عەلی مەحمود

كۆڕبەندی ئەمساڵی داڤۆس 2024، وەك رابردوو لە چیاكانی ئەڵپ لە شارۆچكەی داڤۆسی بەڕێوەچوو، ئەمساڵ  كۆنگرەكە لەژێر ناونیشانی بنیاتنانەوەی متمانە بوو‌،  له‌راستیدا هەوڵدانە بۆ گەڕاندنەوەی متمانە بە سیستەمی كەپیتاڵستی، كە متمانەی لەدەستداوە، ئەمساڵ كۆڕبەندەكە بە بەشداری زیاتر لە  2800 كەسایەتی لە سەرۆك كۆمارو سەرۆك وەزیران و نوێنەرانی كۆمپانیا زەبلاحە‌كانی جیهان لەنێویاندا نزیك 100 كەسیان ملیاردێرن،  وە زیاتر لە 2000 كەسایەتی سیاسی و سەرمایەداری گەورەو داهێنەرە ناسراوەكانی ئەمڕۆی جیهان لەبواری زیرەكی دەستكردو تەكنەلۆژیا، لەوانە نزیك 1000یان بەڕێوەبەری راپەڕاندنی كۆمپانیا زەبلاحە قۆرخكارەكانی جیهان بوون. 
داڤۆس تەنها كۆبونە‌وەی ملیاردێرو سەرمایەدارە گەورەكانی جیهانە، كۆبونەوەی پاراستنی سەرمایەدارانی لیستی فۆربیسە، ئەوانەی سیاسەت و ئابووری و دارایی جیهان ئەمڕۆ بەڕێوە دەبەن.
سەرمایەداری جیهانی لە رێگای چەندین تۆڕەوە خۆیان رێكخستووە، یەكیان كۆڕبەندی داڤۆسە.
جەنگی ئۆكرانیاو روسیا، جەنگی ئیسرائیل-غەززە، هێرشی سەربازی ئەمریكاو بەریتانیا بۆسەر حوسییەكانی یەمەن، گرتنی دەروازی باب المندب لە دەریای سور، تەنگژەی دەریای باشوری چین و تایوان، شەڕی چیپ لەنێوان هاوپەیمانی پێنج قۆڵی ئەمەریكا، تایوان، كۆریای باشور، ژاپۆن، هۆڵەندا بەرامبەر چین لە گرنگترین بابەتە سیاسییە گەرمەكانی كۆڕبەندەكە بوون.
لەكاتێكدا ئەمەریكا بۆ خۆی گەورەترین قەتڵگاكانی لەماوەی 54 ساڵی رابردوو بەسەر جیهاندا سەپاند، هەڵگیرسێنەری زیاتر لە 80%ی جەنگە ماڵویرانكارییەكانی جیهان بوو، كەچی كۆڕبەندی داڤۆس نیو سەدەیە لە ئاستیاندا لاڵ بووە.
كێشەی زیرەكی دەستكرد، نەبوونی یاساو رێسایەكی جیهانی گشتگیر بۆ سودوەرگرتن لێی  مەترسییەكانی  كاریگەرییەكانی لەسەر ژیانی مرۆڤ و داهاتووی مرۆڤایەتی، وە كاریگەری لەسەر ئایندە بە سەربازی و ئابوری و سیاسییەوە بابەتی گەرمی كۆڕبەندەكە بوو، پرسیارێك هەمووانی شۆك كرد ئەویش ئایا زیرەكی دەستكرد دەبێتە مامانی لەدایكبوونی شۆڕشی پێنجەمی پیشەسازی؟.
وەك رابردوو پیسكەرانی ژینگە، بێكاركەرانی بێكاران، برسیكەرانی جیهان، قۆرخكەرانی داودەرمان، باسی ژینگەو بێكاری و هەژاری و مەترسی پەتای داهاتوویان كرد.
