زورفی دوا دەرفەتە لەبەردەم پەرلەمانی عێراقدا؟

Draw Media

2020-03-21 15:07:28



درەو:
ئەو هێزە شیعییانەی ڕاسپاردنی (عەدنان زورفی) بۆ پێكهێنانی حكومەتی ڕەتدەكەنەوە، سەرقاڵی ئامادەكاریین بۆ ڕێكخستنی كۆبونەوەیەكی نوێ‌ لەنێوانیاندا، بە ئامانجی ڕێككەوتن لەسەر دەستنیشانكردنی كاندیدێكی نوێی‌و ڕاسپاردنی بۆ پێكهێنانی حكومەت.
بەڵام پێناچێت ئەركی ئەوانیش لە ئەركی (زورفی) ئاسانتربێت، چونكە پێشكەشەكردنی جێگرەوەیەك بۆ سەرۆك وەزیرانی ڕسپێردراو، ڕووبەڕووی بەربەستی یاسایی دەبێتەوە.
بە بۆچوونی پسپۆڕانی بواری یاسا، بە ڕاسپاردنی (زورفی) سەرۆك كۆماری عێراق پەرلەمان‌و هێزە شیعییە نەیارەكانی خستووەتە ناو گێژاوەوە، بەوپێیەی هیچ بوارێك نییە بۆ پاشگەزبوونەوە لە ڕاسپاردنەكە، بەوەش دەبێت چاوەڕوانی یەكێك لەم سیناریۆیانە بكەن:

سیناریۆكان
سیناریۆی یەكەم: چاوەڕێكردنی تەواوبوونی ئەو ماوەی دەستور بۆ سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراوی دیاریكردووە  بۆ پێشكەشكردنی كابینەی حكومەتەكەی كە30 ڕۆژە، لەحاڵەتی متمانە نەدان بە حكومەتەكەشی بۆچوونی جیاواز  هەیە، بەشێك لە شارەزایەتی یاسایی دەڵێن، لەحاڵەتی شكستهێنانی (زورفی) هیچ دەرچەیەكی یاسایی لەبەردەم سەرۆك كۆمار نامێنێت جگە لەپەنابردن بۆ مادەی 81 ی دەستورنەبێت، بەوەش دەسەڵاتی سەرۆك وەزیران دەگوێزێتەوە بۆ سەرۆك كۆمارو، مافی هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان‌و ڕاگەیاندنی هەڵبژاردنی پێشوەختی دەبێت. كە ڕەنگە پێشهاتێكی لەوشێوەیە لەبەرژوەندی كوتلە سیاسییە نەیارەكان نەبێت.
+سیناریۆی دووەم: هەرچەندە بەهۆی داخستنی دەرگای گفتوگۆی دانوستان بەڕوویدا لەلایەن هێزە شیعییە ڕەتكەرەوەكانەوە، (زورفی) نەیتوانیووە جموڵێكی سیاسی ئەوتۆ بۆ پێكهێنانی حكومەتەكەی ئەنجامبدات، بەڵام تائێستا هیچ ئاماژەیەكیش نییە بۆ ئەوەی بەنیازی پاشەكشێی كردنبێت لەڕاسپاردنەكەی.
زورفی لەتازەترین پەیامیدا كە بە بۆنەی جەژنی نەورۆزەوە ئاراستەی خەڵكی عێراق بەگشتی‌و گەلی كوردستانی كردووە دەڵێت: "لەسبیەنێیەكی باشترو حكومەتێك دەڕوانین توانای جێبەجێكردنی ئەركە دەستوریی‌و ئینسانییەكانی هەبێت". 

