا کاتی ئەوەشە ئەو عەقڵیەتەی کە پێیوایە ئەم ڤایرۆسە پیلانی دەوڵەتە بۆ کۆنترۆڵکردنی مرۆڤ و سنووردارکردنی ئازادییەکانیەتی، ڕەخنەیەکی ھەمەلایەن لە خۆی و لە کەرەستەکانی بیرکردنەوەی بگرێت. ھەندێک سات ھەن پێویستیان بەوەیە مرۆڤ بەر لەوەی سەیری کەسانی تر بکات و ئەوان بنرخێنێت، سەیری خۆی بکات و خودی خۆی بنرخێنێت. کۆرۆنا ئەو ڤایرۆسەیە کە ئەم ھەلی بەخۆداچوونەوە و خۆدروستکردنەوەیە دەبەخشێت. مرۆڤی بەرپرسیار ئەو کەسەیە کە ئەم بەخۆداچوونەوەیە ئەنجامئەدات.

مەجید ساڵح  مامۆستا سەڵاحودینی موهتەدی جارێک بۆی گێڕامەوە لە شەستەکاندا لاوانی رۆژەڵاتی بۆ پشتیوانی شۆڕشی ئەیلول ببوین بەدوو دەستەوە، دەستەیەک کەئێمە بووین و پێشتر هاتبووین  و نەهامەتییەکانمان دیبوو دەمانووت وا باشە کەس نەچێت  دەستەکەی دیکەش دەیانووت وا چاکە بچین،  وەک ئەو شیعرەی کامیل کە دەڵێ: لەو هەموو چوون و نەچوونە سەری سوڕ ما "کامیل" من دەڵێم جوانە دەچم، ئەو دەڵێ واجوانە نەچی  «١» پاش ھێنانەوەی شێخ مەحمود لە ھیندستان و دامەزراندنی کابینەی دووەم لە  ١٥ تشرینی یەکەمی ١٩٢٢، ئێنگلیزەکان بە مەبەستی یەکخستنی تواناکانی کورد بۆ دژایەتی کردنی تورکەکان، خۆیان لە سمکۆی شکاک نزیک کردەوە و داوایان لێکرد سەردانی شێخ مەحمود بکات بۆ ئەوەی قەناعەتی پێ بکات لە تورکەکان دوور کەوێتەوە. لە ١٩٢٣/١/١٠ سمکۆ ھاتە سلێمانی و بوو بە میوانی مەلیکی کوردستان، بەڵام لە جیاتی ئەوەی سمکۆ شێخ قائیل بکات لە تورک دوور کەوێتەوە، شێخ سمکۆی ھێنایە سەر ئەوباوەڕەی لە ئینگلیز دوور کەوێتەوە و خۆی لە تورک نزیک بکاتەوە. سمکۆ کە چەند مانگێک پێش ئەو سەردانە بە دەستی تورکەکان زیانێکی گەورەی پێ گەیشتبوو و تەنانەت کوڕەکەشیان بە دیلی بردبوو، بەو خەیاڵە گەڕایەوە کە تورک ھاوکاری دەکات، بەڵام بەداخەوە تورک نەک ھاوکاری ئەوەی نەکرد، بەڵکو بەتەواوەتی پشتی لە شێخ مەحمودیش کرد و ھەردوکیانی بە گورگانە خوارد دا. ئەوەبوو سمکۆ تا شەھید بوونی بە شاخ و کێوەکانەوە مایەوە و لە ئێران و ئینگلیز و تورکیاش قاچاخ بوو. شێخیش لێرە دەستی لەبنی ھەمانەکە دەرچوو ھەم حکومەتی لەدەستدا و ھەمیش بوو بە باعیسی پەرێشانی سمکۆ. «٢» دوای روخانی کۆماری کوردستان و ئاوارە بوونی سەدان کادیر و سەرکردەی حزبی دیموکرات،  ھەڵگیرسانی شۆڕشی ئەیلول ھەناسەیەکی بەبەری نەوەی دووەمی کادیر و پێشمەرگەکانی حزبدا  ھێنایەوە و ئیتر بە ئاشکرا ھاتن بەدیوی باشوردا و جگە لە ھاوکاری شۆڕشی ئەیلول دەستیان دایەوە بە بووژانەوەی حزبەکەیان و تەنانەت کاریان گەیاندە  بەڕێخستنی جەنگی پارتیزانی. بەڵام زۆری نەبرد بەھۆی دابەشبوونی سەرکردایەتی شۆڕشی ئەیلول بۆ باڵی جەلالی و مەلایی، دیسانەوە ئەوان بوون بە قوربانی و چەندین  قارەمانی وەک سلێمانی موعینی و مەلا ئاوارە و ھاوڕێکانی بوون بە قۆچی قوربانی لێک نزیک بوونەوەی پارتی و  شای ئێران. کە شا روخا دیسانەوە کوردەکانی رۆژھەڵات بەدەستی باشورییەکانەوە «پارتی» نەحەسانەوە و  شانبەشانی پاسدار شارەکانیان لە چنگ دەرھێنان. «٣» کە راپەڕین ی ١٩٩١ سەریگرد و سوپای عێراق باشوری کوردستانی