لەكاتێكدا خۆیان سودمەندی یەكەمن لە پیسكردنی ژینگە، قۆرخكردنی خۆراك.  قۆرخكردنی داودەرمان لەژێر بەهانەی مافی داهێنان، بێكاركردنی كرێكاران لەكاتێكدا كۆمپانیاكانیان قازانجیان چۆتە سەر، لە دوا پەیامیشیدا سەرۆكی تێسلا (ئیلۆن ماسك)  كە سەرمایەكەی خۆشبەختانە بۆ 198 ملیار دۆلار دابەزی داوای لە كرێكارانی تێسلا كرد لە پاڵ ماكینەكانی كاركردنەكەیان بخەون.
گەڕان بە دوای مرۆڤایەتی بوون لە سیستەمی سەرمایەداریدا مه‌حاڵە، لێ لێرە لەم داڤوسە 54 ساڵە ئۆلیگارشییەكانی جیهان بە شێوازی خۆیان كە دەیانەوێت چیاكانی ئەڵپ بە دوای مرۆڤایەتیبووندا تەی دەكەن، وەلێ نەگەیشتن پێی نە دۆزیشانەوە،  وەك جیهانی دیلمۆن و بەهەشتی عەدەن، هەر ناشیدۆزنەوە. كەچی كۆنگرە دوای كۆنگرە هەر خودی ئەمانە نایەكسانی زیاتر دەكەن، ژینگە پیستر دەكەن و شەڕ بەرفراوانترو گەورەتر دەكەن و چەكەكانیان وێرانكەرتر دەبێت، سیستەمیش مەترسیدارتر، دەوڵەتی قوڵ قوڵتر دەبێت، دەپرسین ئایا داڤۆس ئەم شارۆچكە 10732 كەسییە به‌هەشتییە نوسخەیەكی باشتری سەرمایەداری پێیە بۆ مرۆڤایەتی؟، ئەم گەڕانەی سەرمایەداری بەدوای مرۆڤایەتیدا لە داڤۆس شانۆگەرییەكەو لە ناچارییەوەیە، چونكە ئۆلیگارشییەكان هەست بەوە دەكەن بەهۆی خولقاندنی نایەكسانییەكەیانەوە ئابلوقەدراون لە جیهان، ئەمڕۆ راپرسی دەزگاكانی راگەیاندنی خۆیان دەریدەخەن نایەكسانی و پیسكردنی ژینگەو جەنگە یەك لە دوای یەكەكانیان بووه‌تە دێوەزمە، ناڕەزایەتییەكان لە دژیان رۆژو ساڵ لەدوای ساڵ رێكخراوترو رادیكاڵترو فراوانتر دەبن، ئەوانیش چارەسەریان تائێستا بۆ ئەم نەخۆشییە كوشندەیە نەدۆزیوەتەوە، تاكو ئەوانیش بەڕێوەبەری جیهان بن نایدۆزنەوە، چونكە ڤایرۆسەكە خۆیانن، نەخۆشییەكە لە گیرفانەكانی ئەواندایە. 
كۆڕبەندی دەوڵەمەندانی جیهان، رێكخەرانی ئەم سێركە گەورەیەی سەرمایەداری جیهانی، لەم نمایشە گاڵتەجاڕییەیاندا كە دەستەبژێری سەرمایەداری جیهانی بەشدارن تیایدا لەم خولەدا ژمارەیان 2800 كەسە، لە 200 كۆبونەوەدا قسەو باس لەسەر داهاتووی ئەستێرەكەمان كرد، گفتوگۆ لەسەر چاككردنی سستەمی سەرمایەداری و درێژەدان بەو سستەمە دەكەن، قسە لەسەر سفرەی بەردەست و جێگای خەوتن و هەوای ناو سییەكانمان دەكەن، باسی مۆبایلی گیرفان و فڕۆكە جەنگییەكانی ئاسمانەكانمان دەكەن، باسی درۆنەكان و ڤاكسینەكان و  نرخی دۆلارو عەرش و قورش دەكەن. 