قوڵبادان‌و تۆڵەسەندنەوەیە
ململانێی ناوماڵی شیعە زیاتر قۆڵبادان‌و تۆڵە سەندنەوە لەنێوان سەركردە سیاسییەكانی پاڵنەرێتی، وەك لەوەی جیاوازی‌و ململانێ بێت لەسەر پرۆژگرامی حكومەت‌و ئاراستەی سیاسی، بۆیە قورسە هیچ لایەك سازش بۆلاكەی تر بكات، یان لەخاڵێكدا بەیەك بگەن‌و ناكۆكییەكان كۆتایی بێت، وێڕایی دابەشبوونیان بەسەر ئەجێنداو سەربازەگەی جیاوازدا.  
شكاندنی عورفی باوی سیاسی‌و پەراوێخستنی هێزە دیارەكانی شیعەش لەلایەن سەرۆك كۆماری عێراقەوە كە بێگەڕانەوە بۆیان (عەدنان زورفی) ڕاسپارد، پێشهاتێكە بەشێك لەهێزە شیعییەكان‌و تەنانەت ئێرانییەكانیش بەچاوێكی ترس‌و پڕ لەگومانەوە لێدەڕوانن، بۆیە هەرچی لەتوانیاندابێت دەیكەن لەپێناو شكستپێهێنانی ئەو هەنگاوەو گێڕانەوەی پرۆسەی سیاسی بۆ سەر سكەی پێشووی. 

بۆچوونە یاساییەكان
 (تاریق حەرب) پسپۆڕی یاسایی دەڵێت:  ناكرێت سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو ئاڵوگۆڕبكرێت لەڕێگەی پەرلەمانەوە نەبێت.
(حەرب) لەلێدوانێكدا بە پێگەی "موازین" ی ڕایگەیاندووە: "تەنها پەرلەمان دەتوانێت سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو ڕەتبكاتەوە لەڕێی پێنەدانی متمانە بە حكومەتەكەی، سەرۆك كۆمار ناتوانێت سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو بگۆڕێت بە كاندیدێكی تر". 
ئاماژەی بەوەشكردووە: ئەگەر لەحاڵەتێكدا (عەدنان زورفی) پاشەكشێی بكات، سەرۆك كۆمار دەتوانێت كەسێكی تر ڕاسپێرێت.
(مونعیم خەمیس) مامۆستای یاسای دەستوری‌و زانستی سیاسی لەزانكۆی بەغداد دەڵێت: بەپێی مادەی 81 سەرۆك كۆمار دەستكراوەو ئازادە لە دیاریكردنی ئەو كەسەی حكومەت پێكدەهێنێت، لەحاڵەتێكدا  ئەگەر كوتلە سیاسییەكان لەپەرلەمان متمانە نەدەن بەسەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو، سەرۆك كۆمار ناچار دەبێت پەنا بەرێتە بەر هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان‌و ڕۆیشتن بەرەو هەڵبژاردنی پێشوەخت بەپێی مادەی 64. 
(مونعیم خەمیس) لەلێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ئاماژەی بەوەشكردووە: لەگەڵ ئەوەی كوتلە سیاسییەكان بەهەموو توانای خۆیانەوە هەولێ خۆلادان لەم سیناریۆیە دەدەن، بەڵام دووچاری دۆخێكی قورسیان دەكات، وڵاتیش لە چەقبوستوویی سیاسی بەدوور دەگرێت.
بەبڕوای ئەو، ئەگەر كوتلە سیاسییەكان ئەو بژاردەیەش ڕەتبكەنەوە، سەرۆك كۆمار دەتوانێت پەنا بۆ دادگای باڵای فیدراڵی ببات، بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێك بۆ ئەوكێشەیە بەپێی مادەی 93 لەدەستوری عێراق.  
لای خۆیەوە(عەلی تمیمی) پسپۆڕی یاسای لەلاپەڕی تایبەتی خۆی لەتۆڕی كۆمەڵایەتی فەیبسوك نوسیویەتی: دەقی هەر پێنچ بڕگەكەی مادەی 76 تەئكید لەوە دەكەن، سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو 30 ڕۆژی لەبەردەمدایە بۆ تەواوكردنی كابینەكەی‌و پێشكەش كردنی بە پەرلەمان، ئەگەر پەرلەمان دەنگی پێدا واتای حكومەت متمانەی وەرگرتووە،بەپێچەوانەی ئەوەوە بە شكستخواردوو دادەنرێت‌و، سەرۆك كۆمار بەپێی بڕگەی 2  لەمادەی 81 دەستور كەسێكی تر بۆ ئەو ئەركە ڕادەسپێرێت. 
جەختیشی كردووە: لەهیچكام لەو بڕگانەدا ڕێگەنەدراوە بەسەرۆك كۆمار لە ڕاسپاردنەكەی پاشگەزبێتەوە،یاخود كەسێكی تر ڕابسپێرێت، بەڵام كەسی ڕاسپێردراو دەتوانێت پاشەكشێ بكات پێش تەواوبوونی ئەو وادە دەستورییەی بۆی دیاریكراوە، ئەوكات سەرۆك كۆمار دەتوانێت بەپێی مادەی 81 كەسێكی تر ڕابسپێرێت.
(ئەحمەد زیادی) كە ئەویش شارەزای بواری یاسایە ڕایەكی جیاوازی هەیە، بە بۆچوونی ئەو: (بەرهەم ساڵح) پاڵپشت بە بڕگەی پێنجەم لەمادەی 76 (عەدنان زورفی) ڕاسپاردووە، ئەو بڕگەیەش مانای وایە ڕاسپاردن دەكرێت بەبێ‌ پشتبەستن بە هیچ كوتلەیەك نە گەورەو نە بچوك. 
بڕگەی پێنج دوا بڕگەیە لەمادەی 76، ئەوەش مانای وایە ئەگەر (زورفی) شكستی هێنا، سەرۆك كۆمار هیچ ڕێگەچارەیەكی لەبەردەمدا نامێنێت جگە لەپەنابردن بۆ مادەی 81 نەبێت، بەوەش خۆی دەسەڵاتەكانی سەرۆك وەزیران وەردەگرێت.
لەدەسەڵاتەكانی مادەی 81  سەرۆك كۆمار دوو پۆستی لەدەستیدا دەبێت(سەرۆك كۆمارو سەرۆك وەزیران)، دەتوانێت پەرلەمان هەڵبوەشێنێتەوەو لایەنەكان بانگهێشتی هەڵبژاردنی پێشوەخت بكات.