بەجێھێشت، زیادەڕەوی نییە گەر بڵێم رۆژھەڵاتییەکان لە  ئێمە زیاتر دڵیان بەوسەرکەوتنە خۆش بوو، چونکە لێرە ھەر دوای یەک دوو مانگێک ئاودیوکردنی ژێرخانی ئابووری وای لە خەڵک کرد دڵیان سارد بێتەوە، بەڵام ئەوان ئامادە بوون ھەموو چالاکییە سەربازییەکانیان راگرن لە پێناوی سەرکەوتنی ئەزموونی باشور. تەنانەت بەرگەی ئەو زنجیرە تیرۆرەیان گرد کە لە نەوەدەکانی سەدەی رابردوودا پێشمەرگەو کادیرەکانیانی  گرتەوە. لەوەش زیاتر چاویان لە ئاست هێنانی پاسدار بۆ سەر بارەگاکانیان نوقاند و دانیان بە خۆیاندا گرت.. هەرکاتێک باشورییەکان لێیان قەومابیت، رۆژەڵاتیەکان دەرگای ماڵەکانیان واڵاکردوە و خۆیان لە ئاستیاندا بە خاوەن ماڵ نەزانیوە.. مستەفا سەلیمی، لەترسی مەرگ پەنای بۆ باشور هێنابوو، رێک وەک ئەو رۆژهەڵاتیانەی لەشەستەکان و حەفتاکاندا لەترسی دەسەڵاتی حەمەرەزا شا خۆیان دەکرد بەم دیودا، نەدەبوو بەو ئاسانییە تەسلیمی مردن بکرێتەوە، کە کراش نەدەبوو بیانو و پاساوی بۆ بهینرێتەوە، لەوەش خراپتر هاودەنگ لە گەڵ داگیرکاراندا کار بۆ شێواندنی مێژووی بکرێت..

دیفاع ھەركی ماوەیێ چەند رۆژانە، سەرۆكێ پەرلەمانا عێراقێ، محەمەد حەلبووسی ل جھێ بەغداد، ل باژێرەكی دی پێشوازی ژ وەفدێن نافخۆی و جیھانی دكەت.  محەمەد حەلبووسی كو لسەر پشكا پێكھاتەیا سونەیان سەرۆكێ پەرلەمانێ یە، نھا ب ھێزترین سیاسیێ سونەیان دھێتە ھژماردن، ماوەیەكە ل باژێرێ "فەلوجە" یێ گرێدایێ پارێزگەھا ئەنبار  پێشۆازیێ ژ وەفدێن نافخۆی و جیھانی دكەت. وێ یەكێ ژی چەندین خاندن بۆ دھێنە كرن، ژبەر كو پشتی ژناڤبرنا دەستھەلاتا بەعس ل ساڵا ٢٠٠٣ێ، چ باژێرن سونەیا نەبوونە جھێن كومبوونا بەرپرسێن پلە بلند، زۆربەھیا كومبوونان ل بەغداد و ھندەك ژ ی ل نەجەف و كەربەلا دھاتنە كرن، ژ بۆ ئێك ئالیكرنا ئاریشەیێن عێراقێ و رەنگە ئێدی فەلوجە ژی ناڤەندەكا دی یا بریار دانێ بیت ل عێراقێ. یێك ژ خاندنێن دی بۆ وی بابەتی ئەوە كو ھەر ئێك ژ ( ئەمەریكا و توركیا و ئوردن و وەلاتێن كەنداڤێ) بخازن جارەكا دی پێكھاتەیا سونەیان ھەتا رادەیەكی رولەكی بەرچاڤ پێ بدەن د گۆرەپانا سیاسیا عێراقێ دا. یێك ژ بەڵگەیان بۆ وی بابەتی ئەوە كو ئەمەریكا زۆربەھیا ھێزێن خۆ بۆ پارێزگەھا ئەنبار ڤەگوھاستنە، ھەروەھا سیستەمێ دژە موشەك ژی ل وێ پارێزگەھەێ جێگیركریە، ھەر دەمێ بخازن وێ ناڤەندا بریار دانێ بپارێزیت. ھەروەھا بەریا دەمەكی چەند چاڤكانیێن عەرەبی بەلاڤكربوون، كو ل وەلاتێ ئوردنێ محەمەد حەلبووسی دگەڵ ھەریك ژ نوونەرێ ئەمەریكا و توركیا و سعودیە، ئوردن لسەر ھەبوونا رولێ پكھاتەیا سونایە د بریارێن عێراقێدا كو ببوون. ئارمانجا ئەمەریكا چیە فەلوجەی بكەتە جھێ بریاردانێ؟ ئەمەریكا دڤێت وەك كارەتەكا فشارێ دژی ئیرانێ و شیعەیێن عێراقێ وی رولی بۆ سونەیان بزڤرینت، ژبەر كو پرانیا شیعەیێن عێراقێ دوستێن ئیرانێ نە، دژی رولێ ئەمەریكانە، ھەروەھا ئەمەریكا دخازیت، ھاوسەنگیا ھێزێ بۆ عێراقێ بزڤرینت. ژلایەكی دی ڤە، پرانیا سەركردەیێن ئەمەریكا  گەھشتنە وێ باوەریێ، كو وان عێراق رادەستی ئیرانێ كریە و پێدڤیە وێ شاشیا خۆ راستڤەكەن.