داڤوس شوێنی یەكتر بینینی ئەوانەی هۆكاری كێشەكانی نایەكسانی و پیسی ژینگەو شەڕن. لەم پەنجاو چوار ساڵەدا ژمارەی دانیشتوانی زەوی لە 3,7 ملیاردەوە بۆ زیاتر لە 8 ملیارد زیادیكرد. لەو ماوەیەدا ژمارەی ملیاردێرەكان سەدان جار زیادیكرد، بۆ یەكەمجار لە مێژوودا 12 ملیاردێری خاوەند زیاتر لە سەت ملیار دۆلار هەیە لە جیهان، ئێستا ئیلۆن ماسك خاوەنی زیاتر لە 198 ملیارد دۆلارە، غەززە تەخت بوو، بەفری گرینلاند توایەوە، گەرمای هیندستان تینی سەند، خۆڵبارینی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست سییەكانی لەكارخست، كەچی ئەمان هێشتا حەكایەتەكانی رابردوو دوبارە دەكەنەوە، باسی ژینگەو ئاشتی و یەكسانی دەكەن، تەنانەت بەخششەكانی گیتس و بافێت و 200 لە هەرە دەوڵەمەندەكانی ئەمەریكا هیچی لە دەردو بەڵاكانی سەرمایەداری وەك زەكاتەكەی لەمەڕ خۆمان چارەسەرنەكرد، بگرە قەیرانەكان توندتربوونەوە. گیتس وێڕای بەخششەكانی لە دەیەی رابردو گەیشتە 45 ملیار دۆلار، كەچی 91 ملیار دۆلار قازانجی كردووە سەرمایەكەی بووە بە 144 ملیار دۆلار. وارن یافتیش بەخششترین سەرمایەداری جیهانە سەرمایەكەی تەنها لە 14 ساڵی رابردوو 38 ملیار دۆلار زیادیكردوەو بووە بە 128 ملیار دۆلار، هەرچەندە لەو ماوەیەدا 27,54 ملیار دۆلار بەخششی كردووە.
پەنجاو چوار ساڵە ئۆلیگارشییەكان جیهان لەم داڤوسە كۆدەبنەوە، باسی  دیموكراسیمان بۆ دەكەن، كەچی سەرۆكەكان بە دەستیانەوە بوونەتە سەربازی شەترەنج، رۆژ بە رۆژ دەسەڵاتی سیاسییان زیاتر دەبێت، لە سستەمە روكەشه‌كه‌یاندا مام نازم بە عارەبانەكەیەوەو ئەحمەد ئیسماعیلەكەی لەمەڕ خۆمان هەردووكیان خاوەنی یەك دەنگن؟. 
لە كۆڕبەندەكەیان گفتوگۆی چارەسەركردنی كێشەكانی مرۆڤایەتی دەكەن، كەچی ساڵ لەدوای ساڵ بە سەرمایەی زیاترەوە دێنەوە بۆ هەمان شوێن، لەنێوان كۆنگرەی 2019 بۆ كۆنگرەی 2022 سەرمایەی ملیاردێرەكانی جیهان 4 و7 ترلیۆن دۆلار زیادیكردووە، ژمارەشیان 573 كەس چووە سەر، هەژارانیش 260 ملیۆن زیادیانكرد، لەولاوە نایەكسانی قولترو ژینگە پیسترو شەڕەكان ماڵوێرانكەرتر دەبن.
ئەوان ناوێرن و نایانەوێ پەنجە بخەنە سەر سەرچاوەی كێشەكان و گوێ لە بیستنی چارەسەرە راستەقینەكان بگرن، كە هەموو دەردو بەڵاكان سیستەمەكەی ئەوانە، چارەسەریش  تەنها سستەمێكە لەسەر بنچینەی هەر كەس بەپێی كارو بەرهەمەكەی... موچەی بنەڕەتی بۆ هەمووان، ئاشتی و دادپەروەری دامەزرابێت.
ئەوان كار ناكەن چۆركەكە گەورەتر بكەن بەشی هەموو مرۆڤایەتی بكات، ئەوان دەیانەوێت چۆركەكە بە بچووكی بمێنێتەوە هەر بۆ خۆیان بێت.