پێشبینیە سیاسییەكان
بەبڕوای بەشێك لەشارەزایانی سیاسی عێراق، ئەو هێزانەی (زورفی) ڕەتدەكەنەوە وێڕای ئاستەنگی دەستوری، لەحاڵەتی دۆزینەوەی جێگروەیەكیش بۆ سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو پێویستیان بە ڕازیكردنی كۆمەڵێك هێز هەیە لەوناخۆی خۆیان بە تایبەت "سائیرون" بەسەرۆكایەتی (موقتەدا سەدر)و "ئیئتیلافی نەسر" بەسەرۆكایەتی (حەیدەر عەبادی)، ئەوە جگە هێزە سوننی‌و كوردییەكان، بۆیە ئەركەكەیان تەنیا لە بەلابردنی سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراوی ئێستادا كۆتاینایەت. ڕەنگە ئامانجی سەرەكییان هێشتنەوەی دۆخی عێراق بێت وەكو خۆی‌و دەستگرتن بە (عادل عەبدولمەهدی) تا كاتی ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەخت، ئەمەش دیسان بەبێ‌ سەرئێشە نابێت. ئەگەر تەواوی هێزە سیاسییەكانیش مانەوەی دۆخی عێراق بەوشێوەیەی ئێستا قبوڵبكەن، ئەوا دوای خابوونەوەی مەترسی پەتای كۆرۆنا جارێكی تر خۆپیشاندان‌و فشاری شەقام ڕیسەكەیان لێدەكاتەوە بە خوری.   
 

بابه‌تی په‌یوه‌ندیدار
مافی به‌رهه‌مه‌كان پارێزراوه‌ بۆ دره‌و
Developed by Smarthand